DANZIGER PRIVAT-AKTIEN-BANK
| Linia 8: | Linia 8: | ||
'''DANZIGER PRIVAT-AKTIEN-BANK''' (Gdański Prywatny Bank Akcyjny), początkowo z siedzibą w kamienicy nabytej od [[BAUM SAMUEL, kupiec, radny| Samuela Bauma]] przy Langgasse 33 (ul. Długa) z domem tylnym przy Hundegasse 107 (ul. Ogarna), w 1867 powiększoną o sąsiednią kamienicę przy Langgasse 34 (z całkowitą przebudową wnętrz na biura), od 1905 o kamienicę pod nr. 32 (przebudowaną w latach 1919–1922) i położoną na zapleczu kamienicę przy Hundegasse 106 (u. Ogarna). Jeden z siedmiu banków regionalnych (obok Berlina, Dortmundu, Kolonii, Królewca, Magdeburga i Poznania) powstałych za zgodą władz pruskich w okresie 1855–1858. <br/><br/> | '''DANZIGER PRIVAT-AKTIEN-BANK''' (Gdański Prywatny Bank Akcyjny), początkowo z siedzibą w kamienicy nabytej od [[BAUM SAMUEL, kupiec, radny| Samuela Bauma]] przy Langgasse 33 (ul. Długa) z domem tylnym przy Hundegasse 107 (ul. Ogarna), w 1867 powiększoną o sąsiednią kamienicę przy Langgasse 34 (z całkowitą przebudową wnętrz na biura), od 1905 o kamienicę pod nr. 32 (przebudowaną w latach 1919–1922) i położoną na zapleczu kamienicę przy Hundegasse 106 (u. Ogarna). Jeden z siedmiu banków regionalnych (obok Berlina, Dortmundu, Kolonii, Królewca, Magdeburga i Poznania) powstałych za zgodą władz pruskich w okresie 1855–1858. <br/><br/> | ||
| − | Za powołaniem banku w Gdańsku optowała [[KORPORACJA KUPCÓW GDAŃSKICH | Korporacja Kupców]], wyrażając opinię gdańskich kręgów gospodarczych o braku łatwo dostępnych i tanich kredytów. Wśród założycieli i członków tymczasowej rady zarządzającej byli między innymi [[BEHREND MAXIMILIAN | Maximilian Behrend]], [[GOLDSCHMIDT LASER | Laser Goldschmidt]]. Kapitał zakładowy wynosił 1 mln talarów, 1240 akcji sprzedano w Gdańsku, 842 w Berlinie. Pierwsze posiedzenie rady nadzorczej odbyło się 21 V 1856; bank oficjalnie powołano 16 III 1857, otwarto 17 VI 1857. Jego zadaniem było wspieranie handlu, przemysłu, udzielanie kredytów, początkowo z prawem emisji pieniędzy papierowych o nominałach 10, 20, 50, 100 i 200 talarów do łącznej kwoty 1 mln talarów, przy ściśle określonej wartości, na przykład banknotów 100- i 200-talarowych w pierwszym roku działalności do wartości 100.000 talarów. <br/><br/> | + | Za powołaniem banku w Gdańsku optowała [[KORPORACJA KUPCÓW GDAŃSKICH | Korporacja Kupców]], wyrażając opinię gdańskich kręgów gospodarczych o braku łatwo dostępnych i tanich kredytów. Wśród założycieli i członków tymczasowej rady zarządzającej byli między innymi [[BEHREND MAXIMILIAN, kupiec | Maximilian Behrend]], [[GOLDSCHMIDT LASER | Laser Goldschmidt]]. Kapitał zakładowy wynosił 1 mln talarów, 1240 akcji sprzedano w Gdańsku, 842 w Berlinie. Pierwsze posiedzenie rady nadzorczej odbyło się 21 V 1856; bank oficjalnie powołano 16 III 1857, otwarto 17 VI 1857. Jego zadaniem było wspieranie handlu, przemysłu, udzielanie kredytów, początkowo z prawem emisji pieniędzy papierowych o nominałach 10, 20, 50, 100 i 200 talarów do łącznej kwoty 1 mln talarów, przy ściśle określonej wartości, na przykład banknotów 100- i 200-talarowych w pierwszym roku działalności do wartości 100.000 talarów. <br/><br/> |
Banknoty drukowano w Lipsku w Instytucie Typograficznym Giesecke & Devrient. Emitowane [[PIENIĄDZ | pieniądze]] na rewersie wyobrażały alegoryczną grupę osób: trzy postaci kobiece – Gedanię siedzącą na paczkach z towarami, z trójzębem, mającą u stóp podające sobie dłonie Wisłę i Bałtyk (Bałtyk – die Ostsee – jest w języku niemieckim rodzaju żeńskiego) – oraz męską postać Merkurego (boga kupców), trzymającego [[HERBY MIASTA GDAŃSKA I DZIELNIC | herb Gdańska]] z czasów [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG; między innymi z dwiema tańczącymi parami, według aktualnego wówczas przeświadczenia, że nazwa Gdańsk pochodzi od tańca i pierwszego zasiedlonego miejsca, karczmy Tanzkrug przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA | kościele św. Mikołaja]] ([[GDAŃSK – NAZWA | Gdańsk – nazwa]])). W tle, po lewej stronie, umieszczono zarys [[RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA | Ratusza Głównego Miasta]] i kamieniczkę (dom Schumannów, obecna ul. Długa 45, siedziba Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i redakcji [[SZLAKI TURYSTYCZNE | „Jantarowych Szlaków”]]), po prawej stronie dwa żaglowce, łódź wiosłową i parowiec. W latach 1857–1872 bank emitował banknoty specjalne, a po zjednoczeniu Niemiec (1871) i przyjęciu za walutę marki w okresie 1874–1890 banknoty o nominale 100 marek; 1 I 1891 utracił prawo emisji. <br/><br/> | Banknoty drukowano w Lipsku w Instytucie Typograficznym Giesecke & Devrient. Emitowane [[PIENIĄDZ | pieniądze]] na rewersie wyobrażały alegoryczną grupę osób: trzy postaci kobiece – Gedanię siedzącą na paczkach z towarami, z trójzębem, mającą u stóp podające sobie dłonie Wisłę i Bałtyk (Bałtyk – die Ostsee – jest w języku niemieckim rodzaju żeńskiego) – oraz męską postać Merkurego (boga kupców), trzymającego [[HERBY MIASTA GDAŃSKA I DZIELNIC | herb Gdańska]] z czasów [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG; między innymi z dwiema tańczącymi parami, według aktualnego wówczas przeświadczenia, że nazwa Gdańsk pochodzi od tańca i pierwszego zasiedlonego miejsca, karczmy Tanzkrug przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA | kościele św. Mikołaja]] ([[GDAŃSK – NAZWA | Gdańsk – nazwa]])). W tle, po lewej stronie, umieszczono zarys [[RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA | Ratusza Głównego Miasta]] i kamieniczkę (dom Schumannów, obecna ul. Długa 45, siedziba Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i redakcji [[SZLAKI TURYSTYCZNE | „Jantarowych Szlaków”]]), po prawej stronie dwa żaglowce, łódź wiosłową i parowiec. W latach 1857–1872 bank emitował banknoty specjalne, a po zjednoczeniu Niemiec (1871) i przyjęciu za walutę marki w okresie 1874–1890 banknoty o nominale 100 marek; 1 I 1891 utracił prawo emisji. <br/><br/> | ||
Wersja z 20:24, 22 lis 2022
(al. Grunwaldzka 113, od 2004
w tym miejscu Gdańskie Centrum Handlowe „Manhattan”)
DANZIGER PRIVAT-AKTIEN-BANK (Gdański Prywatny Bank Akcyjny), początkowo z siedzibą w kamienicy nabytej od Samuela Bauma przy Langgasse 33 (ul. Długa) z domem tylnym przy Hundegasse 107 (ul. Ogarna), w 1867 powiększoną o sąsiednią kamienicę przy Langgasse 34 (z całkowitą przebudową wnętrz na biura), od 1905 o kamienicę pod nr. 32 (przebudowaną w latach 1919–1922) i położoną na zapleczu kamienicę przy Hundegasse 106 (u. Ogarna). Jeden z siedmiu banków regionalnych (obok Berlina, Dortmundu, Kolonii, Królewca, Magdeburga i Poznania) powstałych za zgodą władz pruskich w okresie 1855–1858.
Za powołaniem banku w Gdańsku optowała Korporacja Kupców, wyrażając opinię gdańskich kręgów gospodarczych o braku łatwo dostępnych i tanich kredytów. Wśród założycieli i członków tymczasowej rady zarządzającej byli między innymi Maximilian Behrend, Laser Goldschmidt. Kapitał zakładowy wynosił 1 mln talarów, 1240 akcji sprzedano w Gdańsku, 842 w Berlinie. Pierwsze posiedzenie rady nadzorczej odbyło się 21 V 1856; bank oficjalnie powołano 16 III 1857, otwarto 17 VI 1857. Jego zadaniem było wspieranie handlu, przemysłu, udzielanie kredytów, początkowo z prawem emisji pieniędzy papierowych o nominałach 10, 20, 50, 100 i 200 talarów do łącznej kwoty 1 mln talarów, przy ściśle określonej wartości, na przykład banknotów 100- i 200-talarowych w pierwszym roku działalności do wartości 100.000 talarów.
Banknoty drukowano w Lipsku w Instytucie Typograficznym Giesecke & Devrient. Emitowane pieniądze na rewersie wyobrażały alegoryczną grupę osób: trzy postaci kobiece – Gedanię siedzącą na paczkach z towarami, z trójzębem, mającą u stóp podające sobie dłonie Wisłę i Bałtyk (Bałtyk – die Ostsee – jest w języku niemieckim rodzaju żeńskiego) – oraz męską postać Merkurego (boga kupców), trzymającego herb Gdańska z czasów I Wolnego Miasta Gdańska (WMG; między innymi z dwiema tańczącymi parami, według aktualnego wówczas przeświadczenia, że nazwa Gdańsk pochodzi od tańca i pierwszego zasiedlonego miejsca, karczmy Tanzkrug przy kościele św. Mikołaja ( Gdańsk – nazwa)). W tle, po lewej stronie, umieszczono zarys Ratusza Głównego Miasta i kamieniczkę (dom Schumannów, obecna ul. Długa 45, siedziba Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i redakcji „Jantarowych Szlaków”), po prawej stronie dwa żaglowce, łódź wiosłową i parowiec. W latach 1857–1872 bank emitował banknoty specjalne, a po zjednoczeniu Niemiec (1871) i przyjęciu za walutę marki w okresie 1874–1890 banknoty o nominale 100 marek; 1 I 1891 utracił prawo emisji.
Wypłacał niskie dywidendy, inwestował nie w przemysł, ale głównie w działalność handlową kupców gdańskich, w tym zwłaszcza w budowę linii i infrastruktury kolejowej (między innymi dworca towarowego), mającej połączyć Gdańsk z Warszawą (do czego doszło w 1877 i co oceniano jako jego największy wkład w rozwój Gdańska), udzielał pożyczek rolnictwu (z nastawieniem na cukrownictwo, współfinansował na przykład rafinerię cukru Westpreußische Zuckerraffinerie w Nowym Porcie), także na budowę Wielkiej Synagogi. W latach 70. i 80. XIX wieku w radzie nadzorczej zasiadali między innymi Richard Damme, Wilhelm Theodor Rodenacker, Francis Stoddart.
Od końca XIX wieku bank rozpoczął udzielanie kredytów zakładom przemysłu metalowego i maszynowego. Posiadał ekspozytury we Wrzeszczu (Hauptstraße (al. Grunwaldzka 113)), Nowym Porcie (Olivaerstraße (ul. Oliwska 8)) i przy dworcu głównym (Stadtgraben (ul. Podwale Grodzkie 12)); w latach 1900–1911 utworzono oddziały w Elblągu, Grudziądzu, Koszalinie, Kwidzynie, Lęborku, Malborku, Poznaniu, Słupsku, Sopocie, Starogardzie Gdańskim, Wałczu, Wejherowie i Złocieńcu oraz ekspozytury w Brodnicy, Nidzicy, Chełmnie, Tczewie, Świeciu, Gniewie, Suszu, Kościerzynie, Kartuzach, Miastku, Bobolicach, Białogardzie, Darłowie i Trzebiatowie.
W okresie II WMG popadał w trudności; ratował się, sprzedając akcje Berlińskiemu Towarzystwu Handlowemu (Berliner Handels-Gesellschaft), w 1931 roku zmniejszając kapitał podstawowy (z 4 do 1 mln guldenów gdańskich) i poddając się sanacji przeprowadzonej przez władze II WMG, skutkiem czego w 3/4 stał się własnością państwową (II WMG). W 1933 odwołano też jego dotychczasowego, wybranego przez Radę Nadzorczą w 1922, prezesa (dyrektora) Ottona Ferdinanda Drewitza. W 1939 zmienił nazwę na Ostdeutsche Privatbank AG (Wschodnioniemiecki Bank Prywatny Spółka Akcyjna), otworzył przedstawicielstwa w Bydgoszczy, Gdyni i Toruniu. W 1940 został połączony z berlińskim Bank der Deutschen Arbeit, funkcjonował jako jego filia w Gdańsku do 1945. Zob. też bankowość.
