KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ SALETYŃSKIEJ

Aktualna wersja na dzień 18:47, 1 wrz 2024

Kościół w Sobieszewie przed 1945

Kościół Matki Bożej Saletyńskiej po pożarze 2 II 1986

Wypalone wnętrze kościoła Matki Bożej Saletyńskiej po pożarze 2 II 1986

Wypalone wnętrze kościoła Matki Bożej Saletyńskiej po pożarze 2 II 1986

Kościół Matki Bożej Saletyńskiej w Sobieszewie, 2018

Wnętrze kościoła Matki Bożej Saletyńskiej w Sobieszewie, 2018

KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ SALETYŃSKIEJ, Sobieszewo, ul. Piesza 1. Kościół rzymsko-katolicki o nieznanym wezwaniu mógł tu istnieć już prawdopodobnie w XVI wieku, przejęty następnie przez luteranów. Od 1590 wymienia się luterańskich kaznodziejów, którzy posługiwali tu w pojedynkę. Zbór luterański początkowo skromnych rozmiarów, w XVII wieku kilkakrotnie był przebudowywany. Była to budowla o konstrukcji szachulcowej, sześcioosiowa, na rzucie prostokąta, kryta dachem dwuspadowym, tzw. karpiówką. W latach 1683–1687, za czasów pastora Petera Rechoviusa, kościół przebudowano w stylu barokowym, m.in. przebudowując organy i dobudowując im nowy chór, dodając mu wieżę, w 1688 malując i złocąc chór organowy, w 1689 zawieszając na wieży dzwon odlany przez Absalon Witlowskiego. Za czasów pastora Nathanaela Gottfrieda Falcka w 1742, dzięki wsparciu finansowemu burmistrza Johanna Wahla odremontowano stary zegar z kościoła św. Jana i zamontowano na kościelnej wieży, w 1745, wzniesiono od południa kaplicę, a w nawie głównej pojawił się w 1741 nowy ołtarz. W 1771 zbudowano nową ambonę. Po uszkodzeniach spowodowanych kataklizmami (huragan w 1818, powódź w 1840) zbór poddano dwukrotnie renowacji (1823 (zob. Johann Wilhelm Ludwig Bärreysen) i 1845). Ewangelicka parafia na tzw. Mierzei (Nehrung) do 1793 podlegała gdańskiemu Ministerium Duchownemu, następnie funkcjonowała w ramach osobnej superintendentury (o takiej samej nazwie: Nehrung (Żuławy)). W sąsiedztwie kościoła znajdował się cmentarz, a na nim zabytkowe nagrobki, pochodzące z XVIII wieku, dwa obecnie zachowane.

Podczas walk w 1945 zbór częściowo rozebrano (materiał zużyto na budowę schronów dla Wehrmachtu), częściowo uległ zniszczeniu na skutek ostrzału artyleryjskiego (wieża, kruchta, dachy, chór, galerie, okna i drzwi). Gmina ewangelicka działała do 1946, tj. do wysiedlenia ludności niemieckiej z terenu gminy Świbno. Kościół w lipcu 1946 oddano do dyspozycji zgromadzeniu zakonnemu saletynów, w styczniu 1947 erygowano tu kierowaną przez zakonników parafię rzymsko-katolicką pod wyżej wymienionym wezwaniem, obejmującą nie tylko całą Wyspę Sobieszewską, ale także wsie Żuław Gdańskich: Trzcinowo, Wiślinkę, Bogatkę i Pleniewo. W latach 1946–1947 świątynia została częściowo wyremontowana i odbudowana. Zrezygnowano jedynie z odbudowania wieży, którą zastąpiła mała czworoboczna drewniana sygnaturka z krzyżem pośrodku dachu. Kościół konsekrowano 5 X 1947, w setną rocznicę objawień w La Salette. W 1948 ustanowiono kaplicę filialną w Świbnie pod wezwaniem św. Wojciecha. Pełne unormowanie prawa własności do kościelnego gruntu nastąpiło w czerwcu 1971. W 1961 sprowadzono i umieszczono we wnętrzu świątyni figurę Matki Bożej Saletyńskiej Płaczącej (najstarsza w Polsce, wykonana z drewna dębowego w 1926, do Gdańska przywieziona z klasztoru macierzystego w Dębowcu koło Jasła), rychło otoczoną kultem. W 1981, po wydzieleniu osobnej parafii w Świbnie, przy kościele sobieszewskim pozostała tylko zachodnia część wyspy oraz tereny na Żuławach.

22 II 1986 doszło do pożaru, w wyniku którego poewangelicki kościół uległ całkowitej zagładzie, udało się zeń wynieść niektóre elementy wyposażenia, w tym wyżej wymienioną figurę Matki Boskiej Płaczącej. Ocalała natomiast plebania (osobno stojąca na północny zachód od starego kościoła), na której dziedzińcu przez pół roku odbywały się msze. Kaplicę zastępczą udostępniono już w sierpniu 1986. Od 1988 do 1995 wzniesiono od podstaw, według projektu architektów Leopolda i Antoniego Taraszkiewiczów, nową świątynię, od strony wschodniej (prezbiterium i zakrystii) łączącą się z plebanią. Kaplica zastępcza została wówczas zaadaptowana na Dom Pielgrzyma (pod nazwą Dom Maksymina i Melanii). W 1997 abp Tadeusz Gocłowski poświęcił kaplicę Matki Boskiej Płaczącej w nawie bocznej nowego kościoła, w 2003 ustanowił tu archidiecezjalne Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej, a w 2007, w asyście kilku innych biskupów, dokonał uroczystej koronacji figury.

Kościół obecny na planie prostokąta, murowany, z nawami bocznymi. Nad wejściem wieżyczka nawiązująca kształtem do tej zniszczonej w 1945. Prezbiterium ozdobione jedynie prostym drewnianym krzyżem; z prawej strony, w południowej nawie kaplica Matki Boskiej Płaczącej, w nawie przeciwległej kaplica Miłosierdzia Bożego ze stałą adoracją Najświętszego Sakramentu. Przy parafii, w dalszym ciągu kierowanej przez saletynów, działają liczne organizacje i stowarzyszenia katolickie. Na jej terenie funkcjonują też inne zgromadzenia zakonne, w tym od 1946 franciszkanki służebnice krzyża oraz od 1991 pallotynki. SK