BRAMA KOTWICZNIKÓW

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Brama Kotwiczników z zachowaną do dziś basztą (po prawej) i drewnianym mostem nad dawną, zasypaną w latach 70. XVI wieku fosą, na wprost pusty plac, od 1650 Targ Maślany i kościół św. Piotra i Pawła (z lewej), około 1600
Baszta Kotwiczników od strony południowej oraz Most Krowi, 1856, akwarela 1857 wedle rysunku Augusta Lobegotta Randta
Baszta Kotwiczników, Johann Carl Schultz, 1853
Baszta Kotwiczników, początek XX wieku
Baszta Kotwiczników, widok od strony Motławy, 1926
Baszta Kotwiczników i Brama Krowia, po 1945
Baszta Kotwiczników, widok od strony zachodniej, 2012

BRAMA KOTWICZNIKÓW, lądowa, w południowo-wschodnim narożniku murów obronnych Głównego Miasta Gdańska, zamykająca od południa pierwotną Ankerschmiedegasse (ul. Kotwiczników). Wzmiankowana w 1378. Jej zadaniem była ochrona drogi prowadzącej do stoczni na Lastadii. Do końca XIV wieku stanowiła jedynie furtę w murze obronnym, w początku XV wieku wzmocnioną potężną kwadratową basztą, liczącą w rzucie około 10 × 10 m i o grubości murów do 2,5 m. Rozmiary baszty wskazują, że projektowano ją jako znacznie wyższą, czego nie zrealizowano. Zadaniem baszty była również ochrona południowo-wschodniego narożnika murów obronnych.

Jako jedyna z bram lądowych Głównego Miasta nie miała przedbramia. W 1575 przebudowana przez Paula van den Dorne uzyskała nowożytne renesansowe formy, podwyższony znacznie dach w każdej z połaci zyskał lukarnę (okienko dachowe wystawione ponad połać dachu), wierzchołek dachu zwieńczono ozdobnym kominem. Rozebrana w 1821.

Zachowała się baszta, od 2. połowy XVI do XIX wieku pełniąca funkcję więzienia (zob. Maternowie), w latach 40. XIX wieku strażnicy strażackiej i magazynu oleju do lamp ulicznych, od 1865 głównego aresztu policyjnego Głównego Miasta. Rozbudowana (Ankerschmiedegasse 19-20), w dobudowanej, niższej części (po 1945 niezachowanej) w 1 połowie XX wieku mieściło się m.in. schronisko dla dziewcząt (1910 Deutsch Evangelischer Frauenbund, Jungmädchenheim; 1931 Deutsch Evangelischer Frauenbund, Jungmädchenheim). W 1945 poważnie uszkodzona, pozostały z niej wyłącznie mury obwodowe dolnych kondygnacji. Zniszczeniu uległa także sąsiednia zabudowa wzdłuż wschodniej pierzei ul. Kotwiczników oraz późniejsze dobudówki z 2. połowy XIX wieku, dzięki czemu baszta odzyskała pierwotną formę. W 1957 zabezpieczono mury. Odbudowana w latach 1968–1970 według projektu Tadeusza Chrzanowskiego, powstałego na podstawie sztychu Johanna Carla Schultza, w formach z okresu XVI-wiecznej przebudowy. Siedziba Wojewódzkiego i Miejskiego Konserwatora Zabytków, następnie Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. GS

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania