TUSK JÓZEF, lutnik
| < Poprzednie | Następne > |
JÓZEF TUSK (23 III 1907 Emaus – 12 VI 1987 Sopot), lutnik. Syn właściciela sklepu z dewocjonaliami Józefa (1870–1910) i Augustyny z domu Adamczyk. Ukończył w Gdańsku niemiecką szkołę powszechną i polską wieczorową, następnie
Szkołę Rzemiosła Artystycznego (Kunstgewerbeschule). W 1923 pływał w charakterze chłopca okrętowego na statkach „Gdynia” i „Warszawa”. Posiadał obywatelstwo II Wolnego Miasta Gdańska.
W latach 1926–1939 pracował w Polskich Kolejach Państwowych, między innymi od 1 I 1938 jako telegrafista na Dworcu Gdańsk Główny. Należał do Gminy Polskiej Związku Polaków w II WMG, Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, Towarzystwa Śpiewaczego „Harmonia”. Mieszkał w Gdańsku- Siedlcach przy Rothahnchengang 25 (ul. Goszczyńskiego).
Aresztowany 1 IX 1939, przetrzymywany był w Victoriaschule, w gdańskim więzieniu, od 20 września w obozie dla Polaków w Nowym Porcie, skąd skierowany został do przymusowych prac w gospodarstwie rolnym w Gross Lesewitz (Lasowice Wielkie) na Żuławach. Od 19 III 1940 przebywał w obozie Stutthof, skierowany do prac przy wałach ochronnych w okolicach Nowego Dworu Gdańskiego i do podobozu w stoczni Schichaua w Elblągu, następnie wywieziony do obozu w Neuengamme koło Hamburga, gdzie pracował przy budowie kanału Elby. Zwolniony 26 VIII 1942 w wyniku starań żony i z poręczenia właściciela gdańskiej fabryki mydła i kosmetyków G. Schatza, u którego pracował po zwolnieniu jako palacz. 2 VIII 1944 został wcielony do Wermachtu, do Batalionu Szkoleniowego Grenadierów w Achen (Akwizgran). Pracując przy budowie okopów, w październiku trafił do amerykańskiej niewoli, 24 listopada przeniesiony do Polskich Siłach Zbrojnych. W Polsce od 17 X 1945. Zamieszkał w Sopocie, powrócił do pracy w PKP jako naczelny dyspozytor ruchu towarowego okręgu pomorskiego.
Początkowo, w 1924, jako samouk, próbował budować skrzypce. Od 1934 pracował pod kierunkiem Emila Neumanna i zbudował skrzypce modelu Steinera. Kolejne wykonał w obozie koncentracyjnym. Od 1949 prowadził pracownię w Sopocie, od 1955 był członkiem Związku Polskich Artystów Lutników. Zbudował około 150 skrzypiec, 10 altówek, wiolonczelę i około 12 gitar. Został laureatem I Krajowego Konkursu Lutniczego w 1955. Na wystawie Polskie Instrumenty Muzyczne (Warszawa 1966) prezentował skrzypce z 1965. Stosował kartki identyfikacyjne: Józef Tusk / Sopot / Anno 1955. Zajmował się też malarstwem, rzeźbiarstwem, wyrobem mebli. Należał do Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych. Nagrodzony Medalem Zwycięstwa i Wolności (1946) oraz odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1979).
Od 27 VI 1927 żonaty był z Julianną z domu Jeżewską (1904–1970), doczekał się synów Donalda Franciszka (ur. 1930), Bronisława (ur. 1935), Rajmunda Leona (ur. 1936) oraz córek: Eleonory Marii Gurkowskiej (ur. 1932) i Ewy Marii (ur. 1934). Pochowany na Cmentarzu Katolickim w Sopocie.
Bibliografia:
Vogel Beniamin, Słownik lutników działających na historycznych i obecnych ziemiach polskich oraz lutników polskich działających za granicą do 1950 roku, Bydgoszcz 2019, s. 215.
