BRAMA KOTWICZNIKÓW
| < Poprzednie | Następne > |
BRAMA KOTWICZNIKÓW, lądowa, w południowo-wschodnim narożniku murów obronnych Głównego Miasta Gdańska, zamykająca od południa pierwotną Ankerschmiedegasse (ul. Kotwiczników). Wzmiankowana w 1378. Jej zadaniem była ochrona drogi prowadzącej do stoczni na Lastadii. Do końca XIV wieku stanowiła jedynie furtę w murze obronnym, w początku XV wieku wzmocnioną potężną kwadratową basztą, liczącą w rzucie około 10 × 10 m i o grubości murów do 2,5 m. Rozmiary baszty wskazują, że projektowano ją jako znacznie wyższą, czego nie zrealizowano. Zadaniem baszty była również ochrona południowo-wschodniego narożnika murów obronnych.
Jako jedyna z bram lądowych Głównego Miasta nie miała przedbramia. W 1575 przebudowana przez Paula van den Dorne uzyskała nowożytne renesansowe formy, podwyższony znacznie dach w każdej z połaci zyskał lukarnę (okienko dachowe wystawione ponad połać dachu), wierzchołek dachu zwieńczono ozdobnym kominem. Rozebrana w 1821.
Zachowała się baszta, od 2. połowy XVI do XIX wieku pełniąca funkcję więzienia (zob. Maternowie), w latach 40. XIX wieku strażnicy strażackiej i magazynu oleju do lamp ulicznych, od 1865 głównego aresztu policyjnego Głównego Miasta. Rozbudowana (Ankerschmiedegasse 19-20), w dobudowanej, niższej części (po 1945 niezachowanej) w 1 połowie XX wieku mieściło się m.in. schronisko dla dziewcząt (1910 Deutsch Evangelischer Frauenbund, Jungmädchenheim; 1931
Deutsch Evangelischer Frauenbund, Jungmädchenheim). W 1945 poważnie uszkodzona, pozostały z niej wyłącznie mury obwodowe dolnych kondygnacji. Zniszczeniu uległa także sąsiednia zabudowa wzdłuż wschodniej pierzei ul. Kotwiczników oraz późniejsze dobudówki z 2. połowy XIX wieku, dzięki czemu baszta odzyskała pierwotną formę. W 1957 zabezpieczono mury. Odbudowana w latach 1968–1970 według projektu Tadeusza Chrzanowskiego, powstałego na podstawie sztychu Johanna Carla Schultza, w formach z okresu XVI-wiecznej przebudowy. Siedziba Wojewódzkiego i Miejskiego Konserwatora Zabytków, następnie Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
