GMINA POLSKA
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File: Roman_Ogryczak.jpeg |thumb| Działacze Gminy Polskiej, od lewej: Guziński, [[CZARNECKI ERAZM | Erazm Czarnecki]], [[OGRYCZAK ROMAN | Roman Ogryczak]] (stoi), [[CZYŻEWSKI JÓZEF | Józef Czyżewski]], Augustyn Wesołowski (stoi), [[MILEWSKI BERNARD | Bernard Milewski]], 1927]] | + | [[File: Roman_Ogryczak.jpeg |thumb| Działacze Gminy Polskiej, od lewej: Franciszek Guziński, [[CZARNECKI ERAZM, działacz gdańskiej Polonii | Erazm Czarnecki]], [[OGRYCZAK ROMAN, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Roman Ogryczak]] (stoi), [[CZYŻEWSKI JÓZEF, działacz gdańskiej Polonii, patron ulicy | Józef Czyżewski]], Augustyn Wesołowski (stoi), [[MILEWSKI BERNARD, radny, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Bernard Milewski]], 1927]] |
| − | [[File: 1_Gmina_Polska.jpg |thumb| Przedstawiciele Gminy Polskiej na uroczystościach Święta Morza w Gdyni, lipiec 1933]] | + | [[File: 1_Gmina_Polska.jpg |thumb| Przedstawiciele Gminy Polskiej na uroczystościach Święta Morza w Gdyni <br/>(z niesionym fragmentem wiersza-hymnu Jana Kasprowicza), lipiec 1933]] |
[[File:Dom_Polski_ul._Wałowa_.jpg|thumb|Dom Polski, ul. Wałowa 16]] | [[File:Dom_Polski_ul._Wałowa_.jpg|thumb|Dom Polski, ul. Wałowa 16]] | ||
[[File:Tablica_na_Domu_Polskim_.jpg|thumb|Tablica pamiątkowa na Domu Polskim]] | [[File:Tablica_na_Domu_Polskim_.jpg|thumb|Tablica pamiątkowa na Domu Polskim]] | ||
| − | '''GMINA POLSKA.''' Organizacja społeczno-polityczna, założona 21 IV 1921, od | + | '''GMINA POLSKA.''' Organizacja społeczno-polityczna, założona 21 IV 1921, od 1924 w siedzibie przy Wallgasse 16 (ul. Wałowa), tzw. Dom Polski. Stawiała sobie za cel obronę praw społecznych, socjalnych, kulturalnych, szkolnych i politycznych gdańskiej Polonii na terenie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG). <br/><br/> |
| − | Inicjatorem założenia był reprezentujący po | + | Inicjatorem założenia był reprezentujący po 1918 w Gdańsku ludność polską [[PODKOMISARIAT NACZELNEJ RADY LUDOWEJ W GDAŃSKU (1918–1919) | Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku]], na czele z prezesem [[PANECKI WŁADYSŁAW, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Władysławem Paneckim]], wiceprezesami [[CZYŻEWSKI JÓZEF, działacz gdańskiej Polonii, patron ulicy | Józefem Czyżewskim]] i Stanisławem Leszczyńskim, kontrolerem generalnym Teofilem Kopczyńskim i sekretarzem generalnym [[CZARNECKI ERAZM, działacz gdańskiej Polonii | Erazmem Czarneckim]]. Ideę jej założenia głoszono od stycznia 1921, także na łamach polskiej prasy ([[GAZETA GDAŃSKA (I) | „Gazeta Gdańska”]]). <br/><br/> |
| − | Po 1926 | + | |
| + | Dążyła do koordynacji działań wszystkich polskich organizacji w II WMG. Członkowie dzielili się na zwyczajnych, czyli pełnoprawnych (obywatele Gdańska) i nadzwyczajnych (obywatele Polski) – mających tylko głos doradczy. W latach 1932-1933 miała siedem wydziałów: I. Prawno-Polityczny i Prasowy, II. Finansowy, III. Organizacyjny, IV. Kościelny, V. Szkolny i Porady Prawnej, VI. Wiejski i Kulturalno-Oświatowy i VII. Opieki Społecznej. W 1923 liczyła 7500 członków, w tym 3500 nadzwyczajnych, w 1933 ponad 5000 członków, w tym 1000 nadzwyczajnych. Podporządkowane jej było m.in. [[ZJEDNOCZENIE ZAWODOWE POLSKIE | Zjednoczenie Zawodowe Polskie]]. Do kierownictwa należeli m.in. Władysław Panecki, Józef Czyżewski, [[KUBACZ FRANCISZEK, lekarz, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Franciszek Kubacz]], [[MOCZYŃSKI ZYGMUNT, działacz gdańskiej Polonii, poseł do Volkstagu | Zygmunt Moczyński]], [[LENDZION ANTONI, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Antoni Lendzion]], Erazm Czarnecki. Wydawała pismo „Gmina Polska”. <br/><br/> | ||
| + | Po 1926 nasiliły się tarcia między zwolennikami endecji i chadecji a osobami popieranymi przez [[KOMISARIAT GENERALNY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W II WMG | Komisariat Generalny RP]]. W 1933 musiała konkurować z nowo powstałym [[ZWIĄZEK POLAKÓW W WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Związkiem Polaków w WMG]]. Wobec narastającego zagrożenia ze strony nazistów, 23 V 1937 nastąpiło połączenie obu organizacji w [[GMINA POLSKA ZWIĄZEK POLAKÓW W WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Gminę Polską Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku]]. {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:32, 9 lut 2024
(z niesionym fragmentem wiersza-hymnu Jana Kasprowicza), lipiec 1933
GMINA POLSKA. Organizacja społeczno-polityczna, założona 21 IV 1921, od 1924 w siedzibie przy Wallgasse 16 (ul. Wałowa), tzw. Dom Polski. Stawiała sobie za cel obronę praw społecznych, socjalnych, kulturalnych, szkolnych i politycznych gdańskiej Polonii na terenie II Wolnego Miasta Gdańska (WMG).
Inicjatorem założenia był reprezentujący po 1918 w Gdańsku ludność polską Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku, na czele z prezesem Władysławem Paneckim, wiceprezesami Józefem Czyżewskim i Stanisławem Leszczyńskim, kontrolerem generalnym Teofilem Kopczyńskim i sekretarzem generalnym Erazmem Czarneckim. Ideę jej założenia głoszono od stycznia 1921, także na łamach polskiej prasy ( „Gazeta Gdańska”).
Dążyła do koordynacji działań wszystkich polskich organizacji w II WMG. Członkowie dzielili się na zwyczajnych, czyli pełnoprawnych (obywatele Gdańska) i nadzwyczajnych (obywatele Polski) – mających tylko głos doradczy. W latach 1932-1933 miała siedem wydziałów: I. Prawno-Polityczny i Prasowy, II. Finansowy, III. Organizacyjny, IV. Kościelny, V. Szkolny i Porady Prawnej, VI. Wiejski i Kulturalno-Oświatowy i VII. Opieki Społecznej. W 1923 liczyła 7500 członków, w tym 3500 nadzwyczajnych, w 1933 ponad 5000 członków, w tym 1000 nadzwyczajnych. Podporządkowane jej było m.in. Zjednoczenie Zawodowe Polskie. Do kierownictwa należeli m.in. Władysław Panecki, Józef Czyżewski, Franciszek Kubacz, Zygmunt Moczyński, Antoni Lendzion, Erazm Czarnecki. Wydawała pismo „Gmina Polska”.
Po 1926 nasiliły się tarcia między zwolennikami endecji i chadecji a osobami popieranymi przez Komisariat Generalny RP. W 1933 musiała konkurować z nowo powstałym Związkiem Polaków w WMG. Wobec narastającego zagrożenia ze strony nazistów, 23 V 1937 nastąpiło połączenie obu organizacji w Gminę Polską Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku.
