FREISLICH MAXIMILIAN DIETRICH, kompozytor
| Linia 4: | Linia 4: | ||
'''MAXIMILIAN DIETRICH (DITERICH) FREISLICH''' (Freisslich, Freißlich, Fraislich) (6 II 1673 Immelborn koło Salzungen – pochowany 24 IV 1731 Gdańsk), kompozytor. Najstarszy syn Johanna Weigolda (Wigaläus, Vigiliusa) ((1619 Monachium – 1689), pastora w Immelborn (1658–1689) i jego drugiej żony Elisabeth Margarete z domu Reymann. Brat [[FREISLICH JOHANNES WIGULAEUS, muzyk, kantor| Johannesa Wigulaeusa Freislicha]], Johanna Tobiasa Freislicha (ochrzczony 1675), organisty w Salzungen, brat przyrodni [[FREISLICH JOHANN BALTHASAR CHRISTIAN, kompozytor | Johanna Balthasara Christiana Freislicha]].<br/><br/> | '''MAXIMILIAN DIETRICH (DITERICH) FREISLICH''' (Freisslich, Freißlich, Fraislich) (6 II 1673 Immelborn koło Salzungen – pochowany 24 IV 1731 Gdańsk), kompozytor. Najstarszy syn Johanna Weigolda (Wigaläus, Vigiliusa) ((1619 Monachium – 1689), pastora w Immelborn (1658–1689) i jego drugiej żony Elisabeth Margarete z domu Reymann. Brat [[FREISLICH JOHANNES WIGULAEUS, muzyk, kantor| Johannesa Wigulaeusa Freislicha]], Johanna Tobiasa Freislicha (ochrzczony 1675), organisty w Salzungen, brat przyrodni [[FREISLICH JOHANN BALTHASAR CHRISTIAN, kompozytor | Johanna Balthasara Christiana Freislicha]].<br/><br/> | ||
| − | W Gdańsku od około 1686, roczną opiekę, w tym bezpłatne mieszkanie i edukację muzyczną, zapewnił mu [[MEDER JOHANN VALENTIN, kompozytor, śpiewak | Johann Valentin Meder]]. Początkowo śpiewał w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP), po wyjeździe Medera z Gdańska w 1699 otrzymał po nim funkcję kapelmistrza kapeli tego kościoła (kapelmistrza Rady Miejskiej). Do jego obowiązków | + | W Gdańsku od około 1686, roczną opiekę, w tym bezpłatne mieszkanie i edukację muzyczną, zapewnił mu [[MEDER JOHANN VALENTIN, kompozytor, śpiewak | Johann Valentin Meder]]. Początkowo śpiewał w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP), po wyjeździe Medera z Gdańska w 1699 otrzymał po nim funkcję kapelmistrza kapeli tego kościoła (kapelmistrza Rady Miejskiej). Do jego obowiązków należała muzyczna oprawa liturgii w kościele NMP, uświetnianie muzyką uroczystości rodzinnych i miejskich oraz spotkań bractw w [[DWÓR ARTUSA| Dworze Artusa]]. Mieszkał przy Kleine Krämergasse 4 (ul. Podkramarska). Podobnie jak jego poprzednik skarżył się na złe warunki lokalowe: na ciemne izdebki, w których trzeba zapalać światło już o trzeciej po południu, a rano gasić dopiero o dziewiątej, na ciasnotę utrudniającą komponowanie i przeprowadzanie prób, na wilgoć powodującą choroby, a także na hałasy powodowane przez mieszkających wokół rzemieślników. <br/><br/> |
Z jego twórczości zachowała się tylko jedna kompozycja ''Dixit Dominus'', powstała w 1726, którą zgodnie z inskrypcją na partyturze rękopisu (PAN BG sygn. Ms Joh.133) wykonano także rok później, oraz drukowane teksty kantat, w tym zbiór tekstów przeznaczonych na 18 świąt roku liturgicznego ''Texte zur Kirchen=Musik ...'' (Danzig 1708; PAN BG sygn. Od 21901 80), za który zapłacono mu 83 floreny i 10 groszy, jak również teksty 21 [[KANTATA | kantat]] okolicznościowych na: śluby i pogrzeby gdańszczan (za muzykę żałobną otrzymywał każdorazowo 20 florenów), z okazji 200-lecia reformacji oraz imienin Martina Lutra, na uroczystości objęcia urzędu przez profesorów, czy wygłoszenie oracji w gdańskim [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickim]]. Rękopis kompozycji i drukowane teksty większości kantat znajdują się w [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Gdańskiej]], a teksty dwóch kantat z 1717 w [[ARCHIWA | Archiwum Państwowym]].<br/><br/> | Z jego twórczości zachowała się tylko jedna kompozycja ''Dixit Dominus'', powstała w 1726, którą zgodnie z inskrypcją na partyturze rękopisu (PAN BG sygn. Ms Joh.133) wykonano także rok później, oraz drukowane teksty kantat, w tym zbiór tekstów przeznaczonych na 18 świąt roku liturgicznego ''Texte zur Kirchen=Musik ...'' (Danzig 1708; PAN BG sygn. Od 21901 80), za który zapłacono mu 83 floreny i 10 groszy, jak również teksty 21 [[KANTATA | kantat]] okolicznościowych na: śluby i pogrzeby gdańszczan (za muzykę żałobną otrzymywał każdorazowo 20 florenów), z okazji 200-lecia reformacji oraz imienin Martina Lutra, na uroczystości objęcia urzędu przez profesorów, czy wygłoszenie oracji w gdańskim [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickim]]. Rękopis kompozycji i drukowane teksty większości kantat znajdują się w [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Gdańskiej]], a teksty dwóch kantat z 1717 w [[ARCHIWA | Archiwum Państwowym]].<br/><br/> | ||
| − | 22 XI 1701 w kościele NMP poślubił Annę Elisabethę (około 1682 – pochowana 28 III 1748 w [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| kościele św. Mikołaja]]), córkę Nathanaela Minne. Mieli czternaścioro dzieci, siedmiu synów: 1/ Johanna Nathanaela (ochrzczony 2 IX 1702 Gdańsk – po 1718), w 1718 ucznia Gimnazjum Akademickiego; 2/ Friedricha Gottlieba (ochrzczony 30 XI 1705 Gdańsk – po 1729), w 1722 ucznia Gimnazjum Akademickiego, który w 1726 przedstawił dysertację prawniczą ''De insufficientia paternae educationis ad vitam civilem'', następnie studiował w Królewcu; 3/ | + | 22 XI 1701 w kościele NMP poślubił Annę Elisabethę (około 1682 – pochowana 28 III 1748 w [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| kościele św. Mikołaja]]), córkę Nathanaela Minne. Mieli czternaścioro dzieci, siedmiu synów: 1/ Johanna Nathanaela (ochrzczony 2 IX 1702 Gdańsk – po 1718), w 1718 ucznia Gimnazjum Akademickiego; 2/ Friedricha Gottlieba (ochrzczony 30 XI 1705 Gdańsk – po 1729), w 1722 ucznia Gimnazjum Akademickiego, który w 1726 przedstawił dysertację prawniczą ''De insufficientia paternae educationis ad vitam civilem'' (''O niewystarczalności wychowania rodziców do życia obywatelskiego''), następnie studiował w Królewcu; 3/ Maximiliana Dietricha (ochrzczony 30 VI 1707); 4/ Carla Heinricha (ochrzczony 17 I 1709 Gdańsk – po 1748), który 22 V 1728 otrzymał [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo miejskie]]; 5/ Ferdinanda (ochrzczony 20 V 1712 Gdańsk); 6/ Alexandra (ochrzczony 1 IX 1713 Gdańsk), 7/ nieochrzczone niemowlę płci męskiej (pochowane 20 VIII 1720 Gdańsk), i siedem córek: 1/ Justinę Dorotheę (ochrzczona 6 VII 1710 Gdańsk – pochowana 23 IX 1712 Gdańsk); 2/ Annę Euphrosinę (ochrzczona 20 XI 1703 Gdańsk – 15 IX 1774 Gdańsk), trzykrotnie zamężną: po raz pierwszy od 31 V 1729 za Martina Christiana Lindenowa (zm. przed 1740 Lębork), z którym miała syna [[LINDENOWSKI JOHANN CHRISTIAN von, prezydent Gdańska | Johanna Christiana von Lindenowskiego]] (późniejszego pruskiego prezydenta Gdańska), po raz drugi od 1740 za pruskiego rezydenta w Gdańsku Johanna Adolpha von Wagenfeldta (1703–1750), z którym miała syna Heinricha Adolpha (29 VIII 1747 Gdańsk – 25 II 1809 Gdańsk), ojca drugiej żony [[KABRUN JAKOB, kupiec, kolekcjoner | Jakoba Kabruna]], po raz trzeci od marca 1752 za również rezydenta pruskiego w Gdańsku Benjamina Reimera (pochowany 17 V 1765 w [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościele św. Bartłomieja]] pod płytą nr 44); 3/ nieochrzczone niemowlę płci żeńskiej (pochowane 8 V 1711 Gdańsk); 4/ Justinę Dorotheę (pochowana 23 IX 1712); 5/ Eleonorę (ochrzczona 17 VII 1715 Gdańsk); 6/ Justinę Dorotheę (ochrzczona 16 II 1717 Gdańsk); 7/ Annę Elisabethę (ochrzczona 4 IX 1718 Gdańsk – pochowana 18 IX 1753 w kościele św. Mikołaja), od 1748 żonę Jeana Petera Lamberta Bohona (? wieś Bohon (obecnie dzielnica Durbuy, Belgia) – 14 X 1775 Bydgoszcz), handlarza winem, właściciela kamienicy zwanej Bohonsche Haus przy Heilige-Geist-Gasse 111 (ul. św. Ducha; w 1848 kamienica została przebudowana na potrzeby [[SZKOŁA ŚW. JANA | szkoły św. Jana]]). {{author: DS}}{{author: JMM}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> |
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
Archiwum Państwowe Gdańsk, Księgi metrykalne gdańskich kościołów sygn. 348/591 s. 91, 354/321 s. 21, 54, 111, 205, 229, 269, 293, 325, 355, 378, /322 s. 184, /331 k. 92r, s. 118, /353 s. 46, 79, /347, k. 11v, 175v, 235v, 356/4 s. 461.<br/> | Archiwum Państwowe Gdańsk, Księgi metrykalne gdańskich kościołów sygn. 348/591 s. 91, 354/321 s. 21, 54, 111, 205, 229, 269, 293, 325, 355, 378, /322 s. 184, /331 k. 92r, s. 118, /353 s. 46, 79, /347, k. 11v, 175v, 235v, 356/4 s. 461.<br/> | ||
| Linia 12: | Linia 12: | ||
Archiwum Państwowe Gdańsk, Księgi Sądu Wety sygn. 300, 58/19, k. 231v.<br/> | Archiwum Państwowe Gdańsk, Księgi Sądu Wety sygn. 300, 58/19, k. 231v.<br/> | ||
''De insufficientia paternae educationis ad vitam civilem'' (egzemplarze: PAN BG Od 17347/5 8° adl. 13; Od 17347/7 8°, adl. 20).<br/> | ''De insufficientia paternae educationis ad vitam civilem'' (egzemplarze: PAN BG Od 17347/5 8° adl. 13; Od 17347/7 8°, adl. 20).<br/> | ||
| − | Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, opracowali Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa-Poznań 1974, s. 273, 302, 306.<br/> | + | ''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', opracowali Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa-Poznań 1974, s. 273, 302, 306.<br/> |
Michalak Jerzy M., ''Das Leben der Anna Elisabeth Bohon geb. Freislich und die Konzerte im „Bohonschen“ Hause in Danzig bis 1775'', w: ''Musikalische Beziehungen zwischen Mitteldeutschland und Danzig im 18. Jahrhundert'', hrsg. v. Klaus-Peter Koch, Danuta Popinigis, Sinzig 2002, s. 135–159.<br/> | Michalak Jerzy M., ''Das Leben der Anna Elisabeth Bohon geb. Freislich und die Konzerte im „Bohonschen“ Hause in Danzig bis 1775'', w: ''Musikalische Beziehungen zwischen Mitteldeutschland und Danzig im 18. Jahrhundert'', hrsg. v. Klaus-Peter Koch, Danuta Popinigis, Sinzig 2002, s. 135–159.<br/> | ||
Neschke Karla, ''Freislich Maximilian Dietrich'', w: ''Die Musik in Geschichte und Gegenwart'', hrsg. v. Ludwik Finscher , Bd. 7, 2002. | Neschke Karla, ''Freislich Maximilian Dietrich'', w: ''Die Musik in Geschichte und Gegenwart'', hrsg. v. Ludwik Finscher , Bd. 7, 2002. | ||
Wersja z 16:42, 22 cze 2024
MAXIMILIAN DIETRICH (DITERICH) FREISLICH (Freisslich, Freißlich, Fraislich) (6 II 1673 Immelborn koło Salzungen – pochowany 24 IV 1731 Gdańsk), kompozytor. Najstarszy syn Johanna Weigolda (Wigaläus, Vigiliusa) ((1619 Monachium – 1689), pastora w Immelborn (1658–1689) i jego drugiej żony Elisabeth Margarete z domu Reymann. Brat Johannesa Wigulaeusa Freislicha, Johanna Tobiasa Freislicha (ochrzczony 1675), organisty w Salzungen, brat przyrodni Johanna Balthasara Christiana Freislicha.
W Gdańsku od około 1686, roczną opiekę, w tym bezpłatne mieszkanie i edukację muzyczną, zapewnił mu Johann Valentin Meder. Początkowo śpiewał w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP), po wyjeździe Medera z Gdańska w 1699 otrzymał po nim funkcję kapelmistrza kapeli tego kościoła (kapelmistrza Rady Miejskiej). Do jego obowiązków należała muzyczna oprawa liturgii w kościele NMP, uświetnianie muzyką uroczystości rodzinnych i miejskich oraz spotkań bractw w Dworze Artusa. Mieszkał przy Kleine Krämergasse 4 (ul. Podkramarska). Podobnie jak jego poprzednik skarżył się na złe warunki lokalowe: na ciemne izdebki, w których trzeba zapalać światło już o trzeciej po południu, a rano gasić dopiero o dziewiątej, na ciasnotę utrudniającą komponowanie i przeprowadzanie prób, na wilgoć powodującą choroby, a także na hałasy powodowane przez mieszkających wokół rzemieślników.
Z jego twórczości zachowała się tylko jedna kompozycja Dixit Dominus, powstała w 1726, którą zgodnie z inskrypcją na partyturze rękopisu (PAN BG sygn. Ms Joh.133) wykonano także rok później, oraz drukowane teksty kantat, w tym zbiór tekstów przeznaczonych na 18 świąt roku liturgicznego Texte zur Kirchen=Musik ... (Danzig 1708; PAN BG sygn. Od 21901 80), za który zapłacono mu 83 floreny i 10 groszy, jak również teksty 21 kantat okolicznościowych na: śluby i pogrzeby gdańszczan (za muzykę żałobną otrzymywał każdorazowo 20 florenów), z okazji 200-lecia reformacji oraz imienin Martina Lutra, na uroczystości objęcia urzędu przez profesorów, czy wygłoszenie oracji w gdańskim Gimnazjum Akademickim. Rękopis kompozycji i drukowane teksty większości kantat znajdują się w Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Gdańskiej, a teksty dwóch kantat z 1717 w Archiwum Państwowym.
22 XI 1701 w kościele NMP poślubił Annę Elisabethę (około 1682 – pochowana 28 III 1748 w kościele św. Mikołaja), córkę Nathanaela Minne. Mieli czternaścioro dzieci, siedmiu synów: 1/ Johanna Nathanaela (ochrzczony 2 IX 1702 Gdańsk – po 1718), w 1718 ucznia Gimnazjum Akademickiego; 2/ Friedricha Gottlieba (ochrzczony 30 XI 1705 Gdańsk – po 1729), w 1722 ucznia Gimnazjum Akademickiego, który w 1726 przedstawił dysertację prawniczą De insufficientia paternae educationis ad vitam civilem (O niewystarczalności wychowania rodziców do życia obywatelskiego), następnie studiował w Królewcu; 3/ Maximiliana Dietricha (ochrzczony 30 VI 1707); 4/ Carla Heinricha (ochrzczony 17 I 1709 Gdańsk – po 1748), który 22 V 1728 otrzymał obywatelstwo miejskie; 5/ Ferdinanda (ochrzczony 20 V 1712 Gdańsk); 6/ Alexandra (ochrzczony 1 IX 1713 Gdańsk), 7/ nieochrzczone niemowlę płci męskiej (pochowane 20 VIII 1720 Gdańsk), i siedem córek: 1/ Justinę Dorotheę (ochrzczona 6 VII 1710 Gdańsk – pochowana 23 IX 1712 Gdańsk); 2/ Annę Euphrosinę (ochrzczona 20 XI 1703 Gdańsk – 15 IX 1774 Gdańsk), trzykrotnie zamężną: po raz pierwszy od 31 V 1729 za Martina Christiana Lindenowa (zm. przed 1740 Lębork), z którym miała syna Johanna Christiana von Lindenowskiego (późniejszego pruskiego prezydenta Gdańska), po raz drugi od 1740 za pruskiego rezydenta w Gdańsku Johanna Adolpha von Wagenfeldta (1703–1750), z którym miała syna Heinricha Adolpha (29 VIII 1747 Gdańsk – 25 II 1809 Gdańsk), ojca drugiej żony Jakoba Kabruna, po raz trzeci od marca 1752 za również rezydenta pruskiego w Gdańsku Benjamina Reimera (pochowany 17 V 1765 w kościele św. Bartłomieja pod płytą nr 44); 3/ nieochrzczone niemowlę płci żeńskiej (pochowane 8 V 1711 Gdańsk); 4/ Justinę Dorotheę (pochowana 23 IX 1712); 5/ Eleonorę (ochrzczona 17 VII 1715 Gdańsk); 6/ Justinę Dorotheę (ochrzczona 16 II 1717 Gdańsk); 7/ Annę Elisabethę (ochrzczona 4 IX 1718 Gdańsk – pochowana 18 IX 1753 w kościele św. Mikołaja), od 1748 żonę Jeana Petera Lamberta Bohona (? wieś Bohon (obecnie dzielnica Durbuy, Belgia) – 14 X 1775 Bydgoszcz), handlarza winem, właściciela kamienicy zwanej Bohonsche Haus przy Heilige-Geist-Gasse 111 (ul. św. Ducha; w 1848 kamienica została przebudowana na potrzeby szkoły św. Jana).
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Księgi metrykalne gdańskich kościołów sygn. 348/591 s. 91, 354/321 s. 21, 54, 111, 205, 229, 269, 293, 325, 355, 378, /322 s. 184, /331 k. 92r, s. 118, /353 s. 46, 79, /347, k. 11v, 175v, 235v, 356/4 s. 461.
Archiwum Państwowe Gdańsk, Księgi Sądu Ławniczego sygn. 300, 43/149, k. 222v, /163, k. 261v–265v, /189 k. 570–574.
Archiwum Państwowe Gdańsk, Księgi Sądu Wety sygn. 300, 58/19, k. 231v.
De insufficientia paternae educationis ad vitam civilem (egzemplarze: PAN BG Od 17347/5 8° adl. 13; Od 17347/7 8°, adl. 20).
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, opracowali Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa-Poznań 1974, s. 273, 302, 306.
Michalak Jerzy M., Das Leben der Anna Elisabeth Bohon geb. Freislich und die Konzerte im „Bohonschen“ Hause in Danzig bis 1775, w: Musikalische Beziehungen zwischen Mitteldeutschland und Danzig im 18. Jahrhundert, hrsg. v. Klaus-Peter Koch, Danuta Popinigis, Sinzig 2002, s. 135–159.
Neschke Karla, Freislich Maximilian Dietrich, w: Die Musik in Geschichte und Gegenwart, hrsg. v. Ludwik Finscher , Bd. 7, 2002.
