ŻYLICZ MACIEJ, profesor nauk biologicznych
m (Blazejsliwinski przeniósł stronę ŻYLICZ MACIEJ na ŻYLICZ MACIEJ, profesor Uniwersytetu Gdańskiego) |
Wersja z 05:50, 6 paź 2022
MACIEJ ŻYLICZ (ur. 21 IX 1953 Gdańsk), naukowiec. Syn Andrzeja Żylicza, inżyniera budowy okrętów, wykładowcy na Politechnice Wrocławskiej. Szkołę średnią ukończył we Wrocławiu. W latach 1972–1977 studiował na Uniwersytecie Gdańskim (UG) fizykę doświadczalną i biologię. W 1980 uzyskał doktorat z biochemii na Akademii Medycznej w Gdańsku ( Gdański Uniwersytet Medyczny), od 1986 doktor habilitowany (z zakresu biologii molekularnej), od 17 IV 1992 profesor tytularny, profesor zwyczajny od 1996. W latach 1980–1999 pracował na UG (w Zakładzie Biochemii, Katedrze Biologii Molekularnej Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii), tamże prorektor do spraw nauki (1990–1993); ponadto visiting professor w Instytucie Onkologii w University of Utah (1993–1994), w latach 1994–1999 kierownik Katedry Biologii Molekularnej i Komórkowej w Międzyuczelnianym Wydziale Biotechnologii UG-AMG.
Od 1999 (po wygranym konkursie i otrzymaniu od Fundacji Na rzecz nauki Polskiej tzw. „polskiego Nobla”) kierownik Zakładu Biologii Molekularnej w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. Specjalista w zakresie biologii molekularnej białek szoku termicznego. Jako pierwszy wyizolował i opisał biochemiczne własności białek opiekuńczych (1984). Jego badania umożliwiły prace nad nowymi metodami leczenia chorób nowotworowych, układu krążenia, układu odpornościowego i chorób wywołanych infekcją prionową.
Od 1973 związany z antykomunistyczną opozycją, między innymi w 1976 sygnatariusz „Listu 66” do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W latach 1980–1989 wiceprzewodniczący i przewodniczący Komisji Zakładowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” UG. Po ogłoszeniu stanu wojennego stał na czele strajku okupacyjnego na UG (13–15 XII 1981). Po wyborach do Sejmu RP w 1989 wycofał się z polityki, poświęcając się nauce.
Od 1994 członek korespondent Polskiej Akademii Nauk (od 2007 członek rzeczywisty), członek Polskiej Akademii Umiejętności, Academia Europaea, European Molecular Biology Organization (Europejska Organizacja Biologii Molekularnej, w latach 2003–2007 członek jej rady), American Society of Biochemistry and Molecular Biology (Amerykańskie Towarzystwo Biochemii i Biologii Molekularnej), Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina (Niemiecka Akademia Nauk Przyrodniczych Leopoldina), European Organisation for Research and Treatment of Cancer (Europejska Akademia do Badań nad Rakiem), senatu Max-Planck-Gesellschaft (Towarzystwo im. Maxa Plancka), Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, Polskiego Towarzystwa Genetycznego. W latach 2001–2002 przewodniczący Komisji Nauk Podstawowych Komitetu Badań Naukowych. Od 2004 w Radzie Fundacji Nauki Polskiej, 20 V 2005 powołany na stanowisko prezesa zarządu. Doradca społeczny Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej od 3 IX 2010 do 5 VIII 2015.
W 1992 otrzymał Nagrodę Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza ( nagrody miasta Gdańska: kulturalne i naukowe), w 1999 laureat Nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, w 2002 nagrody Prezesa Rady Ministrów za osiągnięcia naukowe; doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego (2007), UG (2011) i Uniwersytetu Jagiellońskiego (2013). Odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1998), Medalem Leona Marchlewskiego (2001), Medalem Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku (2006), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008).
Z małżeństwa z Magdalena Marią doczekał się Barbary (ur. 1978), Piotra (ur. 1979), Andrzeja (ur. 1981) i Jana (ur. 1986).
Żonaty z Alicją (ur. 30 III 1952 Modzele Stare, województwo podlaskie), w 1971 absolwentką liceum w Zambrowie, w 1976 Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii UG, do 1990 pracowniczki Instytutu Chemii UG, w 1992–1994 Wydziału Biologii UG, w 1995–2000 Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG i Akademii Medycznej w Gdańsku, od 1985 doktora nauk chemicznych, od 1998 doktora habilitowanego nauk chemicznych w zakresie biochemii (przewód w Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu), od 2000 z mężem w Warszawie, od 2003 profesora (tytularnego), do 2019 pracującej między innymi w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.
