OLĘDZKI DANIEL, architekt

Wersja z 19:47, 29 gru 2023

Daniel Olędzki, malował Rudolf Buchalik

DANIEL ALEKSANDER OLĘDZKI (18 IV 1925 Poznań — 30 IV 1991 Gdynia), architekt. Syn Władysława (10 VI 1900 — 31 III 1978) i Tatiany z domu Korobow (14 XII 1900 — 31 III 1982), brat Natalii (22 III 1927 — 1 VI 2018) sanitariuszki w czasie powstania warszawskiego, żony pisarza i satyryka Jerzego Wittlina, oraz Anny (ur. 16 I 1937 ), architekta. Jeszcze w 1925 zamieszkał z rodziną w Gdyni, gdzie ojciec otrzymał posadę inspektora celnego dla obszaru II Wolnego Miasta Gdańska. Absolwent szkoły podstawowej i gimnazjum jezuitów w Gdyni Orłowie. W sierpniu 1939 wyjechał z rodziną do Kiwerc na Wołyniu, od 1940 w Warszawie. Uczył się w Szkole Inżynierskiej im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda, zmuszony do przerwania nauki pracował w Zakładach Philipsa. Członek Szarych Szeregów (pseudonim „Kukułka”), jako starszy strzelec walczył w powstaniu warszawskim w plutonie 227 zgrupowania „Żyrafa”. Wywieziony do obozu jenieckiego Altengrabow w okolicach Brunszwiku.

W 1947 powrócił do Gdyni, do 1952 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Po ukończeniu studiów, do emerytury w 1990, pracował jako projektant w Biurze Projektowo-Badawczym Budownictwa Ogólnego „Miastoprojekt” Gdańsk. Jednocześnie prowadził własną pracownię w ramach Zespołu Autorskich Pracowni Architektonicznych (ZAPA), pierwszej w powojennej Polsce firmy o strukturze spółdzielczej, powołanej 9 IX 1982 i grupującej działających indywidualnie architektów. Po zakończeniu pracy w ramach ZAPA w 1988 wraz z Józefem Chmielem i Jerzym Gumińskim założył Przedsiębiorstwo Projektowo-Realizacyjne „TEATR”.

W 1953 wydelegowany został do Wrocławia, gdzie pracował przy planie ogólnym odbudowy miasta. Po powrocie powierzono mu realizację (projektowanej od 1951) Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej w Gdańsku-Wrzeszczu. Wraz z zespołem, złożonym z młodych architektów (Roman Hordyński, Konrad Pławiński, Jerzy Poklewski i Romuald Szurowski) jeszcze w 1953 stworzył nową koncepcję reprezentacyjnego centrum dzielnicy, którą zrealizowano częściowo, skupiając się na zabudowie mieszkalnej, a rezygnując z monumentalnych gmachów (np. Dom Kultury). W 1956 wraz z zespołem (Roman Hordyński, Danuta Wejrowska i Tadeusz Lepczak) wygrał konkurs na zabudowę zniszczonego w 1945 gdańskiego Starego Przedmieścia. Realizacja projektu przypadła na lata 1959—1961, ostatnie prace trwały do 1964. Oprócz domów mieszkalnych, razem z Tadeuszem Lepczakiem zaprojektowali na osiedlu Szkołę Podstawową nr 67 i pawilon sklepowo-usługowy przy ul. Kocurki.

Równolegle zaangażował się w budowę osiedla domów jednorodzinnych. Z jego inicjatywy w 1955 powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „DOM”, która zrealizowała budowę osiedla w Sopocie przy ul. Wyspiańskiego i Słowackiego dla środowiska architektoniczno-budowlanego (pracownicy „Miastoprojektu” oraz Miejskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego). Na osiedlu tym powstał także jego własny dom, ukończony w 1959. Ostatnim dużym osiedlem mieszkaniowym, w powstaniu którego brał udział, były prace nad projektowaniem nowej zabudowy w dzielnicy Lütten Klein w Rostoku (NRD). Zespół projektowy prowadził Erich Kaufmann, główne prace trwały w latach 1965—1969, dalsze jeszcze do 1975. Obok zabudowy mieszkaniowej projektował również architekturę wypoczynkową, w latach 1965—1969 według jego projektu powstał w Jastarni dom wczasowy „Posejdon”.

Od lat 60. XX wieku projektował głównie gmachy użyteczności publicznej. Dołączył do prof. Lecha Kadłubowskiego jako główny projektant Teatru Wybrzeże przy Targu Węglowym, który zbudowano w latach 1961—1966. W 1970—1979 zaprojektował i nadzorował powstanie, jako generalny projektant, we współpracy z prof. Józefem Chmielem, Teatru Muzycznego w Gdyni. Również z Józefem Chmielem przebudował Operę Kameralną w Warszawie 1986, mieszczącą się w dawnym kościele ewangelicko-reformowanym. Współprojektował także przebudowę wnętrz Teatru Kwadrat przy ul. Marszałkowskiej oraz Teatru na Powiślu (dawniej cyrk), którą realizowano w latach 1989—1992. Jako główny projektant zaprojektował w 1976—1979 i nadzorował do 1991 budowę Teatru w Kielcach (Kieleckie Centrum Kultury) oraz w latach 1976—1979 przebudowę Państwowej Opery i Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku.

Stworzył szereg koncepcji i opracowań, które nie zostały zakwalifikowane do realizacji, ale otrzymały nagrody bądź wyróżnienia w konkursach organizowanych przez Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP): na projekt budowy pomnika Obrońców Wybrzeża na Targu Drzewnym w Gdańsku w 1954 (współautorzy: Zbigniew Erszkowski, Stefan Markiewicz, Stanisław Mizerski, Danuta Olędzka, Jan Sienkowski); na projekt Placu Teatralnego i Placu Dzierżyńskiego w Warszawie w 1955 (współautorzy: Tadeusz Kowalski, Danuta Olędzka, Jan Sienkowski; współpraca Roman Hordyński); na założenia urbanistyczne Sopotu w 1960 (współautorzy: Ludwika Lepczak, Tadeusz Lepczak, Danuta Olędzka); na projekt siedmioizbowej szkoły podstawowej z zestawu elementów przydatnych do typizacji w 1961 (współautorzy: Tadeusz Lepczak, Witold Wierzbicki, współpraca: Ludwika Lepczak, Danuta Olędzka); na projekt koncepcyjny zagospodarowania przestrzennego terenów części zachodniej Osi Saskiej w Warszawie w 1961 (współautorzy: Ludwika Lepczak, Tadeusz Lepczak, Danuta Olędzka; współpraca Halina Odyniecka); na projekt koncepcyjny Spółdzielczego Osiedla Mieszkaniowego w sopockiej dzielnicy Brodwino 1965 (współautorzy: Szczepan Baum, Roman Hordyński); na projekt urbanistyczno-architektoniczny budynku administracyjnego Polskich Linii Oceanicznych przy placu Gorkiego oraz jego otoczenia w Gdańsku w 1967 (współautor Danuta Olędzka); na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej Teatru Wielkiego, Opery i Baletu w Gdańsku w 1974 (współautor Danuta Olędzka). Realizacji nie doczekał się również gmach Muzeum Marynarki Polskiej projektowany w Gdyni u stóp Kamiennej Góry w latach 1973—1974.

Członek Międzynarodowej Organizacji Scenografów, Technologów i Architektów Teatru (International Organisation of Scenographers Theatre Architects and Technicians OISTAT), Towarzystwa Urbanistów Polskich oraz Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) oddział Wybrzeże, gdzie pełnił funkcje członka zarządu (1964—1966), oraz wiceprezesa (1966—1968).

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Zasługi Związku Harcerstwa Polskiego z Mieczami, Medalem Wojska, odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, srebrną i złotą odznaką SARP. Za dorobek twórczy otrzymał Nagrodę III stopnia przyznaną przez Komitet Budownictwa, Urbanistyki i Architektury za projekt osiedla na Starym Przedmieściu w Gdańsku (wraz z zespołem); Nagrodę Ministra Budownictwa za hotel „Posejdon” w Jastarni; Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za projekt Teatru Wybrzeże w Gdańsku (wraz z Lechem Kadłubowskim); za to samo otrzymał „Order Stańczyka” miesięcznika „Litery” (1966), Nagrodę Ministerstwa Administracji i Gospodarki Przestrzennej za pierwszy etap rozbudowy i modernizacji Opery i Filharmonii Bałtyckiej (wraz z zespołem); Nagrodę Miasta Gdyni za projekt i nadzór nad budową Teatru Muzycznego.

Od 1952 mąż Danuty z domu Sorgowickiej, architekta, ojciec Jana, architekta wnętrz i Agnieszki, projektantki graficznej i malarki. Pochowany na cmentarzu katolickim w Sopocie. KL