FILARSKI BERNARD, lekarz, działacz gdańskiej Polonii

'''BERNARD FILARSKI''' (9 X 1880 Lubawa – 22 III 1940 Stutthof), lekarz stomatolog, działacz ZHP w II WMG ([[HARCERSTWO | harcerstwo]]). Szkołę powszechną ukończył w Lubawie, naukę kontynuował w gimnazjum w Chełmnie. Należał do Towarzystwa Filomatów (którego celem było tworzenie tajnych kółek samokształceniowych w historii Polski i języku polskim). W tzw. procesie toruńskim filomatów został przez pruski sąd skazany na karę więzienia i wydalony z gimnazjum. Gimnazjum ukończył w Tucholi; studiował stomatologię w Monachium; podjął pracę na stanowisku asystenta w tamtejszej klinice. W Gdańsku od roku 1908, zaangażował się w tajne nauczanie polskiej młodzieży na poziomie szkół średnich. W latach 1918–1919 brał udział w polskim ruchu niepodległościowym, w Radzie Żołnierskiej i w Gdańskiej Radzie Ludowej. Po powstaniu II WMG był jednym z pierwszych członków [[TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUKI I SZTUKI | Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki]], Zarządu Okręgu Gdańskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Komitetu Budowy Domu Polskiego w Gdańsku. Należał również do [[MACIERZ SZKOLNA | Macierzy Szkolnej]], współorganizował polskie szkolnictwo podstawowe i średnie. Był jednym z założycieli ZHP w II WMG; organizował związek od podstaw razem z [[KRĘCKI FRANCISZEK LEON | Franciszkiem Kręckim]]. Od roku 1921 doktor nauk medycznych (uniwersytet w Królewcu), od tegoż roku w Gdańsku lekarz w polskiej [[DYREKCJA KOLEI | Dyrekcji Kolei]]. W 1927 roku przewodniczący pierwszego powołanego na terenie Gdańska Koła Przyjaciół Harcerstwa przy [[GIMNAZJUM POLSKIE | Gimnazjum Polskim]] (liczącego 400 członków). Udzielał pomocy finansowej na działalność harcerską młodzieży polskiej uczącej się w Gimnazjum i w [[TECHNISCHE HOCHSCHULE DANZIG | Technische Hochschule Danzig]]. Od 1929 roku lekarz w Gimnazjum Polskim, prowadził prywatny gabinet stomatologiczny przy Langgasse 53 (ul. Długa, róg z ul. Kaletniczą). Od roku 1937, po zjednoczeniu [[GMINA POLSKA | Gminy Polskiej]] i ZWIĄZEK POLAKÓW W WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Związku Polaków, udzielał się w gdańskiej Polskiej Radzie Kultury zajmującej się współpracą z organizacjami polskimi, gromadzeniem środków finansowych na rozwój polskiej kultury i oświaty. Pełnił przez kilkanaście lat funkcję jednego z prezesów Towarzystwa Czytelni Ludowych, należał do klubu [[GEDANIA, klub sportowy | Gedania]] i Polskiego Klubu Morskiego. Mieszkał przy Rickertweg (ul. Bohaterów Getta Warszawskiego) i przy Schwarzer Weg (ul. Mireckiego). Aresztowany 1 IX 1939 roku, osadzony w [[VICTORIASCHULE | Victoriaschule]], w przejściowym obozie dla jeńców cywilnych, w gdańskim więzieniu przy Schießstange (ul. Kurkowa, [[ARESZT ŚLEDCZY W GDAŃSKU | Areszt Śledczy]]), w [[OBÓZ DLA POLAKÓW W NOWYM PORCIE | obozie dla Polaków w Nowym Porcie]], pracował w niemieckim gospodarstwie rolnym na Żuławach, następnie wywieziony do [[OBÓZ STUTTHOF | obozu Stutthof]]. Rozstrzelany podczas egzekucji 67 działaczy gdańskiej Polonii; prochy po ekshumacji 7 IV 1947 złożono na [[CMENTARZ NA ZASPIE | cmentarzu na Zaspie]]. W 2000 roku, z inicjatywy rodziny, na rogu ul. Długiej i Kaletniczej, na fasadzie budynku, w którym mieścił się jego gabinet dentystyczny, zamontowano tablicę pamiątkową. Jedna z jego córek, Maria, członkini AK, zasłynęła z przerzutu z Gdyni do Szwecji kuriera Jana Nowaka-Jeziorańskiego; w roku 1944 osadzona była w KL Stutthof, w 1945 uczestniczyła w marszu śmierci (uciekła podczas postoju w kościele w Przodkowie). {{author: EG}} [[Category: Encyklopedia]]