DEHNEL JACEK, prozaik, poeta
| < Poprzednie | Następne > |
JACEK MAREK DEHNEL (ur. 1 V 1980 Gdańsk), prozaik, poeta, tłumacz, malarz. Wnuk Jacentego Mariana (3 X 1911 – 10 I 1984 Gdańsk), komandora porucznika Marynarki Wojennej, w czasie kampanii wrześniowej 1939 walczącego w obronie Oksywia i Helu, dwukrotnie odznaczonego Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (przez rząd londyński oraz po wojnie w kraju), odsuniętego od pływania w 1952 przez Służbę Bezpieczeństwa, pracującego następnie m.in. jako kierownik działu w Funduszu Wczasów Pracowniczych w Gdańsku (zob. Dom pod Murzynkiem), i Zofii z domu Boboli (22 XI 1919 Warszawa – 14 VI 2002 Gdynia), członkini Armii Krajowej (ps. „Zosia”), uczestniczki powstania warszawskiego. Syn inżyniera, absolwenta Politechniki Gdańskiej Jacka Mariana (ur. 1949 Gdynia), w czasie studiów aktywnego uczestnika ruchu studenckiego, i malarki Anny Ireny z domu Karpińskiej (ur. 15 III 1948 Warszawa), w 1975 absolwentki Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku w pracowni Kazimierza Śramkiewicza, m.in. w 2018 laureatki Nagrody Miasta Gdańska w dziedzinie kultury. Brat Macieja Krzysztofa (ur. 1982).
Ukończył V Liceum Ogólnokształcące w Gdańsku-Oliwie (1999), absolwent Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim (2005). Od 1999 mieszkał w Warszawie, od 2020 w Berlinie. Jako prozaik zadebiutował zbiorem opowiadań Kolekcja (1999). Uczestnik międzynarodowych warsztatów tłumaczy „Literature Across Frontiers – Gay Poetry Translation Workshop” (Dane, Ljubljana (Słowenia), 2006). Rozgłos przyniosła mu powieść Lala (2006), poświęcona babce pisarza, określona mianem jednego z najciekawszych debiutów powieściowych w polskiej literaturze. Autor opowiadań Rynek w Smyrnie (2007), cyklu czterech minipowieści Balzakiana (2008), powieści Saturn (2011) oraz zbioru poświęconych literaturze felietonów Młodszy księgowy (2013). W 2009 wydał inspirowany starymi fotografiami zbiór tekstów Fotoplastikon, a w 2012 zainspirowaną średniowiecznymi mapami Kosmografię, czyli trzydzieści apokryfów tułaczych. Wydał między innymi tomy wierszy Żywoty równoległe (2004), Ekran kontrolny (2009), Języki obce (2013). Tłumacz poezji m.in. Osipa Mandelsztama, Wystana Hugh Audena, George’a Szirtesa, Philipa Larkina, Kārlisa Vērdiņša oraz prozy Francisa Scotta Fitzgeralda (przekład powieści Wielki Gatsby ukazał się w 2013) i Edmunda White’a.
Autor wystaw indywidualnych w galeriach między innymi Trójmiasta i Warszawy; brał udział w wystawach zbiorowych w Krakowie, Warszawie, Niemczech, Belgii. W 1997 otrzymał nagrodę w V Konkursie im. Ervina Nyiregyházi w Takasaki Art Center College w Japonii. Laureat Nagrody Fundacji im. Kościelskich (2005), Paszportu „Polityki” (2006), Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” (2009; zob. nagrody miasta Gdańska: kulturalne i naukowe). W 2011 Rada Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk przyznała mu tytuł Młodego Ambasadora Polszczyzny. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień w konkursach literackich, m.in. w konkursie o nagrodę Czerwonej Róży oraz Konkursie Literackim Miasta Gdańska. Pięciokrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Nike – w 2009 za Balzakiana, w 2010 za Ekran kontrolny (finał nagrody), w 2012 za Saturna, w 2015 za Matkę Makrynę (finał nagrody), w 2017 za Krivoklata. W 2014 nominowany do Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej za Języki obce. W 2020 otrzymał Złote Wyróżnienie w Nagrodzie Literackiej im. Jerzego Żuławskiego za powieść Ale z naszymi umarłym.
Publikuje m.in. w „Blizie”, „Literaturze na Świecie”, „Toposie”, „Tytule”. Jest felietonistą w tygodniku „Polityka”. Zasiada w Radzie Programowej przy dyrektorze Galerii Zachęta. W latach 2006–2009 był jednym z prowadzących telewizyjny program kulturalny „ŁOSssKOT”. Przekłady jego utworów ukazały się m.in. po angielsku, francusku, niemiecku, gaelicku i baskijsku. Kurator Międzynarodowego Festiwalu Literatury „Apostrof 2018” w Poznaniu.
Odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2015). W 2018 zawarł w Londynie związek małżeński z pisarzem i tłumaczem Piotrem Tarczyńskim. Wspólnie tworzą pod pseudonimem „Maria Szymiczkowa”, prezentowali efekty tych działań – serię powieści kryminalnych retro osadzonych w XIX-wiecznym Krakowie – m.in. w wydarzeniu „Art of Resistance” w ramach Baltic Sea Festival, zorganizowanego 11 IX 2021 przez Nadbałtyckie Centrum Kultury oraz w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Witolda Gombrowicza w Kielcach (31 III 2022).
