BENTZMANN JOHANN, burmistrz Gdańska

Wersja z 08:14, 21 sie 2022

Johann Bentzmann (1698 –1748) ojciec, według portretu Jacoba Wessela, 1741

Johann Bentzmann, według obrazu Jacoba Wessela rytował Matthaeus Deisch

Katherina Renata (1734 – 1756), córka burmistrza Christiana Gabriela Schrödera, żona Johanna Bentzmanna, według obrazu Jacoba Wessela rytował Matthaeus Deisch

JOHANN BENTZMANN (27 II 1727 Gdańsk – 28 I 1795 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Wnuk burmistrza Gottfrieda Bentzmanna. Syn Johanna (1698–1748), ławnika (od 1728), rajcy (od 1738) i sędziego (w 1739 i 1743) oraz Anny, córki Andreasa Schulze.

W 1745 zapisał się do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, w 1747 podjął studia prawnicze na uniwersytecie w Lipsku. Po powrocie do Gdańska, w 1753 został przewodniczącym Rady przy kościele i szpitalu św. Barbary. W 1754 został sekretarzem miejskim. Od 1761 był ławnikiem, w gronie tym od 1768 pełnił funkcję seniora. Od 1769 był rajcą, w 1772 sędzią. W latach 1778-1792 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza sprawował w 1779, 1783, 1787 i 1791, drugiego w 1778, 1782, 1786 i 1790, trzeciego w 1781, 1785 i 1789, czwartego w 1780, 1784, 1788 i 1792. W 1775 (jako rajca) i w 1788 (jako burmistrz) sprawował urząd burgrabiego królewskiego w Gdańsku.

Jako rajca w czerwcu i lipcu 1770, obok burmistrzów Gottlieba Gabriela Weickhmanna i Johanna Gottlieba Pegelaua, był członkiem komisji, która rozpatrywała roszczenia rządu pruskiego w Berlinie, zarzucającego władzom Gdańska tolerowanie na terenie miasta nielegalnie przebywających tam obywateli pruskich. W okresie jego burmistrzowania miały miejsce częste rokowania związane z sytuacją Gdańska po pierwszym rozbiorze Polski i przejściu pod władzę Prus najbliższych okolic miasta. W 1774 wchodził w skład delegacji gdańskiej, która w Malborku bez powodzenia pertraktowała z królem pruskim Fryderykiem II Wielkim w sprawie czynionych przez Prusy utrudnień w życiu gospodarczym Gdańska (między innymi w sprawie portu i ceł).

W 1786, jako delegat Gdańska, gratulował nowemu władcy pruskiemu, Fryderykowi Wilhelmowi II, przejęcia tronu. W 1787 wraz z rajcą Karlem Friedrichem Gralathem prowadził w Berlinie zakończone niepowodzeniem negocjacje w sprawie zniesienia dyskryminacyjnej dla Gdańska celnej stawki 12% i wprowadzenia ujednoliconego cła z Elblągiem. Był uczestnikiem rozmów z dyplomatami rosyjskimi, dążącymi do wznowienia przerwanych pertraktacji berlińskich pod egidą ambasadora rosyjskiego Stackelberga. Mimo nacisków ze strony carycy Katarzyny II, a także króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego, w imieniu miasta nie wyraził na to zgody, król pruski stawiał bowiem warunek poddania się miasta Prusom. Po drugim rozbiorze Polski i zajęciu Gdańska przez Prusy złożył urząd.

Dzierżawił od Rady Miejskiej Gdańska między innymi Świbno i Przegalinę. Interesował się osiągnięciami w dziedzinie nauk przyrodniczo-matematycznych, w 1756 został członkiem Towarzystwa Przyrodniczego, w 1770 członkiem Towarzystwa Naukowego w Getyndze.

Z małżeństwa zawartego w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (NMP) 27 VI 1754 z Kathariną Renatą (21 IX 1734 – 7 III 1756), córką burmistrza Christiana Gabriela Schrödera, pochodził syn Johann Gabriel (ochrzczony 1 III 1756 – 1813), rotmistrz, zamieszkały 1783 przy Beutlergasse 616 (ul. Kaletnicza 6), żonaty z Johanną Frederiką z domu Dittman, ostatni męski przedstawiciel rodziny, ojciec córek Johanny Frederiki Wilhelminy i Johanny Frederiki Julianny.

Pochowany 5 II 1795 w kościele NMP, żonę Katharinę Renatę pochowano 23 III 1756 w tym samym kościele, w grobie ojcowskim. EWŁ JZ