SANDER ROBERT, dziennikarz
| Linia 4: | Linia 4: | ||
'''ROBERT SANDER''' (4 V 1878 Gdańsk – 27 VI 1973 Stendal, Brandenburgia), dziennikarz, sportowiec. Syn [[SANDER GEORG, dziennikarz | Georga Sandera]]. Po uzyskaniu w Gdańsku średniego wykształcenia pracował w [[DANZIGER ZEITUNG (II), dziennik | „Danziger Zeitung”]], jako naoczny świadek relacjonował w niej otwarcie [[PRZEKOP WISŁY | Przekopu Wisły]]) (31 III 1895). Przebywał w Kilonii, gdzie w towarzystwie gimnastycznym (Kieler Turnverein) zapoznał się z grą w piłkę nożną. Około 1898 wyjechał na Daleki Wschód, gdzie pracował jako spedytor handlowy na Jawie, w Chinach i na wyspie Samoa, brał także udział jako żołnierz w pacyfikacji tzw. powstania bokserów (1900). Podczas pobytu w Chinach grał w piłkę nożną i i uczył się tajników treningu lekkoatletycznego Anglików i Amerykanów w International Sportclub w Tiencinie (np. głęboki start sprintera, nazywany „ręczną sprężyną”, podwójny obrót przy rzucie dyskiem, szkocki skok wzwyż z boku). W 1903 powrócił do Gdańska, rozpoczynając pracę w dziale sportowym [[DANZIGER ZEITUNG (II), dziennik | „Danziger Zeitung”]], z którego przeszedł do redakcji sportowej [[DANZIGER NEUESTE NACHRICHTEN, dziennik | „Danziger Neueste Nachrichten”]], gdzie pracował do 1921.<br/><br/> | '''ROBERT SANDER''' (4 V 1878 Gdańsk – 27 VI 1973 Stendal, Brandenburgia), dziennikarz, sportowiec. Syn [[SANDER GEORG, dziennikarz | Georga Sandera]]. Po uzyskaniu w Gdańsku średniego wykształcenia pracował w [[DANZIGER ZEITUNG (II), dziennik | „Danziger Zeitung”]], jako naoczny świadek relacjonował w niej otwarcie [[PRZEKOP WISŁY | Przekopu Wisły]]) (31 III 1895). Przebywał w Kilonii, gdzie w towarzystwie gimnastycznym (Kieler Turnverein) zapoznał się z grą w piłkę nożną. Około 1898 wyjechał na Daleki Wschód, gdzie pracował jako spedytor handlowy na Jawie, w Chinach i na wyspie Samoa, brał także udział jako żołnierz w pacyfikacji tzw. powstania bokserów (1900). Podczas pobytu w Chinach grał w piłkę nożną i i uczył się tajników treningu lekkoatletycznego Anglików i Amerykanów w International Sportclub w Tiencinie (np. głęboki start sprintera, nazywany „ręczną sprężyną”, podwójny obrót przy rzucie dyskiem, szkocki skok wzwyż z boku). W 1903 powrócił do Gdańska, rozpoczynając pracę w dziale sportowym [[DANZIGER ZEITUNG (II), dziennik | „Danziger Zeitung”]], z którego przeszedł do redakcji sportowej [[DANZIGER NEUESTE NACHRICHTEN, dziennik | „Danziger Neueste Nachrichten”]], gdzie pracował do 1921.<br/><br/> | ||
18 IV 1903 współzałożyciel, m.in. z inżynierem z [[GDAŃSKA FABRYKA WAGONÓW | Gdańskiej Fabryki Wagonów]] Eugenem Monscheuerem oraz Hansem Grabbe, także zatrudnionym na kolei, pierwszego w Gdańsku klubu piłkarskiego Fußballclub Danzig (po zmianie nazwy: [[BALL- UND EISLAUFVEREIN, klub sportowy | Ball- und Eislaufverein]]), którego został sekretarzem, od 1905 prezesem poszerzonego o kilka sekcji klubu, ale także trenerem i graczem piłki nożnej oraz lekkoatletą. Jako piłkarz grał m.in. w meczach popularyzujących piłkę nożną na Pomorzu, jako sprinter brał m.in. udział sztafecie 4 x 100 m, która 10 VII 1905 w Sopocie pokonała zespół z Królewca. Odkrył talent gdańskiego sprintera Maxa Herrmanna, późniejszego wielokrotnego mistrza i rekordzisty Niemiec oraz medalisty olimpijskiego. Pomagał w realizacji specjalnego programu treningowego, przesłanego przez przewodniczącego Niemieckiego Urzędu Sportu ds. Lekkoatletyki (Deutsche Sportbehörde für Leichtathletik), Carla Diema (1882–1962) dla trzech wybitnych lekkoatletów (Bechlera, Hoffmanna i Uetwillera), delegowanych na Igrzyska Olimpijskie w Londynie (1908).<br/><br/> | 18 IV 1903 współzałożyciel, m.in. z inżynierem z [[GDAŃSKA FABRYKA WAGONÓW | Gdańskiej Fabryki Wagonów]] Eugenem Monscheuerem oraz Hansem Grabbe, także zatrudnionym na kolei, pierwszego w Gdańsku klubu piłkarskiego Fußballclub Danzig (po zmianie nazwy: [[BALL- UND EISLAUFVEREIN, klub sportowy | Ball- und Eislaufverein]]), którego został sekretarzem, od 1905 prezesem poszerzonego o kilka sekcji klubu, ale także trenerem i graczem piłki nożnej oraz lekkoatletą. Jako piłkarz grał m.in. w meczach popularyzujących piłkę nożną na Pomorzu, jako sprinter brał m.in. udział sztafecie 4 x 100 m, która 10 VII 1905 w Sopocie pokonała zespół z Królewca. Odkrył talent gdańskiego sprintera Maxa Herrmanna, późniejszego wielokrotnego mistrza i rekordzisty Niemiec oraz medalisty olimpijskiego. Pomagał w realizacji specjalnego programu treningowego, przesłanego przez przewodniczącego Niemieckiego Urzędu Sportu ds. Lekkoatletyki (Deutsche Sportbehörde für Leichtathletik), Carla Diema (1882–1962) dla trzech wybitnych lekkoatletów (Bechlera, Hoffmanna i Uetwillera), delegowanych na Igrzyska Olimpijskie w Londynie (1908).<br/><br/> | ||
| − | Przez wiele lat uprawiał czynnie wioślarstwo w klubie [[DANZIGER RUDERVEREIN, klub wioślarski | Danziger Ruderverein]]. W latach 1908–1909 członek Westpreussischer Botanisch-Zoologischer Verein ([[ZACHODNIOPRUSKIE TOWARZYSTWO BOTANICZNO-ZOOLOGICZNE | Zachodniopruskie Towarzystwo Botaniczno-Zoologiczne]]). W okresie I wojny światowej, w latach 1915–1918, pracował w biurze prasowym wojskowej komendantury Ober-Ost w Wilnie. Po wojnie powrócił do pracy dziennikarskiej.<br/><br/> | + | Przez wiele lat uprawiał czynnie wioślarstwo w klubie [[DANZIGER RUDERVEREIN, klub wioślarski | Danziger Ruderverein]]. W latach 1908–1909 członek Westpreussischer Botanisch-Zoologischer Verein ([[ZACHODNIOPRUSKIE TOWARZYSTWO BOTANICZNO-ZOOLOGICZNE | Zachodniopruskie Towarzystwo Botaniczno-Zoologiczne]]). Mieszkał w Gdańsku przy Kolkowgasse (ul. Królikarnia 10), następnie w Sopocie, w wilii zaprojektowanej dla niego w 1911 przez architekta Alfreda Andersa u zbiegu Brombergstrasse (ul. Andersa) i Delbrückallee (ul. Paderewskiego), korzystał też z lokatorskiego, sopockiego mieszkania przy Bismarckstarsse 3 (ul. Puławskiego). W okresie I wojny światowej, w latach 1915–1918, pracował w biurze prasowym wojskowej komendantury Ober-Ost w Wilnie. Po wojnie powrócił do pracy dziennikarskiej. Zamieszkał ponownie w Sopocie, po sprzedaży wilii, przy Wilhelmstrasse 4 (ul. Hafnera).<br/><br/> |
W 1921 powołany przez władze [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | Senatu II Wolnego Miasta Gdańska]] na kierownika działu sportu i kultury fizycznej tej instytucji (Sport- und Körperkulturabteilung), utrzymywał jednak kontakt z prasą, zamieszczając na jej łamach komentarze sportowe. W 1935 oddelegowany do pracy w niemieckim komitecie organizacyjnym letnich igrzysk olimpijskich w Berlinie (1936). Pracował jako kierownik jednego z działów pod kierunkiem sekretarza generalnego komitetu dr. Carla Diema (1882–1962). Po igrzyskach powrócił w 1937 do Gdańska i przeszedł na emeryturę. Dwa lata później został przedstawicielem [[WYSOCY KOMISARZE LIGI NARODÓW, 1919–1939 | wysokiego komisarza Ligi Narodów w Gdańsku]], [[BURCKHARDT CARL JAKOB, komisarz Ligi Narodów | Carla Jacoba Burckhardta]], do spraw kontaktów z miejscową gminą żydowską w sprawie emigracji jej członków z II Wolnego Miasta Gdańska.<br/><br/> | W 1921 powołany przez władze [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | Senatu II Wolnego Miasta Gdańska]] na kierownika działu sportu i kultury fizycznej tej instytucji (Sport- und Körperkulturabteilung), utrzymywał jednak kontakt z prasą, zamieszczając na jej łamach komentarze sportowe. W 1935 oddelegowany do pracy w niemieckim komitecie organizacyjnym letnich igrzysk olimpijskich w Berlinie (1936). Pracował jako kierownik jednego z działów pod kierunkiem sekretarza generalnego komitetu dr. Carla Diema (1882–1962). Po igrzyskach powrócił w 1937 do Gdańska i przeszedł na emeryturę. Dwa lata później został przedstawicielem [[WYSOCY KOMISARZE LIGI NARODÓW, 1919–1939 | wysokiego komisarza Ligi Narodów w Gdańsku]], [[BURCKHARDT CARL JAKOB, komisarz Ligi Narodów | Carla Jacoba Burckhardta]], do spraw kontaktów z miejscową gminą żydowską w sprawie emigracji jej członków z II Wolnego Miasta Gdańska.<br/><br/> | ||
Po zamachu na Adolfa Hitlera w Kętrzynie (20 VII 1944) zatrzymany przez Gestapo i na tydzień osadzony w [[OBÓZ STUTTHOF | obozie Stutthof]]. Po zwolnieniu wyjechał z żoną do Turyngii, w Rudolstadt przez kilka lat redagował lokalną gazetkę „Thüringer Volk” („Lud Turyngijski”), pisał także artykuły wspomnieniowe i historyczne do pisma [[UNSER DANZIG, pismo| „Unser Danzig”]] (np. ''Auswanderer in fünfjähriger Odysee. Das Schicksal der Danziger Juden'' (''Emigranci w pięcioletniej odysei. Los gdańskich Żydów''), nr. 21–24, 1960; ''Das sportliche Danzig bis 1933'' (''Aresztant. Gdańska przygoda sportowa''), nr. 18, 1962) i publikacji okolicznościowych (''Der Arestant. Ein Danziger Sporterlebnis'' w: Danziger Heimat. Der Kalender des Bundes der Danziger, (Gdańska Ojczyzna. Kalendarz Związku Gdańszczan), 1959) oraz do tegoż „Unser Danzig” szeregu artykułów o historii gdańskiego sportu, np. ''Das sportliche Danzig bis 1933'' (''Sportowy Gdańsk do 1933''), nr. 18, 1962; ''Danziger Ruderei. Früher - Heute – Morgen'' (''Gdańskie wioślarstwo. Wczoraj - dziś – jutro''), Nr. 9, 1963) czy wraz z Walterem Rhode cyklu o piłce nożnej ''5O Jahre Danziger Rasensport'' (''50 lat gdańskiego sportu na trawie''), ukazującego się w nr. 18-24/1960 i 1-3/1961. Autor niewydanych wspomnień (Aus meiner Redaktionszeit 1904–1920 (''Z moich czasów redakcyjnych 1904–1920''), rękopis w [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | Bibliotece Gdańskiej PAN]]).<br/><br/> | Po zamachu na Adolfa Hitlera w Kętrzynie (20 VII 1944) zatrzymany przez Gestapo i na tydzień osadzony w [[OBÓZ STUTTHOF | obozie Stutthof]]. Po zwolnieniu wyjechał z żoną do Turyngii, w Rudolstadt przez kilka lat redagował lokalną gazetkę „Thüringer Volk” („Lud Turyngijski”), pisał także artykuły wspomnieniowe i historyczne do pisma [[UNSER DANZIG, pismo| „Unser Danzig”]] (np. ''Auswanderer in fünfjähriger Odysee. Das Schicksal der Danziger Juden'' (''Emigranci w pięcioletniej odysei. Los gdańskich Żydów''), nr. 21–24, 1960; ''Das sportliche Danzig bis 1933'' (''Aresztant. Gdańska przygoda sportowa''), nr. 18, 1962) i publikacji okolicznościowych (''Der Arestant. Ein Danziger Sporterlebnis'' w: Danziger Heimat. Der Kalender des Bundes der Danziger, (Gdańska Ojczyzna. Kalendarz Związku Gdańszczan), 1959) oraz do tegoż „Unser Danzig” szeregu artykułów o historii gdańskiego sportu, np. ''Das sportliche Danzig bis 1933'' (''Sportowy Gdańsk do 1933''), nr. 18, 1962; ''Danziger Ruderei. Früher - Heute – Morgen'' (''Gdańskie wioślarstwo. Wczoraj - dziś – jutro''), Nr. 9, 1963) czy wraz z Walterem Rhode cyklu o piłce nożnej ''5O Jahre Danziger Rasensport'' (''50 lat gdańskiego sportu na trawie''), ukazującego się w nr. 18-24/1960 i 1-3/1961. Autor niewydanych wspomnień (Aus meiner Redaktionszeit 1904–1920 (''Z moich czasów redakcyjnych 1904–1920''), rękopis w [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | Bibliotece Gdańskiej PAN]]).<br/><br/> | ||
| − | + | W Niemczech, po śmierci żony, zamieszkał u siostry w Stendal w Brandenburgii, gdzie zmarł. {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | |
Wersja z 13:45, 24 lis 2023
ROBERT SANDER (4 V 1878 Gdańsk – 27 VI 1973 Stendal, Brandenburgia), dziennikarz, sportowiec. Syn Georga Sandera. Po uzyskaniu w Gdańsku średniego wykształcenia pracował w „Danziger Zeitung”, jako naoczny świadek relacjonował w niej otwarcie Przekopu Wisły) (31 III 1895). Przebywał w Kilonii, gdzie w towarzystwie gimnastycznym (Kieler Turnverein) zapoznał się z grą w piłkę nożną. Około 1898 wyjechał na Daleki Wschód, gdzie pracował jako spedytor handlowy na Jawie, w Chinach i na wyspie Samoa, brał także udział jako żołnierz w pacyfikacji tzw. powstania bokserów (1900). Podczas pobytu w Chinach grał w piłkę nożną i i uczył się tajników treningu lekkoatletycznego Anglików i Amerykanów w International Sportclub w Tiencinie (np. głęboki start sprintera, nazywany „ręczną sprężyną”, podwójny obrót przy rzucie dyskiem, szkocki skok wzwyż z boku). W 1903 powrócił do Gdańska, rozpoczynając pracę w dziale sportowym „Danziger Zeitung”, z którego przeszedł do redakcji sportowej „Danziger Neueste Nachrichten”, gdzie pracował do 1921.
18 IV 1903 współzałożyciel, m.in. z inżynierem z Gdańskiej Fabryki Wagonów Eugenem Monscheuerem oraz Hansem Grabbe, także zatrudnionym na kolei, pierwszego w Gdańsku klubu piłkarskiego Fußballclub Danzig (po zmianie nazwy: Ball- und Eislaufverein), którego został sekretarzem, od 1905 prezesem poszerzonego o kilka sekcji klubu, ale także trenerem i graczem piłki nożnej oraz lekkoatletą. Jako piłkarz grał m.in. w meczach popularyzujących piłkę nożną na Pomorzu, jako sprinter brał m.in. udział sztafecie 4 x 100 m, która 10 VII 1905 w Sopocie pokonała zespół z Królewca. Odkrył talent gdańskiego sprintera Maxa Herrmanna, późniejszego wielokrotnego mistrza i rekordzisty Niemiec oraz medalisty olimpijskiego. Pomagał w realizacji specjalnego programu treningowego, przesłanego przez przewodniczącego Niemieckiego Urzędu Sportu ds. Lekkoatletyki (Deutsche Sportbehörde für Leichtathletik), Carla Diema (1882–1962) dla trzech wybitnych lekkoatletów (Bechlera, Hoffmanna i Uetwillera), delegowanych na Igrzyska Olimpijskie w Londynie (1908).
Przez wiele lat uprawiał czynnie wioślarstwo w klubie Danziger Ruderverein. W latach 1908–1909 członek Westpreussischer Botanisch-Zoologischer Verein ( Zachodniopruskie Towarzystwo Botaniczno-Zoologiczne). Mieszkał w Gdańsku przy Kolkowgasse (ul. Królikarnia 10), następnie w Sopocie, w wilii zaprojektowanej dla niego w 1911 przez architekta Alfreda Andersa u zbiegu Brombergstrasse (ul. Andersa) i Delbrückallee (ul. Paderewskiego), korzystał też z lokatorskiego, sopockiego mieszkania przy Bismarckstarsse 3 (ul. Puławskiego). W okresie I wojny światowej, w latach 1915–1918, pracował w biurze prasowym wojskowej komendantury Ober-Ost w Wilnie. Po wojnie powrócił do pracy dziennikarskiej. Zamieszkał ponownie w Sopocie, po sprzedaży wilii, przy Wilhelmstrasse 4 (ul. Hafnera).
W 1921 powołany przez władze Senatu II Wolnego Miasta Gdańska na kierownika działu sportu i kultury fizycznej tej instytucji (Sport- und Körperkulturabteilung), utrzymywał jednak kontakt z prasą, zamieszczając na jej łamach komentarze sportowe. W 1935 oddelegowany do pracy w niemieckim komitecie organizacyjnym letnich igrzysk olimpijskich w Berlinie (1936). Pracował jako kierownik jednego z działów pod kierunkiem sekretarza generalnego komitetu dr. Carla Diema (1882–1962). Po igrzyskach powrócił w 1937 do Gdańska i przeszedł na emeryturę. Dwa lata później został przedstawicielem wysokiego komisarza Ligi Narodów w Gdańsku, Carla Jacoba Burckhardta, do spraw kontaktów z miejscową gminą żydowską w sprawie emigracji jej członków z II Wolnego Miasta Gdańska.
Po zamachu na Adolfa Hitlera w Kętrzynie (20 VII 1944) zatrzymany przez Gestapo i na tydzień osadzony w obozie Stutthof. Po zwolnieniu wyjechał z żoną do Turyngii, w Rudolstadt przez kilka lat redagował lokalną gazetkę „Thüringer Volk” („Lud Turyngijski”), pisał także artykuły wspomnieniowe i historyczne do pisma „Unser Danzig” (np. Auswanderer in fünfjähriger Odysee. Das Schicksal der Danziger Juden (Emigranci w pięcioletniej odysei. Los gdańskich Żydów), nr. 21–24, 1960; Das sportliche Danzig bis 1933 (Aresztant. Gdańska przygoda sportowa), nr. 18, 1962) i publikacji okolicznościowych (Der Arestant. Ein Danziger Sporterlebnis w: Danziger Heimat. Der Kalender des Bundes der Danziger, (Gdańska Ojczyzna. Kalendarz Związku Gdańszczan), 1959) oraz do tegoż „Unser Danzig” szeregu artykułów o historii gdańskiego sportu, np. Das sportliche Danzig bis 1933 (Sportowy Gdańsk do 1933), nr. 18, 1962; Danziger Ruderei. Früher - Heute – Morgen (Gdańskie wioślarstwo. Wczoraj - dziś – jutro), Nr. 9, 1963) czy wraz z Walterem Rhode cyklu o piłce nożnej 5O Jahre Danziger Rasensport (50 lat gdańskiego sportu na trawie), ukazującego się w nr. 18-24/1960 i 1-3/1961. Autor niewydanych wspomnień (Aus meiner Redaktionszeit 1904–1920 (Z moich czasów redakcyjnych 1904–1920), rękopis w Bibliotece Gdańskiej PAN).
W Niemczech, po śmierci żony, zamieszkał u siostry w Stendal w Brandenburgii, gdzie zmarł.
