KERL ERNST, burmistrz Gdańska
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''ERNST KERL''' (Kehrl; 27 III 1574 Gdańsk – 21 VIII 1629 Gdańsk), [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrz]] Gdańska. Syn Michaela Kerla (1542 Gdańsk – 30 XII 1586) [[ŁAWA MIEJSKA | ławnika]] (od 1574) i [[RADA MIEJSKA | rajcy]] (od 1577), właściciela Prędzieszyna (koło Straszyna) oraz Cathariny (zm. 1599), córki ławnika Heinricha Schwartzwalda. Był najstarszym z pięciorga rodzeństwa. Jeden z młodszych braci, Nathanael (5 IV 1576 – 1635 Lublin), po studiach w Heidelbergu osiadł najpierw w Gdańsku, w posiadłości w dworze na [[PARK ORUŃSKI | Oruni]], był kupcem, przeniósł się jednak w głąb Polski, gdzie ulgł polonizacji (zmienił imię na Bogdan/Dzadźbog, nazwisko na Kierło), był podkomorzym czernichowskim i nowogrodzko-sierwierskim, ożenił się ze starościanką rochaczewską Krystyną Wołłowiczówną, a jego potomkowie do połowy XVIII wieku odgrywali dużą rolę polityczną w województwie nowogrodzkim na Litwie. Drugi z braci, Michael (5 VII 1580 – 1602) po studiach na uniwersytecie w Lejdzie (Leyden) wstąpił do holenderskiego wojska i zmarł bezpotomnie w Niderlandach. Siostra Anna (30 I 1582 – 1638) wyszła w 1600 za późniejszego burmistrza Gdańska [[CZIRENBERG JOHANN, burmistrz Gdańska, patron gdańskiej ulicy | Johanna Czirenberga]]. Młodsza Florentina (15 VI 1585 – 1642) poślubiła w 1611 ławnika Johanna Brandesa (1615–1645).<br/><br/> | + | '''ERNST KERL''' (Kehrl; 27 III 1574 Gdańsk – 21 VIII 1629 Gdańsk), [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrz]] Gdańska. Syn Michaela Kerla (1542 Gdańsk – 30 XII 1586) [[ŁAWA MIEJSKA | ławnika]] (od 1574) i [[RADA MIEJSKA | rajcy]] (od 1577), właściciela Prędzieszyna (koło Straszyna) oraz Cathariny (zm. 1599), córki ławnika Heinricha Schwartzwalda. Był najstarszym z pięciorga rodzeństwa. Jeden z młodszych braci, Nathanael (5 IV 1576 – 1635 Lublin), po studiach w Heidelbergu osiadł najpierw w Gdańsku, w posiadłości w dworze na [[PARK ORUŃSKI | Oruni]], był kupcem, przeniósł się jednak w głąb Polski, gdzie ulgł polonizacji (zmienił imię na Bogdan/Dzadźbog, nazwisko na Kierło), był podkomorzym czernichowskim i nowogrodzko-sierwierskim, ożenił się ze starościanką rochaczewską Krystyną Wołłowiczówną, a jego potomkowie do połowy XVIII wieku odgrywali dużą rolę polityczną w województwie nowogrodzkim na Litwie. Drugi z braci, Michael (5 VII 1580 – 1602), po nuace w gdańskim [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickim]] (zapisany w czerwcu 1588) i po studiach na uniwersytecie w Lejdzie (Leyden) wstąpił do holenderskiego wojska i zmarł bezpotomnie w Niderlandach. Siostra Anna (30 I 1582 – 1638) wyszła w 1600 za późniejszego burmistrza Gdańska [[CZIRENBERG JOHANN, burmistrz Gdańska, patron gdańskiej ulicy | Johanna Czirenberga]]. Młodsza Florentina (15 VI 1585 – 1642) poślubiła w 1611 ławnika Johanna Brandesa (1615–1645).<br/><br/> |
| − | Od listopada 1585 wspólnie z bratem Nathanaelem uczył się w | + | Od listopada 1585 wspólnie z bratem Nathanaelem uczył się w Gimnazjum Akademickim, obaj studiowali w 1593 prawo na uniwersytecie w Heidelbergu, on sam uczył się jeszcze w tym roku na uniwersytecie w Lejdzie. Heidelberg i Lejda były wówczas uczelniami kalwińskimi, również związki małżeńskie sióstr jak i jego własny ożenek – z członkinią rodziny Schachmannów – podkreślały przynależność Kerlów do obozu [[KALWINI W GDAŃSKU | kalwińskiego]].<br/><br/> |
Od 1603 był ławnikiem Głównego Miasta, od 1606 piastował godność seniora. Od 1611 był rajcą, w 1612 [[SĘDZIA | sędzią]]. Od 1626 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1627, drugiego w 1626, trzeciego w 1628 i 1629.<br/><br/> | Od 1603 był ławnikiem Głównego Miasta, od 1606 piastował godność seniora. Od 1611 był rajcą, w 1612 [[SĘDZIA | sędzią]]. Od 1626 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1627, drugiego w 1626, trzeciego w 1628 i 1629.<br/><br/> | ||
Powołanie go do grona ławników, a następnie rajców ugruntowywało w okresie apogeum konfliktu wyznaniowego w Gdańsku wpływy kalwinistów w tych gremiach. Wybór na burmistrza w 1626, w 14 lat po wydaniu przez króla polskiego Zygmunta III Wazę edyktu rezerwującego wyższe godności miejskie dla katolików (nominalnie) i luteranów (w praktyce), świadczył o wciąż jeszcze nie słabnących w mieście wpływach wyznania reformowanego. W lipcu 1623, po zakończeniu wizyty Zygmunta III w Gdańsku, wspólnie z burmistrzami [[HOLTEN ARNOLD von, burmistrz Gdańska | Arnoldem von Holtenem]], [[SPEIMANN JOHANN, burmistrz Gdańska | Johannem Speimannem]] oraz rajcą [[LINDE ADRIAN von der, I, burmistrz Gdańska | Adrianem von der Lindem]] prowadził złożoną z trzech szwadronów jazdy honorową eskortę, towarzyszącą królowi i jego rodzinie aż do Pruszcza. Od 1624 aż do śmierci był członkiem Rady Wojennej Gdańska, co nabrało szczególnego znaczenia w czasie polsko-szwedzkiej wojny o ujście Wisły (1626-1629). Odegrał wówczas istotną rolę w organizowaniu obrony miasta i wybrzeża przed spodziewaną inwazją wojsk króla szwedzkiego Gustawa IX Adolfa.<br/><br/> | Powołanie go do grona ławników, a następnie rajców ugruntowywało w okresie apogeum konfliktu wyznaniowego w Gdańsku wpływy kalwinistów w tych gremiach. Wybór na burmistrza w 1626, w 14 lat po wydaniu przez króla polskiego Zygmunta III Wazę edyktu rezerwującego wyższe godności miejskie dla katolików (nominalnie) i luteranów (w praktyce), świadczył o wciąż jeszcze nie słabnących w mieście wpływach wyznania reformowanego. W lipcu 1623, po zakończeniu wizyty Zygmunta III w Gdańsku, wspólnie z burmistrzami [[HOLTEN ARNOLD von, burmistrz Gdańska | Arnoldem von Holtenem]], [[SPEIMANN JOHANN, burmistrz Gdańska | Johannem Speimannem]] oraz rajcą [[LINDE ADRIAN von der, I, burmistrz Gdańska | Adrianem von der Lindem]] prowadził złożoną z trzech szwadronów jazdy honorową eskortę, towarzyszącą królowi i jego rodzinie aż do Pruszcza. Od 1624 aż do śmierci był członkiem Rady Wojennej Gdańska, co nabrało szczególnego znaczenia w czasie polsko-szwedzkiej wojny o ujście Wisły (1626-1629). Odegrał wówczas istotną rolę w organizowaniu obrony miasta i wybrzeża przed spodziewaną inwazją wojsk króla szwedzkiego Gustawa IX Adolfa.<br/><br/> | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
'''Bibliografia''': <br/> | '''Bibliografia''': <br/> | ||
| − | ''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580-1814'', Warszawa-Poznań 1974, s. 47. <br/> | + | ''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580-1814'', Warszawa-Poznań 1974, s. 47, 52. <br/> |
Schwarz F., ''Kerl Michael 1542-1586'', w: Altpreussiche Biographie, Bd. 1, Königsberg 1941. <br/> | Schwarz F., ''Kerl Michael 1542-1586'', w: Altpreussiche Biographie, Bd. 1, Königsberg 1941. <br/> | ||
Simson Paul, ''Geschichte der Stadt Danzig'', Bd. 2, Danzig 1918. <br/> | Simson Paul, ''Geschichte der Stadt Danzig'', Bd. 2, Danzig 1918. <br/> | ||
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert'', Klausdorf/Schwentine 1986-1992. <br/> | Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert'', Klausdorf/Schwentine 1986-1992. <br/> | ||
Zdrenka Joachim, ''Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342-1792 i 1807-1814'', t. I Spisy, t. II Biogramy, Gdańsk 2008. | Zdrenka Joachim, ''Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342-1792 i 1807-1814'', t. I Spisy, t. II Biogramy, Gdańsk 2008. | ||
Wersja z 14:49, 1 kwi 2024
ERNST KERL (Kehrl; 27 III 1574 Gdańsk – 21 VIII 1629 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Syn Michaela Kerla (1542 Gdańsk – 30 XII 1586) ławnika (od 1574) i rajcy (od 1577), właściciela Prędzieszyna (koło Straszyna) oraz Cathariny (zm. 1599), córki ławnika Heinricha Schwartzwalda. Był najstarszym z pięciorga rodzeństwa. Jeden z młodszych braci, Nathanael (5 IV 1576 – 1635 Lublin), po studiach w Heidelbergu osiadł najpierw w Gdańsku, w posiadłości w dworze na Oruni, był kupcem, przeniósł się jednak w głąb Polski, gdzie ulgł polonizacji (zmienił imię na Bogdan/Dzadźbog, nazwisko na Kierło), był podkomorzym czernichowskim i nowogrodzko-sierwierskim, ożenił się ze starościanką rochaczewską Krystyną Wołłowiczówną, a jego potomkowie do połowy XVIII wieku odgrywali dużą rolę polityczną w województwie nowogrodzkim na Litwie. Drugi z braci, Michael (5 VII 1580 – 1602), po nuace w gdańskim Gimnazjum Akademickim (zapisany w czerwcu 1588) i po studiach na uniwersytecie w Lejdzie (Leyden) wstąpił do holenderskiego wojska i zmarł bezpotomnie w Niderlandach. Siostra Anna (30 I 1582 – 1638) wyszła w 1600 za późniejszego burmistrza Gdańska Johanna Czirenberga. Młodsza Florentina (15 VI 1585 – 1642) poślubiła w 1611 ławnika Johanna Brandesa (1615–1645).
Od listopada 1585 wspólnie z bratem Nathanaelem uczył się w Gimnazjum Akademickim, obaj studiowali w 1593 prawo na uniwersytecie w Heidelbergu, on sam uczył się jeszcze w tym roku na uniwersytecie w Lejdzie. Heidelberg i Lejda były wówczas uczelniami kalwińskimi, również związki małżeńskie sióstr jak i jego własny ożenek – z członkinią rodziny Schachmannów – podkreślały przynależność Kerlów do obozu kalwińskiego.
Od 1603 był ławnikiem Głównego Miasta, od 1606 piastował godność seniora. Od 1611 był rajcą, w 1612 sędzią. Od 1626 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1627, drugiego w 1626, trzeciego w 1628 i 1629.
Powołanie go do grona ławników, a następnie rajców ugruntowywało w okresie apogeum konfliktu wyznaniowego w Gdańsku wpływy kalwinistów w tych gremiach. Wybór na burmistrza w 1626, w 14 lat po wydaniu przez króla polskiego Zygmunta III Wazę edyktu rezerwującego wyższe godności miejskie dla katolików (nominalnie) i luteranów (w praktyce), świadczył o wciąż jeszcze nie słabnących w mieście wpływach wyznania reformowanego. W lipcu 1623, po zakończeniu wizyty Zygmunta III w Gdańsku, wspólnie z burmistrzami Arnoldem von Holtenem, Johannem Speimannem oraz rajcą Adrianem von der Lindem prowadził złożoną z trzech szwadronów jazdy honorową eskortę, towarzyszącą królowi i jego rodzinie aż do Pruszcza. Od 1624 aż do śmierci był członkiem Rady Wojennej Gdańska, co nabrało szczególnego znaczenia w czasie polsko-szwedzkiej wojny o ujście Wisły (1626-1629). Odegrał wówczas istotną rolę w organizowaniu obrony miasta i wybrzeża przed spodziewaną inwazją wojsk króla szwedzkiego Gustawa IX Adolfa.
15 XII 1598 poślubił w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) Christinę (zm. 5 IX 1636), córkę Lucasa Schachmanna, rajcy z Torunia. Doczekali się razem trojga dzieci, z których wieku młodzieńczego dożył jedynie Ernst (25 IV 1610 – maj 1627), zmarły w trakcie pobytu na nauce języka polskiego u stryja Nathanaela (w Lublinie?) i pochowany w Gdańsku 8 VI 1627 w krypcie kościoła NMP.
Od 1600 był współwłaścicielem kamienicy przy Langgasse 29 (ul. Długa), którą dziedziczył po ojcu, Michaelu wespół z siostrą Anną. 24 VIII 1629 pochowany został w krypcie kościoła NMP, tamże spoczęła jego żona.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580-1814, Warszawa-Poznań 1974, s. 47, 52.
Schwarz F., Kerl Michael 1542-1586, w: Altpreussiche Biographie, Bd. 1, Königsberg 1941.
Simson Paul, Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 2, Danzig 1918.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert, Klausdorf/Schwentine 1986-1992.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342-1792 i 1807-1814, t. I Spisy, t. II Biogramy, Gdańsk 2008.
