HEYSE ABRAHAM, pastor kościoła NMP
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[File:2____Luteranie.jpg|thumb|Abraham Heyse, 1680, Johannes von Munnichnysen na podstawie [[STECH ANDREAS| Andreasa Stecha]]]] | [[File:2____Luteranie.jpg|thumb|Abraham Heyse, 1680, Johannes von Munnichnysen na podstawie [[STECH ANDREAS| Andreasa Stecha]]]] | ||
| − | '''ABRAHAM HEYSE''' (Heysen, Heyseus; 26 II 1624 Gdańsk – 22 VII 1680 Gdańsk), teolog, drugi pastor między innymi [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła | + | '''ABRAHAM HEYSE''' (Heysen, Heyseus; 26 II 1624 Gdańsk – 22 VII 1680 Gdańsk), teolog, drugi pastor między innymi [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP). Syn ubogiego wytwórcy korków, ukończył [[SZKOŁA MARIACKA | szkołę mariacką]], w latach 1635—1636 wysłany przez rodziców na nauki do Polski, w 1639, korzystając z pomocy gdańskiej [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]], ukończył [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickie]]. Również dzięki stypendium Rady Miejskiej od 1642 studiował na uniwersytecie w Greifswaldzie (Gryfii), gdzie dorabiał udzielaniem korepetycji dzieciom pastora Battusa i uzyskał tytuł magistra filozofii. Od 1644 studiował teologię w Rostocku (napisaną tu rozprawkę zadedykował gdańskim rajcom), od 1645 w Królewcu, gdzie ponownie zmuszony był dorabiać korepetycjami. Z powodu braku funduszy pod koniec 1645 wrócił do Gdańska, udało mu się uzyskać trzyletnie stypendium Rady Miejskiej, od 1646 studiował w Wittenberdze, w 1649 w Lipsku. Odbył kilkumiesięczną podróż naukową, odwiedzając ośrodki w Jenie, Norymberdze (Nürnberg), Altdorfie, Ingolstadt, Monachium (München), Augsburgu, Ulm, Tybindze (Tübingen), Strasburgu, Wormacji (Worms), Spirze, Moguncji (Mainz), Kilonii (Kiel), Delft, Hadze (‘n Haag), Lejdzie (Leyden) i Amsterdamie. Otrzymał stanowisko adiunkta na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lipskiego, zdobył prawo wygłaszania kazań, w Wittenberdze proponowano mu urząd kaznodziei. Propozycje zmuszony był odrzucić po otrzymaniu z Gdańska polecenia powrotu, do czego był zobowiązany jako miejski stypendysta. <br/><br/> |
W Gdańsku ponownie od 1650. Od 9 II 1651 pierwszy diakon w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]]. Wspierał [[MAUKISCH JOHANN | Johanna Maukischa]], który po sporze (1650–1651) między [[KALWINI W GDAŃSKU | kalwinistami]] a [[LUTERANIE | luteranami]] z ramienia tych drugich został rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy. W latach 1660–1762 pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]], od roku 1674 do śmierci drugi pastora kościoła NMP. <br/><br/> | W Gdańsku ponownie od 1650. Od 9 II 1651 pierwszy diakon w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]]. Wspierał [[MAUKISCH JOHANN | Johanna Maukischa]], który po sporze (1650–1651) między [[KALWINI W GDAŃSKU | kalwinistami]] a [[LUTERANIE | luteranami]] z ramienia tych drugich został rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy. W latach 1660–1762 pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]], od roku 1674 do śmierci drugi pastora kościoła NMP. <br/><br/> | ||
Autor mów pogrzebowych; między innymi jako pastor kościoła św. Jana żegnał zmarłego pastora tczewskiego Tobiasa Seilera (''Göttliche Bestallung Getrewer Lehrer, daß ist Christliche Leichen-Predigt bey Leichbegängniß deß (…) H. Tobiae Seileri, der Lutherischen Gemeine zu Dirschaw, wollverdienten (…) Seelsorgers, welcher zu Dantzig in diesem 1660sten Jahre den 9. Augusti (…) entschlaffen und darauf den 12. dito in der Kirchen zur H. Dreyfaltigkeit Christgebührlich ist begraben worden. Gehalten und auff begehren hernach zum Druck herausgegeben von …'', Dantzig 1661. <br/><br/> | Autor mów pogrzebowych; między innymi jako pastor kościoła św. Jana żegnał zmarłego pastora tczewskiego Tobiasa Seilera (''Göttliche Bestallung Getrewer Lehrer, daß ist Christliche Leichen-Predigt bey Leichbegängniß deß (…) H. Tobiae Seileri, der Lutherischen Gemeine zu Dirschaw, wollverdienten (…) Seelsorgers, welcher zu Dantzig in diesem 1660sten Jahre den 9. Augusti (…) entschlaffen und darauf den 12. dito in der Kirchen zur H. Dreyfaltigkeit Christgebührlich ist begraben worden. Gehalten und auff begehren hernach zum Druck herausgegeben von …'', Dantzig 1661. <br/><br/> | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
Bielak Jacek, ''Rekonstruowanie nekropolii. Posadzkowe płyty nagrobne kościoła św. Jana w Gdańsku'', w: ''Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej'', red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.<br/> | Bielak Jacek, ''Rekonstruowanie nekropolii. Posadzkowe płyty nagrobne kościoła św. Jana w Gdańsku'', w: ''Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej'', red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.<br/> | ||
Kotarski Edmund, ''Kaznodzieje kościoła św. Jana wśród twórców XVII-wiecznej gdańskiej prozy biograficznej'', w: ''Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej'', red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.<br/> | Kotarski Edmund, ''Kaznodzieje kościoła św. Jana wśród twórców XVII-wiecznej gdańskiej prozy biograficznej'', w: ''Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej'', red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.<br/> | ||
| + | Nadolski Bronisław, ''Wyjazdy młodzieży gdańskiej na studia zagraniczne w XVII wieku'', „Rocznik Gdański”, t. 24, 1965, s. 207.<br/> | ||
Schmidt Paul Theodor, ''Der Streit über den Besitz der Danziger Trinitatiskirche im Jahre 1650'', Altpreußische Monatsschrift NF, Bd. 41, Königsberg 1904. | Schmidt Paul Theodor, ''Der Streit über den Besitz der Danziger Trinitatiskirche im Jahre 1650'', Altpreußische Monatsschrift NF, Bd. 41, Königsberg 1904. | ||
Wersja z 10:43, 13 lip 2022
ABRAHAM HEYSE (Heysen, Heyseus; 26 II 1624 Gdańsk – 22 VII 1680 Gdańsk), teolog, drugi pastor między innymi kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP). Syn ubogiego wytwórcy korków, ukończył szkołę mariacką, w latach 1635—1636 wysłany przez rodziców na nauki do Polski, w 1639, korzystając z pomocy gdańskiej Rady Miejskiej, ukończył Gimnazjum Akademickie. Również dzięki stypendium Rady Miejskiej od 1642 studiował na uniwersytecie w Greifswaldzie (Gryfii), gdzie dorabiał udzielaniem korepetycji dzieciom pastora Battusa i uzyskał tytuł magistra filozofii. Od 1644 studiował teologię w Rostocku (napisaną tu rozprawkę zadedykował gdańskim rajcom), od 1645 w Królewcu, gdzie ponownie zmuszony był dorabiać korepetycjami. Z powodu braku funduszy pod koniec 1645 wrócił do Gdańska, udało mu się uzyskać trzyletnie stypendium Rady Miejskiej, od 1646 studiował w Wittenberdze, w 1649 w Lipsku. Odbył kilkumiesięczną podróż naukową, odwiedzając ośrodki w Jenie, Norymberdze (Nürnberg), Altdorfie, Ingolstadt, Monachium (München), Augsburgu, Ulm, Tybindze (Tübingen), Strasburgu, Wormacji (Worms), Spirze, Moguncji (Mainz), Kilonii (Kiel), Delft, Hadze (‘n Haag), Lejdzie (Leyden) i Amsterdamie. Otrzymał stanowisko adiunkta na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lipskiego, zdobył prawo wygłaszania kazań, w Wittenberdze proponowano mu urząd kaznodziei. Propozycje zmuszony był odrzucić po otrzymaniu z Gdańska polecenia powrotu, do czego był zobowiązany jako miejski stypendysta.
W Gdańsku ponownie od 1650. Od 9 II 1651 pierwszy diakon w kościele św. Trójcy. Wspierał Johanna Maukischa, który po sporze (1650–1651) między kalwinistami a luteranami z ramienia tych drugich został rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy. W latach 1660–1762 pastor kościoła św. Jana, od roku 1674 do śmierci drugi pastora kościoła NMP.
Autor mów pogrzebowych; między innymi jako pastor kościoła św. Jana żegnał zmarłego pastora tczewskiego Tobiasa Seilera (Göttliche Bestallung Getrewer Lehrer, daß ist Christliche Leichen-Predigt bey Leichbegängniß deß (…) H. Tobiae Seileri, der Lutherischen Gemeine zu Dirschaw, wollverdienten (…) Seelsorgers, welcher zu Dantzig in diesem 1660sten Jahre den 9. Augusti (…) entschlaffen und darauf den 12. dito in der Kirchen zur H. Dreyfaltigkeit Christgebührlich ist begraben worden. Gehalten und auff begehren hernach zum Druck herausgegeben von …, Dantzig 1661.
W 1662 polecił wykonać dla siebie płytę nagrobną w kościele św. Jana (nr 173). Został pochowany w tym kościele 31 VII 1680, mowę pogrzebową wygłosił gdański kaznodzieja Benedykt Figk (Leichpredigt] bey...Leich-Begägniss des...Hn.Abraham Heysen...Pastoris zur Pfarr zu S.Marien...Anno 1680. den 31.Julii fürgestellet..., Dantzig 1681). Wspomniał go w swoim wierszu Johann Peter Titius, profesor retoryki Gimnazjum Akademickiego, jego portret wisiał do 1945 w zakrystii kościoła NMP.
Bibliografia:
Frisch Gregorius, Der Sankt Marien Pfarrkirchen In Danzig inwendige Abriss, wydała, wstępem i komentarzem opatrzyła Katarzyna Cieślak, Gdańsk 1999.
Bielak Jacek, Rekonstruowanie nekropolii. Posadzkowe płyty nagrobne kościoła św. Jana w Gdańsku, w: Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej, red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.
Kotarski Edmund, Kaznodzieje kościoła św. Jana wśród twórców XVII-wiecznej gdańskiej prozy biograficznej, w: Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej, red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.
Nadolski Bronisław, Wyjazdy młodzieży gdańskiej na studia zagraniczne w XVII wieku, „Rocznik Gdański”, t. 24, 1965, s. 207.
Schmidt Paul Theodor, Der Streit über den Besitz der Danziger Trinitatiskirche im Jahre 1650, Altpreußische Monatsschrift NF, Bd. 41, Königsberg 1904.
