BRAMA ŻABIA
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File:1_Brama_Żabia.jpg|thumb|Brama Żabia w ciągu obecnych ul. Słodowników (z prawej u góry) i ul. Żabi Kruk (z lewej u dołu) według tzw. planu sztokholmskiego z około 1600]] | + | [[File:1_Brama_Żabia.jpg|thumb|Brama Żabia w ciągu obecnych ul. Słodowników (z prawej u góry) i ul. Żabi Kruk (z lewej u dołu), z widocznym murowanym mostem nad dawną, zasypaną w latach 70. XVI wieku fosą, według tzw. planu sztokholmskiego z około 1600]] |
| − | [[File: | + | [[File: 3_Brama_Żabia.jpg |thumb| Pozostałości baszty przedbramia Bramy Żabiej, lata 60. XX wieku]] |
[[File: 2_Brama_Żabia.jpg |thumb| Pozostałości baszty przedbramia Bramy Żabiej (z prawej, przy białym samochodzie), lata 60. XX wieku]] | [[File: 2_Brama_Żabia.jpg |thumb| Pozostałości baszty przedbramia Bramy Żabiej (z prawej, przy białym samochodzie), lata 60. XX wieku]] | ||
[[File:Brama_Zabia.jpg|thumb|Pozostałości baszty przedbramia Bramy Żabiej, 2018]] | [[File:Brama_Zabia.jpg|thumb|Pozostałości baszty przedbramia Bramy Żabiej, 2018]] | ||
| − | '''BRAMA ŻABIA''' (Fischertor, Brama Rybacka), lądowa, w południowym ciągu [[MURY OBRONNE | murów obronnych]] Głównego Miasta, zamykająca od południa Mälzergasse (ul. Słodowników) i chroniąca drogę ze [[STARE PRZEDMIEŚCIE | Starego Przedmieścia]] (obecnie ul. Żabi Kruk). W źródłach pisanych od | + | '''BRAMA ŻABIA''' (Poggenpolsches doer, od 1574 Fischertor, Brama Rybacka, od leżącego przy niej i notowanego już 1516 targu rybnego), lądowa, w południowym ciągu [[MURY OBRONNE | murów obronnych]] Głównego Miasta, zamykająca od południa ulicę Am Fischer Tor, Mälzergasse (ul. Słodowników) i chroniąca drogę ze [[STARE PRZEDMIEŚCIE | Starego Przedmieścia]] (obecnie ul. Żabi Kruk). W źródłach pisanych notowana od 1357. Początkowo furta w murze, konieczność rozbudowy spowodowało powstanie drugiego niskiego muru obronnego w 4. ćwierci XIV wieku (po 1379). Powstał niewielki (około 8,5 × 6,8 m) jedno- lub dwukondygnacyjny murowany budynek bramny o zaokrąglonym przejeździe (prześwit około 2,8 m), wysunięty nieco przed lico muru wysokiego. Nakryty był wysokim, czterospadowym dachem. Z murem niskim, w którym znajdowała się brama zewnętrzna, połączony krótkimi prostopadłymi odcinkami murów z niewielkimi furtami. Charakterystyczna była mała szerokość międzymurza przed bramą, wynosząca około 3 m. Podczas rozbudowy w 2. ćwierci XV wieku dodano flankujące bramę zewnętrzną dwie zaokrąglone baszty (około 7 × 6 m), połączone przesklepionym przejazdem, z szerokimi działobitniami, przystosowane do broni palnej. Nad fosami (przed bramą wewnętrzną i zewnętrzną) znajdowały się mosty zwodzone. {{author: GS}}<br/><br/> |
| − | Po utracie znaczenia militarnego w XVI wieku | + | Po utracie znaczenia militarnego zaadoptowana została na cele mieszkalne i pomieszczenia na wynajem. Od 1565 do 1945 miała tu stałą siedzibę Fischertor-Apotheke ([[APTEKI | apteki]], tabela, nr 13), w latach 1578–1587 także mennica królewska (zob. [[GOEBEL CASPAR, mincerz | Caspar Goebel]]). Jeszcze w początkach XVIII główne wrota bramy (dla ruchu pojazdów) zamykano o godzinie 22.00, pieszych wpuszczano bocznymi, małymi wejściami. W 2 połowie XVI wieku z jednej strony bramy dobudowano budynek mennicy miejskiej, z drugiej dom, w którym znajdowały się mieszkania osób zatrudnianych przez [[RADA MIEJSKA | Radę Miejską]] (m.in. korzystali z nich powołani na urząd zegarmistrzów miejskich Stefan Karsten (zm. 1691), w latach 1690–1720 Johann Anthony Horn (1654 Gdańsk – 1620 Gdańsk)). Samą bramę pozbawiono wówczas wież. W 1773 pomieszczenia apteki w bramie nabył [[FRANTZIUS THEODOSIUS CHRISTIAN, kupiec, armator | Theodosius Christian Frantzius]] i przeznaczył je na kantor swojej firmy. Konieczność poprawy warunków komunikacyjnych spowodowała, że w 1804 rozebrano zewnętrzną część bramy, w latach 1827–1828 wewnętrzną. Budynek z kantorem firmy rodziny Frantzius pozostawał w jej rękach do 1854. W lecie 1829 zorganizowano w nim wielką [[WYSTAWY DZIEŁ SZTUKI W GDAŃSKU W XIX I POCZĄTKACH XX WIEKU | wystawę dzieł sztuki]]. W 1857 miał tu swoje atelier plastyk i oficer [[HUHN FRIEDRICH WILHELM, artysta plastyk, oficer | Friedrich Wilhelm Huhn]], od 1860 fotograf [[BALLERSTÄDT RICHARD ADALBERT, fotograf | Richard Adalbert Ballerstädt]]. W budynku zajmowanym niegdyś przez mennicę od 1805 działała odlewnia złotników, którzy przenieśli się tu z [[HUCISKO | Huciska]].<br/><br/> |
| − | W miejscu przedbramia, po wschodniej jej stronie (Mälzergasse 7, przy skrzyżowaniu z Vorstädtischer Graben (Podwalem Przedmiejskim)) do 1867 działała miejska placówka straży pożarnej, w 1869 przejęta przez władze wojskowe, które zbudowały | + | W miejscu przedbramia, po wschodniej jej stronie (Mälzergasse 7, przy skrzyżowaniu z Vorstädtischer Graben (Podwalem Przedmiejskim)) do 1867 działała miejska placówka straży pożarnej, w 1869 przejęta przez władze wojskowe, które zbudowały tu kasyno (Mälzergasse nr 7-8). W okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] własność Senatu, wydzierżawiane na potrzeby dalej działającego kasyna (w 1931 Kasyno Weinhändler, prowadzone przez Kurta Kesslera) i na potrzeby kantorów różnych firm. Zniszczenia w 1945 odsłoniły fragment murów przyziemia zachodniej baszty flankującej bramę wewnętrzną oraz relikty fragmentu bramy zewnętrznej, te ostatnie rozebrano. Zachowany fragment baszty widoczny jest w zachodniej pierzei ul. Słodowników wraz z fragmentem muru obronnego. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] |
Aktualna wersja na dzień 16:36, 7 lis 2024
BRAMA ŻABIA (Poggenpolsches doer, od 1574 Fischertor, Brama Rybacka, od leżącego przy niej i notowanego już 1516 targu rybnego), lądowa, w południowym ciągu murów obronnych Głównego Miasta, zamykająca od południa ulicę Am Fischer Tor, Mälzergasse (ul. Słodowników) i chroniąca drogę ze Starego Przedmieścia (obecnie ul. Żabi Kruk). W źródłach pisanych notowana od 1357. Początkowo furta w murze, konieczność rozbudowy spowodowało powstanie drugiego niskiego muru obronnego w 4. ćwierci XIV wieku (po 1379). Powstał niewielki (około 8,5 × 6,8 m) jedno- lub dwukondygnacyjny murowany budynek bramny o zaokrąglonym przejeździe (prześwit około 2,8 m), wysunięty nieco przed lico muru wysokiego. Nakryty był wysokim, czterospadowym dachem. Z murem niskim, w którym znajdowała się brama zewnętrzna, połączony krótkimi prostopadłymi odcinkami murów z niewielkimi furtami. Charakterystyczna była mała szerokość międzymurza przed bramą, wynosząca około 3 m. Podczas rozbudowy w 2. ćwierci XV wieku dodano flankujące bramę zewnętrzną dwie zaokrąglone baszty (około 7 × 6 m), połączone przesklepionym przejazdem, z szerokimi działobitniami, przystosowane do broni palnej. Nad fosami (przed bramą wewnętrzną i zewnętrzną) znajdowały się mosty zwodzone.
Po utracie znaczenia militarnego zaadoptowana została na cele mieszkalne i pomieszczenia na wynajem. Od 1565 do 1945 miała tu stałą siedzibę Fischertor-Apotheke ( apteki, tabela, nr 13), w latach 1578–1587 także mennica królewska (zob. Caspar Goebel). Jeszcze w początkach XVIII główne wrota bramy (dla ruchu pojazdów) zamykano o godzinie 22.00, pieszych wpuszczano bocznymi, małymi wejściami. W 2 połowie XVI wieku z jednej strony bramy dobudowano budynek mennicy miejskiej, z drugiej dom, w którym znajdowały się mieszkania osób zatrudnianych przez Radę Miejską (m.in. korzystali z nich powołani na urząd zegarmistrzów miejskich Stefan Karsten (zm. 1691), w latach 1690–1720 Johann Anthony Horn (1654 Gdańsk – 1620 Gdańsk)). Samą bramę pozbawiono wówczas wież. W 1773 pomieszczenia apteki w bramie nabył Theodosius Christian Frantzius i przeznaczył je na kantor swojej firmy. Konieczność poprawy warunków komunikacyjnych spowodowała, że w 1804 rozebrano zewnętrzną część bramy, w latach 1827–1828 wewnętrzną. Budynek z kantorem firmy rodziny Frantzius pozostawał w jej rękach do 1854. W lecie 1829 zorganizowano w nim wielką wystawę dzieł sztuki. W 1857 miał tu swoje atelier plastyk i oficer Friedrich Wilhelm Huhn, od 1860 fotograf Richard Adalbert Ballerstädt. W budynku zajmowanym niegdyś przez mennicę od 1805 działała odlewnia złotników, którzy przenieśli się tu z Huciska.
W miejscu przedbramia, po wschodniej jej stronie (Mälzergasse 7, przy skrzyżowaniu z Vorstädtischer Graben (Podwalem Przedmiejskim)) do 1867 działała miejska placówka straży pożarnej, w 1869 przejęta przez władze wojskowe, które zbudowały tu kasyno (Mälzergasse nr 7-8). W okresie II Wolnego Miasta Gdańska własność Senatu, wydzierżawiane na potrzeby dalej działającego kasyna (w 1931 Kasyno Weinhändler, prowadzone przez Kurta Kesslera) i na potrzeby kantorów różnych firm. Zniszczenia w 1945 odsłoniły fragment murów przyziemia zachodniej baszty flankującej bramę wewnętrzną oraz relikty fragmentu bramy zewnętrznej, te ostatnie rozebrano. Zachowany fragment baszty widoczny jest w zachodniej pierzei ul. Słodowników wraz z fragmentem muru obronnego.
