BIBLIOTEKA GŁÓWNA POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ

Wersja z 20:42, 8 mar 2016

BIBLIOTEKA GŁÓWNA POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ (PG). Utworzona w 1904 roku biblioteka Technische Hochschule Danzig (THD) składała się z czytelni na 36 miejsc (od 1929 – 100 miejsc), magazynu i pokoju do indywidualnej pracy dla wykładowców. Posiadała zróżnicowany księgozbiór, odpowiadający różnorodności oferty edukacyjnej uczelni, która kształciła w zakresie przedmiotów technicznych i humanistycznych (między innymi historii, geografii, ekonomii, pedagogiki, filozofii, psychologii, historii sztuki, zwłaszcza gdańskiej, geografii, filologii niemieckiej, romańskiej, rusycystyki, archeologii, muzykologii). W 1923 roku decyzją Senatu II Wolnego Miasta Gdańska (II WMG) otrzymała składający się z około 30 tysięcy woluminów księgozbiór Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku. W 1924 podjęła współpracę międzybiblioteczną z Biblioteką Miejską II WMG.

27 I 1945 roku część zbiorów wywieziono na statku „Deutschland” do Kilonii, skąd przetransportowano je do zamku w Schmalkalden w Turyngii. Później w większości uległy one rozproszeniu lub zaginęły. Z księgozbioru Towarzystwa Przyrodniczego wywiezionego z Gdańska 853 tytuły trafiły w 1947 roku do Biblioteki Państwowej (obecnie Uniwersyteckiej) w Bremie. Część księgozbioru ukryto we wsi Świńcz, większość pozostawiona w Gdańsku spłonęła podczas walk o miasto i po zajęciu PG przez Armię Czerwoną (zob. rok 1945).

Po przejęciu uczelni przez Grupę Operacyjną Ministerstwa Oświaty i wyborze władz PG zatrudniono trzy osoby do uruchomienia biblioteki. W czerwcu 1945 roku otwarto Bibliotekę Centralną, od 1950 zwaną Biblioteką Główną (BG). Ze względu na zniszczenie środkowej części Gmachu Głównego PG trzyosobowy zespół funkcjonował w dwóch pokojach na parterze bocznego skrzydła gmachu. Pierwsze prace polegały na rewindykacji, zabezpieczeniu i posortowaniu oraz inwentaryzacji ocalalego księgozbioru. Sprowadzono zasoby ukryte w Świnczu, pozyskano też pozycje z niemieckich bibliotek podworskich, klasztorów (Starogard Gdański, Bydgoszcz, Kartuzy), księgozbiór ze szkoły budowlano-mechanicznej w Zgorzelcu oraz z darów między innymi byłych profesorów i pracowników PG. Z księgozbioru Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku pozostało jedynie 137 tytułów. Założono katalogi: rzeczowy, przedmiotowy i alfabetyczny, specjalny, działowy dla matematyki, architektury, fizyki oraz podręczny w czytelni i centralny ze zbiorów katedr poszczególnych wydziałów. Skontrum w 1946 roku wykazało 26 tysięcy woluminów ocalałych z biblioteki oraz poszczególnych katedr. Po selekcji w 1948 pozostawiono 9600 tomów adekwatnych do profilu zbiorów PG. W związku z brakiem literatury technicznej korzystano z wydawanych skryptów, między innymi przez Bratnią Pomoc, oraz z nielicznej literatury przekazanej bibliotece przez polskich wykładowców.

Podjęto działania rekonstrukcyjne; inż. arch. Jerzy Winnicki zaprojektował czytelnię, wypożyczalnię i katalogi. Pod kierunkiem Witolda Minkiewicza prace budowlane zakończono w 1950 roku: zwiększono metraż biblioteki, zmieniono układ holu, korytarzy i pomieszczeń oraz styl architektoniczny z przedwojennego z elementami secesji na modernistyczny. Projekty części pomieszczeń BG wykonał jej dyrektor Marian des Loges. Ze względu na charakter zbiorów w 1950 roku wprowadzono (decyzją Komisji Bibliotecznej Senatu PG) nowy katalog przedmiotowy, opracowany przez dyrektora BG. Zastąpił on stosowany w innych bibliotekach katalog oparty na Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej. W 1951 roku rozpoczęto gromadzenie księgozbioru dla studentów, z odrębnym katalogiem i inwentarzem, otwarto też czytelnię czasopism. 20 II 1952 rektor Roman Szewalski otworzył odbudowaną i wyremontowaną BG; udostępniono wówczas czytelnię na 100 miejsc i wypożyczalnię dla studentów. Rozpoczęto opracowywanie katalogu alfabetycznego i rzeczowego. W 1952 powstał Oddział Informacji Bibliograficznej, sprawujący opiekę nad bibliotekami zakładowymi (od 1964 – Oddział Informacji Naukowej). W 1953 utworzono wypożyczalnię międzybiblioteczną. W 1955 powstały pierwsze filie BG: na Wydziale Chemicznym, Wydziale Łączności (1958) oraz międzywydziałowa filia matematyczno-fizyczna. Dalszy wzrost liczby filii został zahamowany, ponieważ brakowało funduszy oraz wizji rozwoju wspólnej dla dyrekcji biblioteki, władz poszczególnych wydziałów i Senatu PG. W 1959 zainaugurowano kursy bibliograficzno-dokumentacyjne dla studentów IV i V roku oraz asystentów i doktorantów; pojawiła się też możliwość odbycia praktyk dla studentów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. W 1962 wprowadzono wolny dostęp do książek, utworzono Pracownię Mikrofilmową do wykonywania diapozytywów i mikrofilmów, zapoczątkowano scalanie księgozbioru poszczególnych katedr i zakładów na wydziałach, przenosząc zasoby do BG i jej filii. Rozpoczęto wymianę periodyków naukowych z krajami Europy Zachodniej i Wschodniej. Rozbudowano strukturę Oddziału Informacji Naukowej, a w 1962 wprowadzono szkolenie biblioteczne dla studentów I roku. W 1970 powstała czytelnia norm i patentów. Po 1983 zainaugurowano kursy informacji naukowej dla pracowników innych bibliotek województwa, zwłaszcza uczelnianych. W 1973 powiększono magazyn główny, w 1989 uzyskano dwa pomieszczenia od Studium Wojskowego PG i przeznaczono je na magazyn.

Zasadnicze zmiany w funkcjonowaniu biblioteki przyniosła informatyzacja zapoczątkowana w 1992 roku: od 1993 udostępniono publikacje zwarte w systemie bibliotecznym (VIRTUA) oraz Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny (NUKAT – centralny katalog bibliotek naukowych i akademickich). W latach 1998–1999 przeprowadzono modernizację i remont Magazynu Głównego (instalacja samojezdnych regałów), w 1998 biblioteki wydziałowe włączono w strukturę BG. W 2000 udostępniono on-line katalog czasopism. Od 2002 wprowadzono rezerwację książek i wypożyczeń przez Internet oraz wolny dostęp do części zasobów, pojawiły się kolejne katalogi on-line (ewidencja prac naukowo-badawczych w systemie APIS-ZB, część zbiorów udostępniono w systemie Musnet); wprowadzono też elektroniczne źródła informacji (e-czasopisma, e-książki, e-podręczniki akademickie, bazy danych), a w Czytelni Norm dostęp do elektronicznych informacji normalizacyjnych (e-normy). Również w 2002 roku biblioteka przystąpiła do projektu Polska Biblioteka Internetowa (PBI), umożliwiającego prezentację w Internecie zbiorów bibliotecznych. W 2014 wprowadzono samoobsługowe wypożyczanie i zwroty książek w Gmachu Głównym, wcześniej dostępne w filii na Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki oraz w Regionalnej Bibliotece Nanotechnologii (Filia Wydziału Chemicznego, Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej); zmodernizowano też pomieszczenia do korzystania z multimediów, pracy indywidualnej, do nauki własnej (open space). W czytelniach i filiach dostępnych było łącznie ponad 440 miejsc oraz ponad 200 stanowisk komputerowych. Biblioteka w 2014 roku posiadała ponad 30 tysięcy zdigitalizowanych książek i dokumentów w ramach Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej (PG jest tu głównym partnerem).

10 VI 1993 władze Bremy przekazały przewodniczącemu Rady Miasta Gdańska Andrzejowi Januszajtisowi dwa tytuły z dawnego zbioru gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego, przekazanie kolejnych tomów nastąpiło 28–29 VI 2000.

W latach 1950–1982 funkcjonowała Komisja Biblioteczna (przewodniczącymi byli między innymi Zdzisław Pazdro (1950–1958), Barbara Mielcarzewicz (1962–1970), prof. nadzw. dr hab. inż. Kazimierz Wysiatycki (1970–1982)), w okresie 1983–1988 – Komisja Biblioteczno-Wydawnicza (przewodniczący prof. dr hab. inż. Stanisław Butnicki), po 2005 utworzono Radę Biblioteczną (organ opiniujący rektora), jej skład, tryb powoływania oraz kompetencje określa statut PG. Kadencja Rady Bibliotecznej trwa cztery lata, obecnym przewodniczącym (kadencja: 5 IV 2013 – 31 VIII 2016) jest prof. dr hab. inż. Marek Kubale. WP