LEGUT LUCYNA, aktorka, pisarka, malarka

Wersja z 18:19, 4 gru 2022

Lucyna Legut

Lucyna Legut

Lucyna Legut, Zbigniew Bogdański i Tadeusz Wojtych (z lewej) w sztuce Testament psa, Teatr Wybrzeże, 1964

Lucyna Legut

Lucyna Legut

LUCYNA LEGUT (właściwie: Lucianna Maria Legut) (27 III 1926 Sucha Beskidzka – 4 III 2011 Gdańsk), aktorka, pisarka, malarka. Córka pracownika (konduktora) PKP Józefa (zm. 1941) i Julii z domu Janiczak. Siostra Ludmiły (aktorki) i Ludomira (pisarza satyryka). Od 1930 z rodzina mieszkała w Prokocimiu, od 1933 w Krakowie. W 1939 rozpoczęła naukę w Instytucie Maryi (gimnazjum Zgromadzenia Córek Bożego Miłosierdzia), zamkniętym przez Niemców w 1940. W roku szkolnym 1940/1941 uczyła się w Prywatnej Szkole i Technikum Handlowym im. Liberdy, w 1941/1942 ukończyła kurs przysposobienia biurowego.

W latach 1945–1947 uczęszczała do XI Państwowego Gimnazjum im. Józefa Joteyko, gdzie zdała maturę i jednocześnie od 15 III 1945 studiowała malarstwo na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni prof. Władysława Jarockiego (studia przerwała w 1947). Po maturze złożyła dokumenty i zdała pomyślnie egzamin także na wydział dziennikarski w Wyższej Szkole Nauk Społecznych Uniwersytetu Robotniczego, wybrała aktorstwo i od 1947 do 1950 studiowała na Wydziale Aktorskim krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej (obecnie Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna). W czasie studiów między innymi prowadziła kabaret Melpomena, przejęty następnie przez Zbigniewa Cybulskiego, malowała portrety kolegów, projektowała kostiumy i dekoracje do sztuki dla dzieci, bez powodzenia starała się o pracę w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej, w latach 1949-1950 należała do Koła Młodych przy krakowskim Związku Literatów. Po uzyskaniu dyplomu zawodowej aktorki od września do listopada 1950 zatrudniona w teatrze młodzieżowym Klementyny Krymkowej w Warszawie. W latach 1950–1951 aktorka krakowskiego Teatru Młodego Widza, w którym zadebiutowała scenicznie jako Stasia Pająkówna w Naszych dziewczętach Macieja Słomczyńskiego w reżyserii Lidii Zamkow (premiera 20 I 1951). Od 1951 do 1956 aktorka Teatru Ziemi Pomorskiej w Toruniu.

Od 1956 związana z Trójmiastem. Na scenie Teatru Wybrzeże wykreowała około 80 ról. Występowała w adaptacjach greckich klasyków, rolach szekspirowskich, romantycznych i współczesnych. U Stanisława Milskiego była między innymi Apolonią Znienacką i Sekretarką w Sprawie Kowalskiego Zdzisława Gozdawy i Wacława Stępnia (12 I 1957), u Zygmunta Hübnera zagrała Księżniczkę Irinę w zdjętej przez cenzurę adaptacji Szewców Stanisława Witkacego ((12 X 1957 – próba generalna z udziałem publiczności). Wystąpiła w Królu Gastona Caillaveta, Roberta Flersa i Emmanuela Arène’a w reżyserii Zbigniewa Cybulskiego i Bogumiła Kobieli (premiera 15 VIII 1959). Za jedną z jej najwybitniejszych kreacji uważa się rolę Marty w adaptacji Kto się boi Virginii Woolf Edwarda Albeego (premiera 14 II 1965) w reżyserii Jerzego Golińskiego.

Autorka kostiumów do adaptacji własnej sztuki Złodziej serc, wystawionej premierowo 5 I 1961 na Scenie Kameralnej w Sopocie, współreżyserka tej sztuki w adaptacji z 21 II 1988. Wspólnie z Janem Sieradzińskim wyreżyserowała swoje sztuki Planeta bajka (19 II 1984) i Jacek Rozróba (1 VI 1991). W Teatrze Wybrzeże pracowała do 1991.

Była autorką 22 książek dla dzieci i dorosłych, kilkunastu utworów scenicznych, kilkudziesięciu słuchowisk radiowych i scenariuszy. Debiutowała książką Świerszcze mają sklep z instrumentami (1960). Pierwszą książką skierowaną do dorosłych było opowiadanie Życie artystki Kingi Kidney (1966). Jej powieść Piotrek zgubił dziadka oko, a Jasiek chce dożyć spokojnej starości (1976) w 2001 w plebiscycie „Przekroju” i radiowego Programu III została uznana „drugą najśmieszniejszą książką świata”. Od 1961 była członkinią gdańskiego oddziału Związku Literatów Polskich i Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych (od 1981 członkini nadzwyczajna), od 1989 Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Prezentowała swoje obrazy – począwszy od lat 60. XX wieku, miała ponad 20 wystaw indywidualnych. Pisała monologi, między innymi dla Hanki Bielickiej i „Podwieczorku przy mikrofonie”, publikowała artykuły w prasie, między innymi w „Dzienniku Bałtyckim” i „Głosie Wybrzeża”. W 2000 została wybrana Radiową Osobowością Roku Radia Gdańsk.

W 1968 otrzymała odznakę honorową „Za Zasługi dla Gdańska”, w 1975 odznakę „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, w 1976 Medalem Prezydenta Miasta Gdańska. Odznaczona także Złotym Krzyżem Zasługi (1971), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2000), Medalem 1000-lecia państwa Polskiego (1966), Medalem Zasłużony Kulturze - Gloria Artis (2011, pośmiertnie), odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1976). W latach 2000, 2005 i 2009 została uhonorowana Nagrodą Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. Benefis artystki z okazji 50-lecia pracy odbył się w Ratuszu Starego Miasta 13 V 2000. Pozostawała w nieformalnym związku z reżyserem Wojciechem Jerzym Hasem (mieszkali w Sopocie przy ul. Czyżewskiego 7), w okresie 1957–1961 występowała pod nazwiskiem Has(s) lub Legut-Has. W latach 1970–1973 była żoną Marka Wereckiego (rozwód). Od 1975 mieszkała w Gdańsku–Żabiance, przy ul. Gospody 8. W 2021, w dziesięć lat po śmierci, wydano jej książkę Ptak Srebrnopióry, zawierającą listy do i od Wojciecha Jerzego Hasa oraz opis ich związku w latach 50. XX wieku. Pochowana na cmentarzu Srebrzysko. JAK