LINDENOWSKI JOHANN CHRISTIAN von, prezydent Gdańska
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | {{ | + | {{web}} |
| − | '''JOHANN CHRISTIAN von | + | '''JOHANN CHRISTIAN von LINDENOWSKI''' (13 VIII 1736 Gdańsk – 17 VII 1813 Gdańsk), [[PREZYDENT GDAŃSKA | prezydent]] Gdańska. Był synem Martina Christiana Lindenowa (zm. przed 1740 Lębork), kupca i członka [[TRZECI ORDYNEK | Trzeciego Ordynku]], oraz Anny Eufrosiny (1703–1774), córki [[FREISLICH MAXIMILIAN DIETRICH, kompozytor | Maximiliana Dietricha Freislicha]], których ślub odbył się 31 V 1729 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]]. Po śmierci ojca wychowywali go ojczymowie: w latach 1740–1750 Johann von Wagenfeldt (1703–1750), ojciec jego przyrodniego brata, gdańskiego kupca zbożowego Heinricha Adolpha von Wagenfeldta (1747–1809), następnie Beniamin Reimer (1701–1765). Obaj ojczymowie byli pruskimi rezydentami w Gdańsku: Johann von Wagenfeldt od 1740 do 1750, Beniamin Reimer w latach 1750–1765. <br/><br/> |
| + | Był uczniem elementarnej [[SZKOŁA ŚW. PIOTRA I PAWŁA | szkoły św. Piotra i Pawła]], 25 VI 1751 (jako Lindenow) zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]]. Kontynuował naukę w Królewskim Pruskim Korpusie Kadetów w Berlinie. Brał udział w wojnie siedmioletniej (1756–1763), zakończonej przyłączeniem Śląska do państwa pruskiego. Wielokrotnie ranny, zakończył udział w wojnie w stopnia lejtnanta (porucznika). Po zwolnieniu z wojska w 1759 wstąpił do służby w pruskiej administracji państwowej. W 1769 objął urząd radcy podatkowego w Nidzicy. Przed 1770, na podstawie uzyskanych informacji o szlacheckim pochodzeniu, zmienił pisownię nazwiska na Lindenowski. Po I rozbiorze Polski (1772) i zajęciu przez Prusy terenu polskiego Pomorza, północnej Wielkopolski, Warmii i Elbląga został królewskim (pruskim) komisarzem w Elblągu. Opierając się na Regulaminach Królewskich dla miasta Elbląga z 10 i 21 IX 1772, rozwiązał dotychczasowe władze samorządowe miasta (w tym Radę i Ławę Miejską), wprowadzając obowiązujące w państwie pruskim ustawodawstwo oraz nowe zasady działania władz miejskich. Następnie z nominacji królewskiej jako nadburmistrz stanął na czele Zarządu Miasta, pełniąc tę funkcję do 1780. <br/><br/> | ||
| + | Pomówiony o brak nadzoru nad walką z fałszowaniem miar i wag w elbląskim handlu, 6 VI 1780 został odwołany z tej funkcji przez króla Fryderyka II. Po wyjaśnieniu fałszywych oskarżeń jeszcze w tym samym roku został urzędnikiem pruskiej akcyzy (Kriegs- und Steuerrat) na [[SIEDLCE | Siedlcach]], wchodzących w skład konkurencyjnego dla Gdańska [[ZJEDNOCZONE MIASTO CHEŁM | Zjednoczonego Miasta Chełm]]. W 1782 roku awansował na pruskiego rezydenta w Gdańsku, zastępując radcę Johanna Gottlieba Tietza (pełniącego tę funkcję od 1771). W latach 1782–1793, idąc w ślady ojczymów, pełnił obowiązki szefa misji pruskiej w Gdańsku. <br/><br/> | ||
| + | Wraz z biskupem chełmińskim i opatem oliwskim [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOHANN KARL LUDWIG, biskup chełmiński, opat oliwski | Johannem Karlem von Hohenzollern-Hechingen]] prowadził agitację wśród gdańskiego patrycjatu za dobrowolnym poddaniem się Gdańska królowi pruskiemu, nie osiągając sukcesu. Po zawarciu tajnego układu rosyjsko-pruskiego z 23 I 1793 o II rozbiorze Polski już 7 marca powiadomił władze Gdańska o zamiarze zajęcia miasta przez wojsko pruskie. Od 13 V 1793 do 25 VII 1794 kierował tymczasowym Zarządem Miasta Gdańska, przystosowującym organy władzy miejskiej i podległe jej instytucje do wymogów pruskiego prawa. 25 VII 1794 jako prezydent Gdańska i jednocześnie dyrektor [[POLICJA | policji]] stanął na czele nowego Zarządu. Jego najbliższymi współpracownikami zostali: burmistrz (prezes) policyjny [[GRODDECK KARL MICHAEL von, senator | Karl Michael Groddeck]], dyrektor (prezes) [[SĄD WETOWY | sądu wetowego]] [[WEICKHMANN JOACHIM WILHELM, burgrabia gdański | Joachim Wilhelm Weickhmann]], burmistrz [[GRALATH KARL FRIEDRICH von, burmistrz Gdańska | Karl Friedrich Gralath]]. <br/><br/> | ||
| + | Jako prezydent zmagał się z problemami finansowymi Gdańska. W 1793 dług zagraniczny miasta był oceniany na 7 milionów florenów, dochodziły do tego liczne pożyczki zaciągane w prywatnych firmach. Wspierał rozwój gdańskiego handlu zagranicznego, głównie eksportu zboża i drewna do Anglii i Holandii, także powiększanie floty gdańskich armatorów i zwiększanie tonażu budowanych w Gdańsku nowych statków handlowych. Przygotował Gdańsk do odbywającej się od 30 V do 1 VI 1798 [[WIZYTY W GDAŃSKU | wizyty]] pruskiej pary królewskiej: królowej Luizy i nowego króla Fryderyka Wilhelma III. 1 czerwca podejmował ich bankietem w [[DWÓR ARTUSA | Dworze Artusa]]; para królewska została obdarowana srebrnym pucharem i bursztynowym naszyjnikiem. Ważnym wydarzeniem w życiu miasta było otwarcie uroczystą premierą 3 VIII 1801 [[TEATR MIEJSKI | Teatru Miejskiego]] przy [[TARG WĘGLOWY | Targu Węglowym]], którego budowę w części sam sfinansował. <br/><br/> | ||
| + | Od sierpnia 1803 był na emeryturze. Pozostał w Gdańsku, ale nie brał już udziału w życiu politycznym czy społecznym. Do czasu mianowania przez Fryderyka Wilhelma III nowego prezydenta jego obowiązki pełnił burmistrz Karl Friedrich Gralath. <br/><br/> | ||
| + | Jako prezydent miasta mieszkał w wynajętym pałacyku przy Langgarten 201 (ul. Długie Ogrody 47), należącym do gdańskich kupców [[UPHAGEN JOHANN, bibliofil, historyk, rajca | Johanna Uphagena]] i Adama Gottlieba Freudego. Był dwukrotnie żonaty. Imię pierwszej żony nie jest znane, drugą od 1773 była Elisabeth Julianne (1748 Elbląg – 30 V 1827 Gdańsk), córka elbląskiego kupca i radcy miejskiego Friedricha Reinholda Horna. Córka z pierwszego małżeństwa Sophia Wilhelmine von Lindenowski (1768 – 10 I 1839) zmarła w Gdańsku jako panna. {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
| + | '''Bibliografia''': <br/> | ||
| + | ''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 339.<br/> | ||
| + | „Danziger Intelligenzblatt”, nr 125, 31 V 1827, s. 1429 (nekrolog żony); nr 9, 11 I 1839, s. 62 (nekrolog córki).<br/> | ||
| + | Altpreuss. Biogr., Bd. 1, s. 401. | ||
Aktualna wersja na dzień 15:44, 21 lip 2024
JOHANN CHRISTIAN von LINDENOWSKI (13 VIII 1736 Gdańsk – 17 VII 1813 Gdańsk), prezydent Gdańska. Był synem Martina Christiana Lindenowa (zm. przed 1740 Lębork), kupca i członka Trzeciego Ordynku, oraz Anny Eufrosiny (1703–1774), córki Maximiliana Dietricha Freislicha, których ślub odbył się 31 V 1729 w kościele Najświętszej Marii Panny. Po śmierci ojca wychowywali go ojczymowie: w latach 1740–1750 Johann von Wagenfeldt (1703–1750), ojciec jego przyrodniego brata, gdańskiego kupca zbożowego Heinricha Adolpha von Wagenfeldta (1747–1809), następnie Beniamin Reimer (1701–1765). Obaj ojczymowie byli pruskimi rezydentami w Gdańsku: Johann von Wagenfeldt od 1740 do 1750, Beniamin Reimer w latach 1750–1765.
Był uczniem elementarnej szkoły św. Piotra i Pawła, 25 VI 1751 (jako Lindenow) zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego. Kontynuował naukę w Królewskim Pruskim Korpusie Kadetów w Berlinie. Brał udział w wojnie siedmioletniej (1756–1763), zakończonej przyłączeniem Śląska do państwa pruskiego. Wielokrotnie ranny, zakończył udział w wojnie w stopnia lejtnanta (porucznika). Po zwolnieniu z wojska w 1759 wstąpił do służby w pruskiej administracji państwowej. W 1769 objął urząd radcy podatkowego w Nidzicy. Przed 1770, na podstawie uzyskanych informacji o szlacheckim pochodzeniu, zmienił pisownię nazwiska na Lindenowski. Po I rozbiorze Polski (1772) i zajęciu przez Prusy terenu polskiego Pomorza, północnej Wielkopolski, Warmii i Elbląga został królewskim (pruskim) komisarzem w Elblągu. Opierając się na Regulaminach Królewskich dla miasta Elbląga z 10 i 21 IX 1772, rozwiązał dotychczasowe władze samorządowe miasta (w tym Radę i Ławę Miejską), wprowadzając obowiązujące w państwie pruskim ustawodawstwo oraz nowe zasady działania władz miejskich. Następnie z nominacji królewskiej jako nadburmistrz stanął na czele Zarządu Miasta, pełniąc tę funkcję do 1780.
Pomówiony o brak nadzoru nad walką z fałszowaniem miar i wag w elbląskim handlu, 6 VI 1780 został odwołany z tej funkcji przez króla Fryderyka II. Po wyjaśnieniu fałszywych oskarżeń jeszcze w tym samym roku został urzędnikiem pruskiej akcyzy (Kriegs- und Steuerrat) na Siedlcach, wchodzących w skład konkurencyjnego dla Gdańska Zjednoczonego Miasta Chełm. W 1782 roku awansował na pruskiego rezydenta w Gdańsku, zastępując radcę Johanna Gottlieba Tietza (pełniącego tę funkcję od 1771). W latach 1782–1793, idąc w ślady ojczymów, pełnił obowiązki szefa misji pruskiej w Gdańsku.
Wraz z biskupem chełmińskim i opatem oliwskim Johannem Karlem von Hohenzollern-Hechingen prowadził agitację wśród gdańskiego patrycjatu za dobrowolnym poddaniem się Gdańska królowi pruskiemu, nie osiągając sukcesu. Po zawarciu tajnego układu rosyjsko-pruskiego z 23 I 1793 o II rozbiorze Polski już 7 marca powiadomił władze Gdańska o zamiarze zajęcia miasta przez wojsko pruskie. Od 13 V 1793 do 25 VII 1794 kierował tymczasowym Zarządem Miasta Gdańska, przystosowującym organy władzy miejskiej i podległe jej instytucje do wymogów pruskiego prawa. 25 VII 1794 jako prezydent Gdańska i jednocześnie dyrektor policji stanął na czele nowego Zarządu. Jego najbliższymi współpracownikami zostali: burmistrz (prezes) policyjny Karl Michael Groddeck, dyrektor (prezes) sądu wetowego Joachim Wilhelm Weickhmann, burmistrz Karl Friedrich Gralath.
Jako prezydent zmagał się z problemami finansowymi Gdańska. W 1793 dług zagraniczny miasta był oceniany na 7 milionów florenów, dochodziły do tego liczne pożyczki zaciągane w prywatnych firmach. Wspierał rozwój gdańskiego handlu zagranicznego, głównie eksportu zboża i drewna do Anglii i Holandii, także powiększanie floty gdańskich armatorów i zwiększanie tonażu budowanych w Gdańsku nowych statków handlowych. Przygotował Gdańsk do odbywającej się od 30 V do 1 VI 1798 wizyty pruskiej pary królewskiej: królowej Luizy i nowego króla Fryderyka Wilhelma III. 1 czerwca podejmował ich bankietem w Dworze Artusa; para królewska została obdarowana srebrnym pucharem i bursztynowym naszyjnikiem. Ważnym wydarzeniem w życiu miasta było otwarcie uroczystą premierą 3 VIII 1801 Teatru Miejskiego przy Targu Węglowym, którego budowę w części sam sfinansował.
Od sierpnia 1803 był na emeryturze. Pozostał w Gdańsku, ale nie brał już udziału w życiu politycznym czy społecznym. Do czasu mianowania przez Fryderyka Wilhelma III nowego prezydenta jego obowiązki pełnił burmistrz Karl Friedrich Gralath.
Jako prezydent miasta mieszkał w wynajętym pałacyku przy Langgarten 201 (ul. Długie Ogrody 47), należącym do gdańskich kupców Johanna Uphagena i Adama Gottlieba Freudego. Był dwukrotnie żonaty. Imię pierwszej żony nie jest znane, drugą od 1773 była Elisabeth Julianne (1748 Elbląg – 30 V 1827 Gdańsk), córka elbląskiego kupca i radcy miejskiego Friedricha Reinholda Horna. Córka z pierwszego małżeństwa Sophia Wilhelmine von Lindenowski (1768 – 10 I 1839) zmarła w Gdańsku jako panna.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 339.
„Danziger Intelligenzblatt”, nr 125, 31 V 1827, s. 1429 (nekrolog żony); nr 9, 11 I 1839, s. 62 (nekrolog córki).
Altpreuss. Biogr., Bd. 1, s. 401.
