MARZEC 1968 W GDAŃSKU
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| + | [[File: Marzec_1968_w_Gdańsku.jpg |thumb| Masówka potępiająca marcowe wydarzenia w Gdańsku]] | ||
[[File:Marzec_1968.JPG|thumb|Tablica upamiętniająca wydarzenia Marca 1968 w holu głównego wejścia do [[NOWY RATUSZ | Nowego Ratusza]], odsłonięta 4 IV 2008]] | [[File:Marzec_1968.JPG|thumb|Tablica upamiętniająca wydarzenia Marca 1968 w holu głównego wejścia do [[NOWY RATUSZ | Nowego Ratusza]], odsłonięta 4 IV 2008]] | ||
| − | '''MARZEC 1968 W GDAŃSKU.''' Po zdjęciu z afisza Teatru Narodowego w Warszawie przedstawienia „Dziady” i stłumieniu przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 8 III 1968 wiecu protestacyjnego studentów Uniwersytetu Warszawskiego, 9 marca w Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej (MO) w Gdańsku powołano sztab kryzysowy. Zaangażowano ponad 70 oficerów Służby Bezpieczeństwa (SB), którzy rozpoczęli inwigilację środowisk wyższych uczelni, szkół średnich i zawodowych, prasy, radia, telewizji oraz zakładów pracy. 11 marca w domach studenckich nr 3, 9, 10 i 17 [[POLITECHNIKA GDAŃSKA | Politechniki Gdańskiej]] (PG) odbyły się spotkania studentów, podczas których dyskutowano o zajściach w Warszawie. W domu akademickim przy ul. Wyspiańskiego zwołano posiedzenie Prezydium Komitetu Uczelnianego Zrzeszenia Studentów Polskich PG, na którym powzięto decyzję o zorganizowaniu wiecu 12 III 1968 | + | '''MARZEC 1968 W GDAŃSKU.''' Po zdjęciu z afisza Teatru Narodowego w Warszawie przedstawienia „Dziady” i stłumieniu przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 8 III 1968 wiecu protestacyjnego studentów Uniwersytetu Warszawskiego, 9 marca w Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej (MO) w Gdańsku powołano sztab kryzysowy. Zaangażowano ponad 70 oficerów Służby Bezpieczeństwa (SB), którzy rozpoczęli inwigilację środowisk wyższych uczelni, szkół średnich i zawodowych, prasy, radia, telewizji oraz zakładów pracy. 11 marca w domach studenckich nr 3, 9, 10 i 17 [[POLITECHNIKA GDAŃSKA | Politechniki Gdańskiej]] (PG) odbyły się spotkania studentów, podczas których dyskutowano o zajściach w Warszawie. W domu akademickim przy ul. Wyspiańskiego zwołano posiedzenie Prezydium Komitetu Uczelnianego Zrzeszenia Studentów Polskich PG, na którym powzięto decyzję o zorganizowaniu wiecu 12 III 1968. Władze uczelni wyraziły zgodę. Wiec, burzliwe spotkanie studentów i pracowników uczelni z I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) [[KOCIOŁEK STANISŁAW, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR | Stanisławem Kociołkiem]], odbył się w holu PG. Powołano komitet protestacyjny, na którego czele stanął Andrzej Biernaś, asystent PG. Strony nie nawiązały dialogu, przyjęto rezolucję popierającą studentów warszawskiej uczelni.<br/><br/> |
| − | Wieczorem 12 marca odbyła się demonstracja pod budynkiem [[KLUB STUDENTÓW WYBRZEŻA ŻAK | Żaka]], połączona ze spotkaniem z ministrem spraw zagranicznych Adamem Rapackim. Demonstracja zakończyła się starciami z MO, SB i [[OCHOTNICZA REZERWA MILICJI OBYWATELSKIEJ | Ochotniczych Rezerw Milicji Obywatelskiej]] (ORMO). Zgromadzenie liczyło około 1500 osób. W nocy z 12 na 13 marca rozrzucono kilkadziesiąt ulotek z rezolucją komitetu protestacyjnego PG. 13 marca na PG i w [[WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA | Wyższej Szkole Pedagogicznej]] (WSP) odbyły się wiece, na których przyjęto uchwaloną dzień wcześniej na PG rezolucję. Studenci podjęli nieudane próby nawiązania kontaktu z pracownikami największych gdańskich zakładów pracy. Komitet strajkowy zwołał na 15 marca w PG wiec. W nocy z 14 na 15 marca na PG pojawiło się około 50 afiszów informujących o odwołaniu zapowiadanego na godzinę 16 wiecu z powodu braku zgody władz uczelni. Doszło jednak do spontanicznej demonstracji, która przerodziła się w zamieszki uliczne z udziałem młodzieży szkolnej i robotników. Liczbę demonstrantów szacuje się na 20 | + | Wieczorem 12 marca odbyła się demonstracja pod budynkiem [[KLUB STUDENTÓW WYBRZEŻA ŻAK | Żaka]], połączona ze spotkaniem z ministrem spraw zagranicznych Adamem Rapackim. Demonstracja zakończyła się starciami z funkcjonariuszami MO, SB i [[OCHOTNICZA REZERWA MILICJI OBYWATELSKIEJ | Ochotniczych Rezerw Milicji Obywatelskiej]] (ORMO). Zgromadzenie liczyło około 1500 osób. W nocy z 12 na 13 marca rozrzucono kilkadziesiąt ulotek z rezolucją komitetu protestacyjnego PG. 13 marca na PG i w [[WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA | Wyższej Szkole Pedagogicznej]] (WSP) odbyły się wiece, na których przyjęto uchwaloną dzień wcześniej na PG rezolucję. Studenci podjęli nieudane próby nawiązania kontaktu z pracownikami największych gdańskich zakładów pracy. Komitet strajkowy zwołał na 15 marca w PG wiec. W nocy z 14 na 15 marca na PG pojawiło się około 50 afiszów informujących o odwołaniu zapowiadanego na godzinę 16 wiecu z powodu braku zgody władz uczelni. Doszło jednak do spontanicznej demonstracji, która przerodziła się w zamieszki uliczne z udziałem młodzieży szkolnej i robotników. Liczbę demonstrantów szacuje się na 20 000, w marcu 1968 prawdopodobnie była to największa nielegalna demonstracja w Polsce. W jej stłumieniu brało udział 3000 funkcjonariuszy MO i ORMO. Rannych zostało około 50 demonstrantów, 90 milicjantów i ormowców. Reakcją lokalnych władz były propagandowe wiece w trójmiejskich zakładach pracy i represje wobec aktywnych uczestników wydarzeń. Zatrzymano blisko 300 osób, w tym 54 studentów i 59 uczniów. Ogółem we wszystkich akcjach pacyfikacyjnych 12–15 III 1968 władze użyły 26 000 ludzi z różnych formacji, w tym 14 000 ormowców. <br /><br /> |
| − | 16 III 1968 | + | 16 III 1968 studenci (około 3000) zorganizowali w holu budynku PG wiec protestacyjny, w czasie którego domagali się m.in. zwolnienia aresztowanych kolegów, godnej opieki lekarskiej dla poszkodowanych, zwrotu legitymacji odebranych podczas demonstracji oraz opublikowania w prasie rezolucji z 12 marca. 2 kwietnia aresztowano Andrzeja Biernasia i Ryszarda Konieczkę, współorganizatorów marcowych protestów. Ostatni wiec na PG odbył się 5 kwietnia pod hasłami uwolnienia aresztowanych. Wydarzeniom marcowym w Gdańsku towarzyszyła nagonka na aktywnych opozycjonistów, między innymi [[BĄDKOWSKI LECH, pisarz, dziennikarz, honorowy obywatel Gdańska | Lecha Bądkowskiego]], [[OSTROWSKA RÓŻA, pisarka, patronka gdańskiej ulicy | Różę Ostrowską]], [[MAJEWSKA ZOFIA, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku | Zofię Majewską]] i zajmujące wyższe stanowiska osoby pochodzenia żydowskiego, np. płk. Adama Goligera, kierownika Studium Wojskowego w WSP. Pod zarzutem propagowania poglądów syjonistycznych szykanowano i zwalniano z pracy w administracji państwowej i szkolnictwie wyższym ([[SZELIŃSKA JÓZEFINA, dyrektorka Biblioteki Głównej WSP | Józefina Szelińska]], [[TILGNER DAMAZY JERZY, profesor Politechniki Gdańskiej, patron ulicy | Jerzy Damazy Tilgner]], [[TAUBENFLIGEL WIKTOR, docent Akademii Medycznej w Gdańsku | Wiktor Taubenfigel]], zob. też [[SZULKIN PAWEŁ, rektor Politechniki Gdańskiej | Paweł Szulkin]]), odwołano ze stanowiska np. rektora PG [[BOGUCKI WŁADYSŁAW, rektor Politechniki Gdańskiej | Władysława Boguckiego]].<br /><br /> |
| − | [[TILGNER DAMAZY JERZY | Jerzy Damazy Tilgner]], zob. też [[SZULKIN PAWEŁ | Paweł Szulkin]]), odwołano ze stanowiska np. rektora PG [[BOGUCKI WŁADYSŁAW | | + | Z PZPR wykluczono 10 osób pod zarzutem prezentowania poglądów żydowsko-nacjonalistycznych i sprzyjania Izraelowi. Szczególnemu nadzorowi i inwigilacji poddano mniejszość żydowską skupioną wokół gdańskiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce. Członkowie [[GDAŃSKA MŁODZIEŻOWA GRUPA WYWIADOWCZA | Gdańskiej Młodzieżowej Grupy Wywiadowczej]], w tym lider organizacji Jakub Szadaj, pochodzenia żydowskiego, otrzymali najwyższe wyroki w Polsce w okresie Marca ’68. [[BORUSEWICZ BOGDAN, polityk, honorowy obywatel Gdańska | Bogdan Borusewicz]] został skazany na trzy lata więzienia za produkcję i kolportaż ulotek. <br /><br /> |
| − | Z PZPR wykluczono 10 osób pod zarzutem prezentowania poglądów żydowsko-nacjonalistycznych i sprzyjania Izraelowi. Szczególnemu nadzorowi i inwigilacji poddano mniejszość żydowską skupioną wokół gdańskiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce. Członkowie [[GDAŃSKA MŁODZIEŻOWA GRUPA WYWIADOWCZA | Gdańskiej Młodzieżowej Grupy Wywiadowczej]], w tym lider organizacji Jakub Szadaj, pochodzenia żydowskiego, otrzymali najwyższe wyroki w Polsce w okresie Marca ’68. [[BORUSEWICZ BOGDAN | Bogdan Borusewicz]] został skazany na | + | Następstwem wydarzeń marcowych była reorganizacja na gdańskich uczelniach. Na WSP instytuty zastąpiono katedrami. Kilkunastu wykładowców pochodzenia żydowskiego zwolniono z pracy w gdańskich uczelniach, wielu adiunktów ze stopniem doktora otrzymało nominacje na stanowisko docentów, w większości potwierdzone potem habilitacją. Od 1969 wprowadzono na uczelniach tzw. praktyki robotnicze, czyli kilkutygodniowe prace fizyczne dla przyjętych na studia (zniesione po 1989). {{author: MA}} {{author: JH}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> |
| − | Następstwem wydarzeń marcowych była reorganizacja na gdańskich uczelniach. Na WSP instytuty zastąpiono katedrami. Kilkunastu wykładowców pochodzenia żydowskiego zwolniono z pracy w gdańskich uczelniach, wielu adiunktów ze stopniem doktora otrzymało nominacje na stanowisko docentów, w większości potwierdzone potem habilitacją. Od 1969 | + | |
| + | |||
| + | |||
| + | '''Bibliografia''': <br/> | ||
| + | Andrzejewski Marek, ''Marzec 1968 w Trójmieście'', Warszawa-Gdańsk 2008. | ||
Aktualna wersja na dzień 20:38, 30 mar 2024
MARZEC 1968 W GDAŃSKU. Po zdjęciu z afisza Teatru Narodowego w Warszawie przedstawienia „Dziady” i stłumieniu przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 8 III 1968 wiecu protestacyjnego studentów Uniwersytetu Warszawskiego, 9 marca w Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej (MO) w Gdańsku powołano sztab kryzysowy. Zaangażowano ponad 70 oficerów Służby Bezpieczeństwa (SB), którzy rozpoczęli inwigilację środowisk wyższych uczelni, szkół średnich i zawodowych, prasy, radia, telewizji oraz zakładów pracy. 11 marca w domach studenckich nr 3, 9, 10 i 17 Politechniki Gdańskiej (PG) odbyły się spotkania studentów, podczas których dyskutowano o zajściach w Warszawie. W domu akademickim przy ul. Wyspiańskiego zwołano posiedzenie Prezydium Komitetu Uczelnianego Zrzeszenia Studentów Polskich PG, na którym powzięto decyzję o zorganizowaniu wiecu 12 III 1968. Władze uczelni wyraziły zgodę. Wiec, burzliwe spotkanie studentów i pracowników uczelni z I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) Stanisławem Kociołkiem, odbył się w holu PG. Powołano komitet protestacyjny, na którego czele stanął Andrzej Biernaś, asystent PG. Strony nie nawiązały dialogu, przyjęto rezolucję popierającą studentów warszawskiej uczelni.
Wieczorem 12 marca odbyła się demonstracja pod budynkiem Żaka, połączona ze spotkaniem z ministrem spraw zagranicznych Adamem Rapackim. Demonstracja zakończyła się starciami z funkcjonariuszami MO, SB i Ochotniczych Rezerw Milicji Obywatelskiej (ORMO). Zgromadzenie liczyło około 1500 osób. W nocy z 12 na 13 marca rozrzucono kilkadziesiąt ulotek z rezolucją komitetu protestacyjnego PG. 13 marca na PG i w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) odbyły się wiece, na których przyjęto uchwaloną dzień wcześniej na PG rezolucję. Studenci podjęli nieudane próby nawiązania kontaktu z pracownikami największych gdańskich zakładów pracy. Komitet strajkowy zwołał na 15 marca w PG wiec. W nocy z 14 na 15 marca na PG pojawiło się około 50 afiszów informujących o odwołaniu zapowiadanego na godzinę 16 wiecu z powodu braku zgody władz uczelni. Doszło jednak do spontanicznej demonstracji, która przerodziła się w zamieszki uliczne z udziałem młodzieży szkolnej i robotników. Liczbę demonstrantów szacuje się na 20 000, w marcu 1968 prawdopodobnie była to największa nielegalna demonstracja w Polsce. W jej stłumieniu brało udział 3000 funkcjonariuszy MO i ORMO. Rannych zostało około 50 demonstrantów, 90 milicjantów i ormowców. Reakcją lokalnych władz były propagandowe wiece w trójmiejskich zakładach pracy i represje wobec aktywnych uczestników wydarzeń. Zatrzymano blisko 300 osób, w tym 54 studentów i 59 uczniów. Ogółem we wszystkich akcjach pacyfikacyjnych 12–15 III 1968 władze użyły 26 000 ludzi z różnych formacji, w tym 14 000 ormowców.
16 III 1968 studenci (około 3000) zorganizowali w holu budynku PG wiec protestacyjny, w czasie którego domagali się m.in. zwolnienia aresztowanych kolegów, godnej opieki lekarskiej dla poszkodowanych, zwrotu legitymacji odebranych podczas demonstracji oraz opublikowania w prasie rezolucji z 12 marca. 2 kwietnia aresztowano Andrzeja Biernasia i Ryszarda Konieczkę, współorganizatorów marcowych protestów. Ostatni wiec na PG odbył się 5 kwietnia pod hasłami uwolnienia aresztowanych. Wydarzeniom marcowym w Gdańsku towarzyszyła nagonka na aktywnych opozycjonistów, między innymi Lecha Bądkowskiego, Różę Ostrowską, Zofię Majewską i zajmujące wyższe stanowiska osoby pochodzenia żydowskiego, np. płk. Adama Goligera, kierownika Studium Wojskowego w WSP. Pod zarzutem propagowania poglądów syjonistycznych szykanowano i zwalniano z pracy w administracji państwowej i szkolnictwie wyższym ( Józefina Szelińska, Jerzy Damazy Tilgner, Wiktor Taubenfigel, zob. też Paweł Szulkin), odwołano ze stanowiska np. rektora PG Władysława Boguckiego.
Z PZPR wykluczono 10 osób pod zarzutem prezentowania poglądów żydowsko-nacjonalistycznych i sprzyjania Izraelowi. Szczególnemu nadzorowi i inwigilacji poddano mniejszość żydowską skupioną wokół gdańskiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce. Członkowie Gdańskiej Młodzieżowej Grupy Wywiadowczej, w tym lider organizacji Jakub Szadaj, pochodzenia żydowskiego, otrzymali najwyższe wyroki w Polsce w okresie Marca ’68. Bogdan Borusewicz został skazany na trzy lata więzienia za produkcję i kolportaż ulotek.
Następstwem wydarzeń marcowych była reorganizacja na gdańskich uczelniach. Na WSP instytuty zastąpiono katedrami. Kilkunastu wykładowców pochodzenia żydowskiego zwolniono z pracy w gdańskich uczelniach, wielu adiunktów ze stopniem doktora otrzymało nominacje na stanowisko docentów, w większości potwierdzone potem habilitacją. Od 1969 wprowadzono na uczelniach tzw. praktyki robotnicze, czyli kilkutygodniowe prace fizyczne dla przyjętych na studia (zniesione po 1989).
Bibliografia:
Andrzejewski Marek, Marzec 1968 w Trójmieście, Warszawa-Gdańsk 2008.
