GOŁUŃSKI EDMUND, energetyk, działacz
| < Poprzednie | Następne > |
EDMUND GOŁUŃSKI (6 VIII 1925 Tczew – 4 III 2010 Hamburg), energetyk, działacz. Syn Bonifacego Władysława (5 VI 1893 Barłożno koło Starej Kiszewy – 1 IV 1961 Gdańsk), żołnierza Wojska Polskiego w czasie wojny polsko–rosyjskiej (ciężko rannego pod Lwowem w lipcu 1920), członka Związku Piłsudczyków II RP, konduktora relacji krajowej i międzynarodowej Polskiej Kolei Państwowej (PKP) w okresie międzywojennym na trasie Tczew–Gdańsk, Tczew–Malbork, Tczew–Warszawa, Tczew–Berlin, i Walerii z domu Kruże (19 VI 1895 Skȯrzenno, powiat Starogard Gdański – 29 III 1959 Gdańsk). Brata Alojzego (22 II 1924 Tczew – 11 VII 2001 Gdańsk) i Heleny, po mężu Pawłowskiej (21 XI 1927 Tczew – 22 V 2009 Gdańsk).
Mieszkał z rodziną w osiedlu kolejarskim w Tczewie przy ul. Pȯłwiejskiej 9. W 1937, w związku ze służbowym przeniesieniem ojca na stanowisko zawiadowcy stacji, z rodziną w Kowalewie Pomorskim, mieszkał przy ul. Szpitalnej 2 (w czasie II wojny światowej: Friedrichstrasse). 22 VI 1939 ukończył Publiczną Szkołę Powszechną w Kowalewie. W czasie okupacji zdobywał zawód zduna oraz pracował w gospodarstwie rolnym rodziny Asphalt. Po wpisaniu rodziny do II grupy Niemiecką Listę Narodowościową i po ukończeniu 18 roku życia, 28 VI 1943 został powołany do Służby Pracy Rzeszy (Reichsarbeitsdienst, RAD), następnie do wojska. Służył w 82. Pułku Grenadierów (82. Grenadier Regiment in Göttingen) w Den Helder w Holandii. Wraz z większością oddziału 6 IX 1944 dostał się do niewoli amerykańskiej. W obozie jenieckim zgłosił się do służby w Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. 14 XI 1944 przebywał w obozie Polkemmet koło Edynburga (Szkocja). Po weryfikacji i szkoleniach przydzielony 21 XI 1944 do 11. Kompani Łączności I Korpusu Polskiego (5 II 1945 oddział przemianowany na 12. Batalion Łączności). Przydzielony następnie do 2. Kompanii Szkolnej (dla radiooperatorów). 26 II 1945 wysłany na kurs uzupełniający telegrafisty II klasy do Centrum Wyszkolenia Łączności. 17 III 1945 zaprzysiężony. Od 9 IV 1946 służył w 2. Kompanii Szkolnej, od 11 VIII 1946 w Kompanii Telestacyjnej. 22 VIII 1946 przeniesiony do Komendy Uzupełnień, tego samego dnia zgłosił się do obozu repatriacyjnego nr 94. 24 VIII 1946 zwolniony z wojska.
Do Polski powrócił przez Gdańsk i kilkutygodniowy pobyt w obozie w Narwiku. Wraz z rodziną poddany został przez Miejską Radę Narodową w Kowalewie Pomorskim procesowi rehabilitacji. 26 X 1946 wydano decyzję pozytywną. W 1946 przeprowadził się do Gdańska, gdzie ojciec otrzymuje pracę na kolei. Z rodzina mieszkał początkowo przy ul. Dolna Brama 7, od 1948 w mieszkaniu służbowym w Gdańsku– Wrzeszczu (Dolnym) przy ul. Kościuszki 73/4.
Od 7 I 1947 do 14 VIII 1953 pracował na stanowisku radiotelegrafisty w „Gdynia Radio” w Gdyni–Witominie. 25 XII 1950 złożył w Gdyni egzamin na radiotelegrafistę morskiego II klasy i ukończył kurs w języku angielskim, otrzymując tytuł „The International Radiooperator”. Po zainstalowaniu się na początku 1950 w radiostacji placówki NKWD, zagłuszającej odbiór stacji radiowej „Wolna Europa” i utrudniającej pracę cywilnej radiostacji, oraz po złożeniu na to skargi w wewnętrznym raporcie, zmuszony został do rezygnacji z pracy. Od 1 III 1953 zatrudniony został w charakterze projektanta w pracowni elektrycznej w Wojewódzkim Biurze Projektów Budownictwa Komunalnego w Gdańsku (ul. 3 Maja 25). W okresie odwilży październikowej w 1956 stał na czele zakładowego komitetu protestacyjnego tego Biura, powołanego przez pracownikȯw w sprawie ujawnienia przestępstw i nadużyć Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. 28 II 1957 usunięty z pracy, od 17 III 1957 do 31 XII 1957 zatrudniony był jako projektant w Wojewódzkim Biurze Projektów (ul. Miszewskiego 17), następnie jako energetyk 2 I 1958 – 31 I 1960 w Gdańskich Zakładach Radiowych T-18 ( „Unimor”), 1 II 1960 – 12 IV 1963 w Gdańskich Zakładach Radiowych T-10 (ul. Mickiewicza 57), w latach 1963–1968 w Elektromontażu Gdańsk (ul. Chmielna). 20 V 1966 zdał maturę w Technikum Mechaniczno-Elektrycznym w Gdańsku, technik energetyk o specjalności elektroenergetyka.
Od 7 I 1955 mieszkał w Gdańsku–Oliwie przy ul. Karwieńskiej 2/2. W 1956 wybrany został do zarządu głównego powstałego wówczas Zrzeszenia Kaszubskiego. Odpowiadał między innymi za próbę zorganizowania Skansenu Kaszubskiego w oliwskiej Dolinie Radości. Był przewodniczącym Komitetu Budowy Parku Etnograficznego, w skład której wchodzili między innymi przedstawiciele Izby Poselskiej w Gdańsku, pracownicy naukowi Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej i wiele instytucji społecznych. Przyznane w 1956 przez Ministerstwo Kultury i Sztuki środki finansowe gdańskie władze partyjne zatrzymały „na inne cele”. Od 13 IV 1958 do I 1961 członek zarządu oddziału gdańskiego Zrzeszenia Kaszubsko–Pomorskiego.
W latach 1956–1960 był przewodniczącym Komitetu Blokowego w Oliwie (Starej Oliwy). Przyczynił się do zbudowania ogródka jordanowskiego przy przedszkolu nr 28 we Wrzeszczu przy ul. Gołębia 5 oraz przy przedszkolu nr 12 w Oliwie przy ul. Czyżewskiego 12. Ujawnił nadużycia na terenie Miejskiego Ogrodu Zoologicznego na sumę 42 000 zł oraz w Gdańskim Przedsiębiorstwie Budownictwa Terenowego na sumę 3 mln. zł. W listopadzie 1960 Komenda Dzielnicowa Milicji Obywatelskiej (KD MO) w Oliwie złożyła na niego skargę, a także 13 innego rodzaju spraw, do Sądu Powiatowego w Gdańsku, między innymi o sprawowaniu w sposób nielegalny stanowiska przewodniczącego oliwskiego Komitetu Blokowego. Skarga jak również inne sprawy zostały oddalone, sąd uzasadnił też, że przewodniczącego Komitetu Blokowego mogło odwołać tylko walne zgromadzenie mieszkańców, do czego nigdy nie doszło.
Jesienią 1970, pracując jako inspektor kontroli technicznej w Elektrociepłowni Gdańsk (ul. Wiślna 6) uległ wypadkowi, od grudnia tego roku rencista I grupy i po rekonwalescencji z możliwością pracy zawodowej. W 1972–1976 był inspektorem nadzoru inwestycyjnego w Stoczni Gdańskiej. 6 X 1974 rodzina została napadnięta i ciężko pobita w swoim mieszkaniu. Inicjatorem napaści była Służba Bezpieczeństwa w Gdańsku, napastnikami było dwóch hokeistȯw klubu Stoczniowca Gdańsk oraz mieszkańcy domu, w którym mieszkali (Seweryn Szafrański i jego syn Piotr). Napastnicy otrzymali wyroki sześć miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na trzy lata. W 1976–1978 był inspektorem nadzoru inwestycyjnego w Elbląskiej Spȯłdzielni „Elsin” w Elblągu (ul. Warszawska 54-62). Po dalszych politycznych szykanach w marcu 1978 wyjechał z rodziną do Hamburga w Republice Federalnej Niemiec (RFN) na podstawie umowy między tym państwem a rządem PRL zawartej w 1975 o tzw. łączeniu rodzin. Skreśleni z listy obywateli polskich, w Hamburgu uzyskali status wypędzonych.
Autor książki Saga rodu Gołuniȯw (1996) oraz opowiadania Krzyk żurawia nad jeziorem Gołuń („Acta Cassubiana”, 2000, t. 2, ss. 85 – 106). Na podstawie dawnych materiałów niemieckich wykonał w szkicu rekonstrukcje Zamku Kiszewskiego (nie publikowane). Autor map przebiegu walk o Gdańsk, Gdynię i Sopot w III 1945 zamieszczonych na portalu „Dawna Oliwa“ oraz w opracowaniu historycznym dr. Jana Daniluka, zaprezentowanym 17 IX 2021 w formie wideo Oliwa w latach II wojny światowej.
Mąż Jadwigi z domu Milik (20 IV 1923 Warszawa – 25 IX 2002 Hamburg), uczestniczki powstania warszawskiego, internowanej po upadku powstania w obozie w Pruszkowie koło Warszawy, pracującej w Gdańsku w Centrum Budowy Konstrukcji Okrętowych (CBKO); od 1968 po wypadku w czasie pracy na rencie I grupy. Ojciec Danuty (ur. 17 VI 1949 Gdańsk), po mężu Flis, elektroniczki w Centrali Maszyn Biurowych w Oliwie (ul. Bażyńskiego) oraz w Jednostce Wojskowej 3868 w Oliwie (ul. Polanki 124), Bogdana (ur. 21 II 1951 Gdańsk), absolwenta Politechniki Gdańskiej (1975), dyplomowanego inżyniera (tytuł w Niemczech) i informatyka, w Niemczech od 18 IX 1981, pracującego do 2011 przy konstrukcji i produkcji samolotu pasażerskiego A380 w Hamburgu i Tuluzie (Francja), od 2011 emeryt, oraz Juliusza (ur. 18 II 1959 Gdańsk) pracownika technicznego i projektanta u producenta oświetlenia technicznego w Lemgo / Niemcy.
Bibliografia:
Archiwum rodzinne Edmunda Gołuńskiego (udostępnione przez Bogdana Gołuńskiego).
„Kaszëbë” nr 21 (28), 1958, s. 8.
