PASJA GDAŃSKA, kompozycja

Wersja z 08:02, 17 paź 2022

PASJA GDAŃSKA (Danziger Passion, właściwie Pasja wg św. Mateusza (Passio secundum Matthæum)), pasja oratoryjna z 1754. Jej autorem był Georg Philipp Telemann (1681–1767), pełniący przez 43 lata funkcję miejskiego kantora w Hamburgu. Telemann, opierając się na tekście jednej z czterech Ewangelii, co roku komponował nową pasję oratoryjną, która następnie była wykonywana podczas Wielkiego Tygodnia w hamburskich kościołach. Zachowało się ich ponad dwadzieścia. Jedynym ocalałym utworem pasyjnym Telemanna przeznaczonym do wykonania poza Hamburgiem jest Danziger Passion według św. Mateusza. Kompozycja została napisana specjalnie dla gdańskiego kościoła św. Jana, prawdopodobnie na zamówienie kantora Johanna Christiana Weinholtza (1702 Greifswald – pochowany w kościele św. Jana 13 IX 1759), i to w tym kościele odegrano ją po raz pierwszy – w Wielki Piątek 12 IV 1754 – pod jego batutą (kolejne wykonania w latach 1781, 1784, 1785).

Pasja jest niezwykła również ze względu na swą formę, odzwierciedla bowiem typową dla Gdańska tradycję muzyki sakralnej, ustaloną przez Ministerium Duchowne w 1708: do wybranych fragmentów Ewangelii św. Mateusza kompozytor dołączył 34 jednogłosowe protestanckie chorały, śpiewane przez zgromadzonych w świątyni wiernych (partytura kompozytora zawiera jedynie początkowe słowa chorałów oraz ich tonacje). W kościele św. Jana tego rodzaju tradycje muzyczne sięgają 1666.

Partyturę Danziger Passion uznawano za zaginioną do połowy lat osiemdziesiątych XX wieku, kiedy to niemiecki muzykolog Manfred Fechner zidentyfikował jeden z dokumentów z Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk (Mikr. 445, Mikr. 4650 (MsJoh. 396)) jako zaginione dzieło Telemanna. Odnaleziony utwór został opracowany do koncertowego wykonania przez Telemann Archiv w Magdeburgu, wykorzystano tłumaczenie tekstu z Biblii gdańskiej z 1881. 30 IV 2011 odśpiewał ją w kościele św. Mikołaja Akademicki Chór Uniwersytetu Gdańskiego, Chór Męski Wydziału IV Akademii Muzycznej w Gdańsku oraz orkiestra barokowa Silva Rerum pod batutą Michała Kozorysa przy wsparciu prof. Marcina Tomczaka. Pomysłodawcą koncertu był gdański Związek Mniejszości Niemieckiej, a współorganizatorem i patronem wydarzenia Konsulat Generalny Republiki Niemiec w Gdańsku. KA