LOTNISKA
| < Poprzednie | Następne > |
LOTNISKA. Ostrów. Pierwsze samoloty w Gdańsku pojawiły się 11–19 VI 1910 na wyspie Ostrów. Zorganizowano tam (na wzór odbywających się w Niemczech) festyn lotniczy (Danziger Fest- und Flugwoche). Wzięli w nim udział najbardziej znani niemieccy piloci: Hans Grade na jednopłatowcu i Emil Jeannin na dwupłatowcu (oba samoloty były ich własnej konstrukcji). Widzom zapewniono komunikację z Ostrowem parostatkiem lub pociągiem (z dworca głównego co 15 minut kursowały omnibusy firmy Komnick; wybudowano specjalnie most pontonowy nad Wisłą). Teren wyspy wykorzystywano następnie jako lądowisko dla samolotów do czerwca 1913. Po przeniesieniu lądowiska dla samolotów lądowych do Wrzeszcza wyspa Ostrów była wykorzystywana dla celów lotnictwa morskiego do zakończenia I wojny światowej.
Wrzeszcz. Powstało w 1910 na terenie na północ od obecnej ul. Kościuszki, na tzw. Großer Exerzierplatz (Wielkim Placu Ćwiczeń). W 1913 wybudowano na nim pierwszy hangar i założono stację lotniczą pod dowództwem księcia Fryderyka Zygmunta (Fliegerstation des Prinzen Friedrich Sigismund von Preußen). Zamienioną na l. część placu wykorzystywano jako miejsce międzylądowań samolotów z pobliskich baz wojskowych (np. w 1913 wielki sterowiec wojenny „Schütte-Lanz”). W czasie I wojny światowej lotnisko nie odegrało większej roli ze względu na położenie Gdańska względem linii frontów. W 1917 zostało przejęte przez szkołę pilotów lądowych marynarki (Marine-Fliegerschule) i na jej potrzeby wybudowano drugi hangar. 31 VII 1921 Großer Exerzierplatz przydzielono II Wolnemu Miastu Gdańskowi. Część północną (z wyłączeniem terenów przy linii kolejowej przyznanej Polsce) przeznaczono na lotnisko cywilne, część południową (lotnisko z I wojny światowej) – na rozbudowę osiedla mieszkaniowego (powstała zabudowa między obecną ul. Kilińskiego i al. Legionów). Poświęcenie nowego lotniska cywilnego Flughafen Danzig (Port Lotniczy Gdańsk) nastąpiło 18 VI 1923; obsługa pasażerów odbywała się w nowych budynkach wzniesionych w pobliżu torów kolejowych linii Wrzeszcz–Oliwa; dla ułatwienia dojazdu wybudowano tam przystanek kolejowy Danzig-Flughafen (po II wojnie światowej: Gdańsk-Lotnisko, obecnie Gdańsk-Zaspa; kolej, Szybka Kolej Miejska). W latach 20. XX wieku lotnisko powiększono do 100 ha (o bokach 1000 × 1000 m). Pole wzlotów miało układ dwóch betonowych dróg startowych – nr 1: 1800 × 80 m, nr 2: 1400 × 40 m. Zabudowania składały się z dwóch hangarów o powierzchni 1200 m² (pierwszy, dla lotnictwa komunikacyjnego, wybudowano w 1924, drugi, dla lotnictwa sportowego – w 1934 w południowej części lotniska; poświęcone 8 XII), budynku dworca pasażerskiego (od 1934 nowego, od strony Wrzeszcza), warsztatów remontowo-naprawczych, magazynu paliw.
Stając się lotniskiem międzynarodowym, obsługiwało samoloty różnych towarzystw, m.in. Niemiecko-Radzieckiego Towarzystwa Lotniczego DERULUFT (Deutsch-Russische Luftverkehrsgesellschaft) na linii Berlin–Leningrad–Moskwa. W 1921 poznańskie towarzystwa lotnicze Aeroterg z pomocą towarzystwa Danziger Luftpost zorganizowało w okresie Targu Poznańskiego pierwsze cywilne przewozy lotnicze na liniach Poznań–Gdańsk–Poznań i Poznań–Warszawa–Poznań. 5 IX 1922 została uruchomiona pierwsza polska regularna linia lotnicza. Obsługiwało ją przedsiębiorstwo Aerolloyd, którego samoloty latały raz dziennie na trasie Gdańsk–Warszawa–Lwów. Utrzymywano też stałe połączenia ze Szczecinem, Elblągiem, Malborkiem, Królewcem, Olsztynem i Berlinem. W latach 1929–1935 obsługiwano około 1500 pasażerów rocznie. W 1927 lotnisko gościło eskadry myśliwców Wielkiej Brytanii i USA. Swoistym wyróżnieniem było uczestnictwo lotniska latem 1930 w znanej międzynarodowej imprezie lotniczej Europa-Rundflug. W początku lat 30. XX wieku zostało wyposażone w oświetlenie i urządzenia radionawigacyjne, mogąc przyjmować samoloty w trudnych warunkach (również nocnych). W 1935 utraciło bezpośrednie połączenie z Warszawą, które przejął nowy port lotniczy Gdynia-Rumia. Od 1940 funkcjonowała na lotnisku we Wrzeszczu szkoła pilotów Luftwaffe FFS a/b 6; w okresie 1944–1945 stacjonował elitarny pułk myśliwski Luftwaffe JG 51 Mölders, wycofany w głąb Niemiec. W marcu 1945 baza niemieckiego lotnictwa wojskowego do obrony Gdańska i Gdyni, cała infrastruktura została zniszczona przez wycofujące się oddziały niemieckie.
18 IV 1945 uruchomiono okrężną wojskową linię komunikacyjną: Warszawa–Olsztyn–Gdańsk–Bydgoszcz–Warszawa, dostępną także dla osób cywilnych posiadających delegacje służbowe i przepustkę wojewódzką UB. 20 II 1946 otwarto największe bezpośrednie połączenie Warszawa–Gdańsk (8–10 połączeń dziennie). Oficjalne otwarcie lotniska nastąpiło 21 IV 1947 (po przebudowie pasa startowego i likwidacji dawnej strzelnicy wojskowej): dwa nowe betonowe pasy startowe (1800 × 80 m i 400 × 40 m), nowe budynki, urządzenia radionawigacyjne. Obsługiwało siedem bezpośrednich połączeń krajowych: do Łodzi, Szczecina, Bydgoszczy, Krakowa, Wrocławia, Katowic i Rzeszowa; do najważniejszych zagranicznych należały połączenia z Kopenhagą, Sztokholmem, Berlinem, Budapesztem, Warną, Burgas. Z lotniska korzystało także Wojsko Polskie (w latach 1953–1957 stacjonował tu 30. Pułk Lotnictwa Marynarki Wojennej). Pod koniec lat 60. XX wieku rozważano zmianę lokalizacji lub rozbudowę, która okazała się niemożliwa ze względu na brak terenu. Brano pod uwagę Rumię, lotnisko wojskowe w Pruszczu Gdańskim i Rębiechowo. W sierpniu 1971 zapadła rządowa decyzja o zlokalizowaniu lotniska w Rębiechowie. Zamknięcie lotniska we Wrzeszczu oficjalnie nastąpiło 30 III 1974. W przebudowanym hangarze 12 XI 1994 otwarto spożywczo-przemysłowe centrum handlowe ETC (powierzchnia 12 tysięcy m²), dwa pozostałe, przy ul. Hynka, rozebrano w 2006, przeznaczając teren pod zabudowę mieszkaniową.
Port Wodno-Lotniczy w Górkach Wschodnich, nad Martwą Wisłą ( Wisła). Połączenia wodno-lotnicze Gdańsk miał tylko dwukrotnie, w latach 1925 i 1928. W 1925 uruchomiono linię Gdańsk–Sztokholm. Kilka pierwszych lotów odbyło się z wód zatoki w Sopocie, ale ze względu na niesprzyjające warunki otwartego basenu wodnego lądowisko przeniesiono na Martwą Wisłę; dowóz pasażerów do wodnosamolotów odbywał się łodziami. Po 1925 połączenie zlikwidowano. W 1928 uruchomiono połączenie Gdańsk–Kalmar, powstał budynek dworca pasażerskiego (wraz z zapleczem warsztatowym) przy ul. Ornitologów. Linia obsługiwana była trzy razy w tygodniu przez hydrosamoloty typu „Junkers” i „Dornier Wal”. Po 1928 połączenie zlikwidowano. Od 6 do 13 VII 1932 w dawnym porcie wodno-lotniczym zatrzymała się największa wówczas łódź latająca „Dornier Do-X”. Samolot udostępniono publiczności do zwiedzania, a 12 lipca odbył lot okrężny nad Sopotem. Obecnie w dawnym budynku dworca mieści się stacja badawcza Uniwersytetu Gdańskiego i jest to jedyna oryginalna przedwojenna zabudowa lotnicza zachowana w Gdańsku.
Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy, w Rębiechowie. Otwarty 2 V 1974, zajmuje obszar 240 ha. Jedno z trzech (obok Portu Lotniczego Warszawa Okęcie i Kraków Balice) lotnisk międzynarodowych w Polsce, zapasowe lotnisko dla Warszawy. 30 IV 1993 zawiązana została spółka Port Lotniczy Gdańsk-Rębiechowo Sp. z o.o. (uchwała Rady Miasta o wejściu do spółki z 16 marca). W lipcu 1997 zmieniono nazwę na Port Lotniczy Gdańsk-Trójmiasto, 10 V 2004 otrzymał imię Lecha Wałęsy. 4 VIII 1997 otwarto nowy terminal pasażerski: trzy kondygnacje nadziemne i jedna podziemna, kubatura 38 500 m³, w tym powierzchnia użytkowa 7260 m². Przepustowość terminala obliczono na milion osób rocznie. Pierwsze lotnisko regionalne w Polsce ze składem wolnocłowym. Nad bezpieczeństwem czuwa radarowa kontrola regionu, obejmująca monitoringiem wszystkie samoloty zbliżające się do lotniska i znajdujące się na obszarze Polski północnej. Umożliwiają to radary: pierwotny, o zasięgu około 130 km, i wtórny, o zasięgu około 450 km. Osłonę meteorologiczną zapewnia radar meteorologiczny. Lotnisko posiada ILS kategorii I, umożliwiający lądowanie do widzialności nie niższej niż 550 m. Asfaltobetonowa droga startowa ma 2800 m długości i 45 m szerokości. Możliwych jest 8–12 operacji start-lądowanie na godzinę, czyli 40–50 tysięcy samolotów i 3–4 mln pasażerów rocznie. Kaplica na lotnisku podlega kościołowi Chrystusa Odkupiciela na Żabiance.
31 III 2012 obok starego terminala T1 oddano do użytku nowy terminal T2 (pierwszych pasażerów odprawiono 6 kwietnia). Prace budowlane rozpoczęły się w lutym 2010. Powstały dwie strefy funkcjonalne: związane z płytą lotniska – sortownia bagażu i poczekalnie, oraz strefy związane ze stroną miejską – hale odpraw biletowo-bagażowych (odlotów), biura linii lotniczych, gastronomia, usługi. Terminal zaplanowano jako czterokondygnacyjny (w tym jedna kondygnacja podziemna) o powierzchni 39,500 m² (kubatura: ponad 350 000 m³, długość budynku: 187 m), z 40 stanowiskami odpraw. Dla wygody pasażerów na parterze znajduje się sortowania bagażu oraz kontrola bezpieczeństwa (9 stanowisk). Na piętrze strefa dla pasażerów po odprawie, z ośmioma bramami wyjściowymi. Nowy terminal połączono ze starym na poziomie I piętra. W starym budynku hala przylotów – na parterze, a na piętrze hala odlotów tzw. pasażerów z poza strefy Schengen. Nowy budynek terminala kosztował około 153 mln zł netto. Oprócz nowego budynku terminala rozbudowano infrastrukturę lotniskową, która pozwoliła na obsługę 30 operacji lotniczych w ciągu godziny. Zbudowano między innymi równoległą do pasa startowego drogę kołowania, dwie dodatkowe drogi zejścia, nową płytę postojową. Obejmuje ona kilkanaście stanowisk postojowych dla samolotów typu Boeing 737 i Airbus A320. Nowością było stanowisko odladzania samolotów. Całościowy koszt infrastruktury wyniósł około 400 mln zł.
3 VI 2014 po raz pierwszy użyto tzw. rękawa (bezpośredniego przejścia do samolotu i z samolotu, bez potrzeby wychodzenia na płytę lotniska). Trzy rękawy zainstalowano w terminalu T2, do tej pory wykorzystywanym jako hala odlotów. W 2014 rozpoczęto rozbudowę terminala pasażerskiego przeznaczonego dla osób przylatujących, mającą powiększyć istniejący budynek o około 30%. W październiku tego roku rozpoczęła się również inwestycja pozwalająca na bezpieczne lądowanie w trudnych warunkach (nawet w gęstej mgle). System rozpoczął działanie 12 XI 2015, dzięki czemu lotnisko (jako trzecie w Polsce po Warszawie i Modlinie) zostało podniesione pod względem systemu wspomagającego lądowanie (ILS) z kategorii I do kategorii II (podejście według wskazań przyrządów i lądowanie przy wysokości decyzji poniżej 60 m, ale nie mniejszej niż 30 m oraz przy widzialności na drodze startowej nie mniejszej niż 300 m).
W czerwcu 2015 ukończono dobudowaną od zachodu część terminala T2 (przylotową), oddając ją do użytku 1 IX 2015 (pierwszym pasażerem, który z niej skorzystał, był wracający z Etiopii Lech Wałęsa). Wykonawcą była firma NDL, wartość inwestycji wyniosła 87 mln zł. Nowa część uzyskała łącznik z położonym na estakadzie przystankiem Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, uruchomionej również 1 IX 2015. Terminal T1 w części parterowej zamknięto dla obsługi pasażerskiej (z przeznaczeniem na funkcje rezerwowe), na piętrze utrzymano miejsce odlotów do krajów poza strefą Schengen.
| Rok | Liczba pasażerów |
|---|---|
| 1991 | 78 000 |
| 1992 | 102 000 |
| 1993 | 121 000 |
| 1994 | 146 000 |
| 1995 | 167 000 |
| 1996 | 178 000 |
| 1997 | 195 000 |
| 1998 | 230 000 |
| 1999 | 250 000 |
| 2000 | 270 000 |
| 2001 | 319 000 |
| 2002 | 318 000 |
| 2003 | 365 000 |
| 2004 | 467 000 |
| 2005 | 672 000 |
| 2006 | 1 256 000 |
| 2007 | 1 715 000 |
| 2008 | 1 954 000 |
| 2009 | 1 911 000 |
| 2010 | 2 232 000 |
| 2011 | 2 463 222 |
| 2012 | 2 976 000 |
| 2013 | 2 884 000 |
| 2014 | 3 288 000 |
