PETER VON DANZIG, karawela

Wersja z 19:22, 16 paź 2022

Rzut boczny statku „Peter von Danzig” według rekonstrukcji Ottona Lienaua

Przygotowywanie karaweli „Peter von Danzig” w lecie 1471 do akcji wojennych, reprodukcja obrazu H. A. Craemera

Atak karaweli „Peter von Danzig” na florencką galerę, reprodukcja obrazu H. A. Craemera

„Peter von Danzig”, model w srebrze wykonany w 1909 w firmie Moritz Stumpf & Sohn

„Peter von Danzig”, model wykonany w Stoczni Gdańskiej w latach 30. XX wieku

Karawela „Peter von Danzig” na znaczku pocztowym II Wolnego Miasta Gdańska z serii wypuszczonej w 1938

Jacht „Peter von Danzig”

Jacht „Peter von Danzig” na znaczku pocztowym II Wolnego Miasta Gdańska z serii wypuszczonej w 1938

„PETER von DANZIG”, pierwotnie: „Pierre de La Rochelle”. Trójmasztowa karawela, zbudowana przed rokiem 1462, o długości 52,20 m (45,40 m długość kadłuba, 43,12 m długość pokładu), 12,20 m całkowitej szerokości i 800 ton ładowności, własność Francuza Pierre’a Boeffa. W początku lata 1462, płynąc pod dowództwem Aymara Boeffa (krewnego właściciela) z ładunkiem soli, podczas wchodzenia do portu gdańskiego uległa uszkodzeniu od uderzenia pioruna. Zniszczenia objęły pokład, poszycie statku oraz główny maszt. Po mniej więcej roku pobytu w Gdańsku Boeff wrócił do Francji w poszukiwaniu środków na remont. Dowodzenie przejął Peter Bezart, a po jego śmierci, od października 1463 roku Peter Nantes, który w maju 1464 zastawił za tysiąc grzywien karawelę gdańszczanom Rudolfowi Feldstetemu i Kasparowi Langemu.

Wobec śmierci właściciela karaweli przeszła (w ramach rozliczeń finansowych) na własność króla Francji Ludwika XI i jego wysłannicy uznali zastaw za nieważny. Na zwrot karaweli Francuzom nalegali przedstawiciele Hanzy, gdańszczanie korzystali w sporze (1466–1469) z poparcia króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka. Niszczejącą w porcie na Motławie karawelę Rada Miejska Gdańska wiosną 1470 roku skierowała do remontu w stoczni na Lastadii. W sierpniu 1471, już jako okręt wojenny „Peter von Danzig”, wraz z innymi statkami gdańskiej jednostki (między innymi z tzw. małą karawelą z kapitanem, gdańszczaninem Martinem Ertmanem), wyruszyła pod dowództwem Bernarda Pawesta (z ponadtrzystuosobową załogą) przeciwko Anglii, toczącej wojnę z Hanzą.

Wielkością i siłą uzbrojenia okręt budził zarówno popłoch, jak i podziw na Morzu Północnym i w Kanale La Manche. Wiosną 1472 roku karawela uległa uszkodzeniu na Morzu Północnym. Po kilkumiesięcznym remoncie w Brugii odbyła rejs do Hamburga, gdzie jesienią dowództwo przejął Paul Beneke. Wiosną 1473 roku u angielskich wybrzeży zdobył on florencką galerę „San Andre” (zwaną też „San Mateo”), płynącą pod banderą burgundzką, wiozącą towary (wśród nich ałun, sukno, futra, kosztowności) oraz obraz Sąd Ostateczny Hansa Memlinga, przekazany do Gdańska. Karawela zakończyła służbę w 1475 roku, kiedy to w miejscu swego powstania, w La Rochelle, uległa uszkodzeniu od pioruna. Spory współudziałowców galery z Gdańska o zwrot zagrabionych towarów trwały do końca 1. ćwierci XVI wieku.

Pamiątkową nazwę „Peter von Danzig” nosiło następnie wiele jednostek, między innymi jacht zbudowany w początku XX wieku, należący do firmy Seereederei Danzig, nazwę „Peter von Danzig II” – jacht zbudowany w 1924 roku (ex „Mermerns”, pierwotnie brytyjski, następnie żaglowiec klubu jachtowego Gode Wind, później żaglowiec szkolny Kriegsmarine). Zbudowany w 1916 statek „Peter von Danzig” w latach 1930–1945 był własnością gdańskiej firmy armatorsko-spedycyjnej F.G. Reinhold. Imię to nosił także jeden z samolotów Akademickiego Dywizjonu Lotniczego. 1 IX 1921 została otwarta restauracja Zum Peter von Danzig przy Breitgasse 44 (ul. Szeroka). BM