BIBLIOTEKA GŁÓWNA POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ
| < Poprzednie | Następne > |
BIBLIOTEKA GŁÓWNA ► POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ (PG), od 2017 Biblioteka Politechniki Gdańskiej. Utworzona w 1904 biblioteka ► Technische Hochschule Danzig (THD) składała się z czytelni na 36 miejsc (od 1929 – 100 miejsc), magazynu i pokoju do indywidualnej pracy dla wykładowców. Posiadała zróżnicowany księgozbiór, odpowiadający różnorodności oferty edukacyjnej uczelni, która kształciła w zakresie przedmiotów technicznych i humanistycznych (m.in. historii, geografii, ekonomii, pedagogiki, filozofii, psychologii, historii sztuki, zwłaszcza gdańskiej, geografii, filologii niemieckiej, romańskiej, rusycystyki, archeologii, muzykologii). W 1923 decyzją ► Senatu II Wolnego Miasta Gdańska (II WMG) otrzymała składający się z około 30 000 woluminów księgozbiór ► Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku. W 1924 podjęła współpracę międzybiblioteczną z ► Biblioteką Miejską ► II WMG.
27 I 1945 część zbiorów wywieziono na statku „Deutschland” do Kilonii, skąd przetransportowano je do zamku w Schmalkalden w Turyngii. Później w większości uległy one rozproszeniu lub zaginęły. Z księgozbioru Towarzystwa Przyrodniczego wywiezionego z Gdańska 853 tytuły trafiły w 1947 do Biblioteki Państwowej (obecnie Uniwersyteckiej) w Bremie. Część księgozbioru ukryto we wsi Świńcz, większość pozostawiona w Gdańsku spłonęła podczas walk o miasto i po zajęciu PG przez Armię Czerwoną (zob. ► rok 1945).
Po przejęciu uczelni przez Grupę Operacyjną Ministerstwa Oświaty i wyborze władz PG zatrudniono trzy osoby do uruchomienia biblioteki. W czerwcu 1945 otwarto Bibliotekę Centralną, od 1950 zwaną Biblioteką Główną (BG). Ze względu na zniszczenie środkowej części Gmachu Głównego PG trzyosobowy zespół funkcjonował w dwóch pokojach na parterze bocznego skrzydła gmachu. Pierwsze prace polegały na rewindykacji, zabezpieczeniu i posortowaniu oraz inwentaryzacji ocalałego księgozbioru. Sprowadzono zasoby ukryte w Świnczu, pozyskano też pozycje z niemieckich bibliotek podworskich, klasztorów (Starogard Gdański, Bydgoszcz, Kartuzy), księgozbiór ze szkoły budowlano-mechanicznej w Zgorzelcu oraz z darów między innymi byłych profesorów i pracowników PG. Z księgozbioru Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku pozostało jedynie 137 tytułów. Założono katalogi: rzeczowy, przedmiotowy i alfabetyczny, specjalny, działowy dla matematyki, architektury, fizyki oraz podręczny w czytelni i centralny ze zbiorów katedr poszczególnych wydziałów. Skontrum w 1946 wykazało 26 tysięcy woluminów ocalałych z biblioteki oraz poszczególnych katedr. Po selekcji w 1948 pozostawiono 9600 tomów adekwatnych do profilu zbiorów PG. W związku z brakiem literatury technicznej korzystano z wydawanych skryptów, m.in. przez Bratnią Pomoc, oraz z nielicznej literatury przekazanej bibliotece przez polskich wykładowców.
Podjęto działania rekonstrukcyjne; inż. arch. Jerzy Winnicki zaprojektował czytelnię, wypożyczalnię i katalogi. Pod kierunkiem ► Witolda Minkiewicza prace budowlane zakończono w 1950: zwiększono metraż biblioteki, zmieniono układ holu, korytarzy i pomieszczeń oraz styl architektoniczny z przedwojennego z elementami secesji na modernistyczny. Projekty części pomieszczeń BG wykonał jej dyrektor ► Marian des Loges. Ze względu na charakter zbiorów w 1950 wprowadzono (decyzją Komisji Bibliotecznej Senatu PG) nowy katalog przedmiotowy, opracowany przez dyrektora BG. Zastąpił on stosowany w innych bibliotekach katalog oparty na Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej. W 1951 rozpoczęto gromadzenie księgozbioru dla studentów, z odrębnym katalogiem i inwentarzem, otwarto też czytelnię czasopism. 20 II 1952 rektor ► Robert Szewalski otworzył odbudowaną i wyremontowaną BG; udostępniono wówczas czytelnię na 100 miejsc i wypożyczalnię dla studentów. Rozpoczęto opracowywanie katalogu alfabetycznego i rzeczowego. W 1952 powstał Oddział Informacji Bibliograficznej, sprawujący opiekę nad bibliotekami zakładowymi (od 1964 – Oddział Informacji Naukowej). W 1953 utworzono wypożyczalnię międzybiblioteczną. W 1955 powstały pierwsze filie BG: na Wydziale Chemicznym, Wydziale Łączności (1958) oraz międzywydziałowa filia matematyczno-fizyczna. Dalszy wzrost liczby filii został zahamowany, ponieważ brakowało funduszy oraz wizji rozwoju wspólnej dla dyrekcji biblioteki, władz poszczególnych wydziałów i Senatu PG. W 1959 zainaugurowano kursy bibliograficzno-dokumentacyjne dla studentów IV i V roku oraz asystentów i doktorantów; pojawiła się też możliwość odbycia praktyk dla studentów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. W 1962 wprowadzono wolny dostęp do książek, utworzono Pracownię Mikrofilmową do wykonywania diapozytywów i mikrofilmów, zapoczątkowano scalanie księgozbioru poszczególnych katedr i zakładów na wydziałach, przenosząc zasoby do BG i jej filii. Rozpoczęto wymianę periodyków naukowych z krajami Europy Zachodniej i Wschodniej. Rozbudowano strukturę Oddziału Informacji Naukowej, a w 1962 wprowadzono szkolenie biblioteczne dla studentów I roku. W 1970 powstała czytelnia norm i patentów. Po 1983 zainaugurowano kursy informacji naukowej dla pracowników innych bibliotek województwa, zwłaszcza uczelnianych. W 1973 powiększono magazyn główny, w 1989 uzyskano dwa pomieszczenia od ► Studium Wojskowego PG i przeznaczono je na magazyn.
Zasadnicze zmiany w funkcjonowaniu biblioteki przyniosła informatyzacja zapoczątkowana w 1992: od 1993 udostępniono publikacje zwarte w systemie bibliotecznym (VIRTUA) oraz Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny (NUKAT – centralny katalog bibliotek naukowych i akademickich). W latach 1998–1999 przeprowadzono modernizację i remont Magazynu Głównego (instalacja samojezdnych regałów), w 1998 biblioteki wydziałowe włączono w strukturę BG. W 2000 udostępniono on-line katalog czasopism. Od 2002 wprowadzono rezerwację książek i wypożyczeń przez Internet oraz wolny dostęp do części zasobów, pojawiły się kolejne katalogi on-line (ewidencja prac naukowo-badawczych w systemie APIS-ZB, część zbiorów udostępniono w systemie Musnet); wprowadzono też elektroniczne źródła informacji (e-czasopisma, e-książki, e-podręczniki akademickie, bazy danych), a w Czytelni Norm dostęp do elektronicznych informacji normalizacyjnych (e-normy). Również w 2002 biblioteka przystąpiła do projektu Polska Biblioteka Internetowa (PBI), umożliwiającego prezentację w Internecie zbiorów bibliotecznych. W 2014 wprowadzono samoobsługowe wypożyczanie i zwroty książek w Gmachu Głównym, wcześniej dostępne w filii na Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki oraz w Regionalnej Bibliotece Nanotechnologii (Filia Wydziału Chemicznego, Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej); zmodernizowano też pomieszczenia do korzystania z multimediów, pracy indywidualnej, do nauki własnej (open space). W czytelniach i filiach dostępnych było łącznie ponad 440 miejsc oraz ponad 200 stanowisk komputerowych. Biblioteka w 2014 posiadała ponad 30 000 zdigitalizowanych książek i dokumentów w ramach Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej (PG jest tu głównym partnerem). 6 II 2024 uruchomiono system bibliOteczny ALMA Z multiwyszukiwarką Primo, zastepując system informatyczny VTLS/Virtua.
10 VI 1993 władze Bremy przekazały przewodniczącemu ► Rady Miasta Gdańska ► Andrzejowi Januszajtisowi dwa tytuły z dawnego zbioru gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego, przekazanie kolejnych tomów nastąpiło 28–29 VI 2000.
W latach 1950–1982 funkcjonowała Komisja Biblioteczna (przewodniczącymi byli m.in. ► Zdzisław Pazdro (1950–1958), ► Barbara Mielcarzewicz (1962–1970), prof. nadzw. dr hab. inż. ► Kazimierz Wysiatycki (1970–1982)), w okresie 1983–1988 – Komisja Biblioteczno-Wydawnicza (przewodniczący prof. dr hab. inż. ► Stanisław Butnicki), po 2005 utworzono Radę Biblioteczną (organ opiniujący rektora), jej skład, tryb powoływania oraz kompetencje określa statut PG. Jej kadencja trwa cztery lata. M.in. od 5 IV 2013 do 31 VIII 2016 przewodniczącym Rady Bibliotecznej był prof. dr hab. inż. Marek Kubale, na kolejną kadencję (1 IX 2016 – 31 VIII 2020) powołano na to stanowisko prof. dr hab. Radosława Szmytkowskiego.
►Tabela: Dyrektorzy biblioteki THD (1904–1945) i PG (od 1945)
►Tabela: Stan zatrudnienia w bibliotece THD (1904–1945) i PG (od 1945)
►Tabela: Stan zbiorów w bibliotece THD (1904–1945) i PG (od 1945)
►Tabela: Struktura Biblioteki Głównej PG
Bibliografia:
Hakuć Bożena, Biblioteka Główna Politechniki Gdańskiej, „Pismo PG”, nr 3, 2006, s. 43–45.
Hakuć Bożena, Najcenniejsze zbiory biblioteczne Politechniki Gdańskiej. Historia powrotu księgozbioru na naszą uczelnię, „Pismo PG”, nr 8, 2014, s. 35–37.
Hakuć Bożena, Wczoraj, dziś – jutro. Osiągnięcia Biblioteki Głównej Politechniki Gdańskiej w roku jubileuszowym 65-lecia działalności, „Pismo PG”, nr 5, 2010, s. 52-53.
Kozłowska Teresa, Biblioteka Głowna, w: Politechnika Gdańska 50 lat. Wczoraj dziś jutro, Gdańsk 1994, s. 151–159.
Mielcarzewicz Barbara, Biblioteka Główna, w: Politechnika Gdańska 1945–1970. Księga Pamiątkowa, Gdańsk 1970, s. 184–190.
Parteka Witold, Pierwsi dyrektorzy i pracownicy Biblioteki Politechniki Gdańskiej, „Pismo PG”, 2013, nr 8, s. 57-61.
