BRACTWO OBLATÓW ŚW. BRYGIDY

Wersja z 16:58, 20 sie 2024

Bractwo Oblatów św. Brygidy przy grobie ks. Jerzego Popiełuszki w pierwszą rocznicę jego śmierci, październik 1985

BRACTWO OBLATÓW SW. BRYGIDY, niezależna organizacja osób świeckich, powstała w styczniu 1984 przy kościele św. Brygidy w Gdańsku. Stawiała sobie za cel obronę Kościoła katolickiego w okresie komunizmu, demonstrowanie swojej aktywności w Kościele, umacnianie i ochronę więzi Kościoła z narodem, pogłębianie pobożności. Bractwo integrowało ludzi wokół wartości Kościoła katolickiego, jego założyciele usiłowali zapobiec rozbijaniu więzi międzypracowniczych, demoralizacji, rosnącemu egoizmowi i obojętności na los bliźniego. Bractwo dążyło do przygotowania możliwie dużej grupy ludzi wychowanych w duchu społecznej nauki Kościoła, mogących w przyszłości stanowić trzon organizacji społecznych. Prowadziło działalność charytatywną, organizowało wykłady i seminaria prowadzone przez członków Rady Społecznej Episkopatu lub osoby przez nią rekomendowane ( Andrzej Drzycimski, Tomasz Strzembosz, Aurelia i Zygmunt Polańscy, Jerzy Godlewski, Władysław Siła-Nowicki, Jerzy Grzywacz, Jerzy Zaleski, Tadeusz Adamek i inni).

Pomysł powołania organizacji zrodził się późnym latem 1983 wśród pracowników Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku. Od stycznia 1982 działała tam samorzutnie zorganizowana, jawna Kasa Wzajemnej Pomocy. Po zakończeniu jej działalności (czerwiec 1983), w wyniku aresztowania dwóch organizatorów ( Andrzeja Adamczyka i Romana Wyżlica), koniecznością było przeniesienia jej działalności poza teren Stoczni. Pomysł dołączenia do działającego przy kościele św. Brygidy III Zakonu św. Brygidy i rozszerzenia jego działalności o część społeczną, podsunął ks. Henryk Jankowski. 15 I 1984 miało miejsce złożenia przyrzeczenia przez pierwszą grupę stoczniowców ze Stoczni Północnej. Pierwszym szefem, bratem przewodnikiem, został Adam Drąg. W określeniu idei organizacji i opracowaniu statutu pomagali ks. Henryk Jankowski oraz ks. Rafał Markiton (diecezjalny duszpasterz rodzin), a w późniejszym okresie ks. Stanisław Dułak (kapelan wyznaczony przez Kurię Gdańską).

Początkowo członkowie Bractwa stanowili ochronę uroczystości kościelnych podczas procesji Bożego Ciała. W miarę zwiększania się liczby członków, wyznaczano nowe zadania. W 1984 Bractwo skupiało ok. 400 osób, poszukiwano chętnych do członkostwa także w innych zakładach pracy Trójmiasta. Po śmierci ks. Jerzego Popiełuszki członkowie Bractwa ochraniali Msze za Ojczyznę, przeciwdziałając prowokacjom ze strony Służby Bezpieczeństwa (SB) i Milicji Obywatelskiej (MO). Od 1985 pełniono stałe dyżury przy obsłudze pielgrzymujących do grobu ks. Jerzego Popiełuszki w Warszawie. Powołano wówczas Domy Oblatów w Tarnowskich Górach, Głogowie, Piekarach Śląskich, Słupsku, Bytomiu, Brzegu, Kędzierzynie-Koźlu, Bydgoszczy oraz starostwa w Elblągu i Legnicy (w tym wypadku dokumentacja zaginęła). Organizowano sympozja, wykłady i kilkumiesięczne kursy z historii, filozofii, ekonomii, nauczanie społecznej nauki Kościoła, prawa (w tym prawa pracy).

Czołowymi moderatorami Bractwa w Polsce (oprócz organizatorów: Andrzeja Adamczyka, Adama Drągi i Romana Wyżlica) byli: Andrzej Chrobak, Paweł Slezyngier, Franciszek Rak, Krystyna Łyszcz, Walerian Kukowski, Ryszard Sela, Bogdan Galewski, Mieczysław Wędrowski, Leszek Urba, Benedykt Szymański, Jan Szypniewski, Franciszek Karbowski (Gdańsk) Dariusz Bolewski, Tadeusz Auguścik, Stanisław Szukała (Słupsk), Czesław Rekowski, Stanisław Ziółkowski (Bydgoszcz). Zdzisław Wandycz, Zbigniew Szczechowiak (Głogów), Andrzej Grucza, Stanisław Kowolik, Tadeusz Ostropolski (Tarnowskie Góry), Ginter Krupka (Piekary Śląskie), Stanisław Zychla (Bytom), Zofia Hryciuk, Zbigniew Oliwa, Ewa Domańska (Brzeg). Kazimierz Klucznik, Leszek Żabski, Adam Bielski (Kędzierzyn-Koźle), Ryszard Zemke (Elbląg).

W 1984, popierając apel Episkopatu Polski O niepiciu wódki w sierpniu, przez cały ten miesiąc Bractwo organizowało w Gdańsku pikiety pod wybranymi sklepami z artykułami monopolowymi pod hasłami: „Polaku poprzyj apel Episkopatu o niepicie wódki w sierpniu”, „Wódka odbiera nadzieję, Polska musi być trzeźwa”, „Kapitalizm Socjalizm Alkoholizm” itp. Początkowo MO dokonywała zatrzymań pikietujących, wszystkich jednak zwalniano. Akcja trwała do 1989, przyłączyły się do niej inne Domy. Podczas pielgrzymki papieża Jana Pawła II w 1987 do Trójmiasta Bractwo zmobilizowało ponad 2700 mężczyzn do ochrony oraz ok. 250 kobiet do obsługi pielgrzymów, przygotowało ok. 900 miejsc noclegowych. W trakcie pielgrzymki SB dokonało prewencyjnego zatrzymania Adama Drąga. Uwolniono go w wyniku ultimatum, że Służba Kościelna nie zabezpieczy tras przejazdu papieża, jeżeli Komendant Wojewódzki MO nie zwolni zatrzymanego z aresztu. Od jesieni 1987 członkowie Bractwa włączali się w istniejące organizacje społeczne bądź powoływali własne, nawiązywali kontakty z Duszpasterstwami: DLP Tczew (Jan Kulas, Edmund Wróbel), Duszpasterstwem Nauczycieli (Danuta Błaszczak), DLP w Brzegu (Alicja Zbyryt), DLP Biała Podlaska (Grzegorz Fudarczyk), DLP Bielsko-Biała (Janusz Czador), DLP Białystok (Krzysztof Putra), DLP Kwidzyn (o. Wacław Sokołowski), DLP Kielce (Jerzy Stępień), DLP Kraków-Nowa Huta (Mieczysław Kiełbiowski, Zbigniew Ferczyk, ks. Grzegorz Kowalski), DLP Kołobrzeg (Zofia Szymańska), DLP Lublin (Henryk Komza, Piotr Semeniuk), DLP Olecko (Mieczysław Piktel), DLP Poznań (Jacek Szczot), DLP Suwałki (Zenon Dziedzic), DLP Police (Andrzej Kujawowicz), DLP Stalowa Wola (Ewa Kuberda), DLP Wrocław (Czesław Niećko), DLP Warszawa Wola.

Na przełomie 1989/1990 Bractwo zaangażowało się w ogólnopolską akcję zebrania ponad 100 000 podpisów pod petycją o „godzinę duszpasterską” w TVP. Tworzono jawne Komisje Zakładowe i Rady Pracownicze, w 1989 wchodzono w skład Komitetów Obywatelskich i tworzących się partii politycznych. Bracia z Głogowa powołali Ruch Ekologiczny, inicjowali nadanie jednemu z placów miasta imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego, z Tarnowskich Gór organizowali sympozja poświęcone społecznemu nauczaniu Kościoła. W Gdańsku członkowie Bractwa aktywnie uczestniczyli w strajkach w maju i czerwcu 1988 (Krzysztof Żmuda, Bolesław Konopka, Jan Górczak, Brunon Baranowski, Marian Moćko, Edward Szwajkiewicz i inni). Członkowie Bractwa przejęli w 1987 Radę Pracowniczą w Stoczni Północnej, w kolebce Bractwa, a w efekcie przeprowadzonej w 1990 reorganizacji Stocznia Północna w Gdańsku pozostała jedyną stocznią produkcyjną, która utrzymała się na rynku w nowej rzeczywistości. W Gdańsku ponadto powołano Komitet Budowy Pomnika Józefa Piłsudskiego, Ruch na Rzecz Powszechnej Prywatyzacji i Klub Samorządu Pracowniczego. Ten nowy rodzaj aktywności powodował powolny spadek liczby członków we wszystkich Domach i starostwach. Jako pierwszy w kwietniu 1988 zawiesza działalność Dom w Słupsku, do końca 1990 przestały działać pozostałe Domy i starostwa, za wyjątkiem Domu w Bydgoszczy. Członkowie Bractwa Oblatów św. Brygidy nadal spotykają się na służbie przy grobie ks. Jerzego Popiełuszki w Warszawie.

Członkami Bractwa, posłami na Sejm RP byli: Alojzy Szablewski (Gdańsk), Stanisław Kowolik (Tarnowskie Góry) i Jolanta Szczypińska z d. Joachimiak (Słupsk). W działalność związkową zaangażowali się: Stanisław Szukała, przewodniczący Zarządu Regionu Słupsk NSZZ „Solidarność” i Krzysztof Żmuda, przewodniczący Komisji Międzyzakładowej NSZZ „Solidarność” Stoczni Remontowa Shipbuilding (dawna Stocznia Północna po przekształceniach), Czesław Rekowski, wieloletni przewodniczący Komisji Rewizyjnej ZR NSZZ „Solidarność” w Bydgoszczy. AA – Andrzej Adamczyk