SZPITAL DIAKONIS EWANGELICKICH

Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
 
(Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez jednego użytkownika)
Linia 2: Linia 2:
 
[[File:1_Szpital_diakonis_ewangelickich21.jpg|thumb|Schwarzes Meer  (ul. Stawki) i szpital dziecięcy diakonis (skrajnie z prawej)]]
 
[[File:1_Szpital_diakonis_ewangelickich21.jpg|thumb|Schwarzes Meer  (ul. Stawki) i szpital dziecięcy diakonis (skrajnie z prawej)]]
 
[[File:1_Szpital_diakonis.jpg|thumb|Budynek byłego szpitala dziecięcego diakonis przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki), stan z około 1880]]
 
[[File:1_Szpital_diakonis.jpg|thumb|Budynek byłego szpitala dziecięcego diakonis przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki), stan z około 1880]]
−
[[File:2_Szpital_diakonis.jpg|thumb|Pierwszy budynek szpitala diakonis przy Nowych Ogrodach]]
+
[[File: Szpital_Diakonis_1865.jpg |thumb| Pierwszy budynek szpitala diakonis przy Nowych Ogrodach, około 1865]]
 +
[[File:2_Szpital_diakonis.jpg|thumb|Pierwszy budynek szpitala diakonis przy Nowych Ogrodach, około 1870]]
 
[[File: 1_Szpital_Diakonis.jpg |thumb|Szpital diakonis ewangelickich przy Nowych Ogrodach, budynek z 1875]]
 
[[File: 1_Szpital_Diakonis.jpg |thumb|Szpital diakonis ewangelickich przy Nowych Ogrodach, budynek z 1875]]
 
[[File:Szpital_diakonis_ewangelickich.jpg|thumb|Szpital diakonis ewangelickich przy Nowych Ogrodach po przebudowie z 1930]]
 
[[File:Szpital_diakonis_ewangelickich.jpg|thumb|Szpital diakonis ewangelickich przy Nowych Ogrodach po przebudowie z 1930]]
 +
[[File: Diakonisy,_szpital.jpg |thumb| Diakonse przed szpitalem, 1914]]
 
[[File:4_Szpital_diakonis_ewangelickich.jpg|thumb|Kaplica w ogrodzie szpitala diakonis ewangelickich, 1908]]
 
[[File:4_Szpital_diakonis_ewangelickich.jpg|thumb|Kaplica w ogrodzie szpitala diakonis ewangelickich, 1908]]
 
[[File:5_Szpital_diakonis_ewangelickich.jpg|thumb|Była kaplica szpitala diakonis ewangelickich, 2018]]
 
[[File:5_Szpital_diakonis_ewangelickich.jpg|thumb|Była kaplica szpitala diakonis ewangelickich, 2018]]
−
[[File:6_Szpital_diakonis_ewangelickich.jpg|thumb|Diakonisy w sali operacyjnej, 1908]]
 
  
−
'''SZPITAL DIAKONIS EWANGELICKICH''' (Diakonissenkrankenhaus, Diakonissen- Mutter- und Krankenhaus). Działał od 10 VII 1857 roku z inicjatywy członków gminy [[KOŚCIÓŁ ZBAWICIELA (I) | kościoła Zbawiciela na Zaroślaku]], początkowo jako szpital dziecięcy w wynajętym małym parterowym budynku przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki ([[CZARNE MORZE | Czarne Morze]])). Jego prowadzenie powierzono [[DIAKONISY | diakonisom]] z Ludwigslust w Meklemburgii. W 1860 roku szpital przeniesiono do budynku przy Neugarten 23 (ul. Nowe Ogrody), poszerzając zakres świadczeń o leczenie chorób kobiecych. Pierwszych 30 pacjentek przyjęto 13 XI 1860 roku, w 1864 szpital powiększono o dokupiony sąsiedni budynek przy Neugarten 24. Uporządkowano należący do posesji ogród, urządzając miejsce spacerów dla chorych.<br/><br/>
+
 
−
12 I 1870 roku kupiono od spadkobierców Friedricha Adolfa Gottschalka teren przy Neugarten 3/5, a 31 VIII 1871 wmurowano tam kamień węgielny pod budynek nowego szpitala, zaprojektowany przez architekta i radcę gdańskiej rejencji Brunona Eberhardta (1826–1905). Koszt zakupu działki oraz budowy nowego gmachu wyniósł 75 tysięcy marek. Fundusze zbierano przez kilka lat w świątyniach protestanckich Gdańska, Pomorza i Prus Wschodnich; na ten cel przeznaczono też pieniądze ze sprzedaży władzom gdańskiej rejencji użytkowanych dotychczas budynków przy Neugarten 23/24 oraz otrzymane od osób prywatnych, gmin ewangelickich i instytucji. <br/><br/>
+
'''SZPITAL DIAKONIS EWANGELICKICH''' (Diakonissenkrankenhaus, Zachodniopruski Macierzysty Dom i Szpital Diakonis - Westpreußisches  Diakonissen- Mutter- und Krankenhaus). Działał od 10 VII 1857 z inicjatywy członków gminy [[KOŚCIÓŁ ZBAWICIELA (I) | kościoła Zbawiciela na Zaroślaku]], początkowo jako szpital dziecięcy w wynajętym małym parterowym budynku przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki ([[CZARNE MORZE | Czarne Morze]])). Jego prowadzenie powierzono [[DIAKONISY | diakonisom]] z Ludwigslust w Meklemburgii. W 1860 szpital przeniesiono do budynku przy Neugarten 23 (ul. Nowe Ogrody), poszerzając zakres świadczeń o leczenie chorób kobiecych. Pierwszych 30 pacjentek przyjęto 13 XI 1860, w 1864 szpital powiększono o dokupiony sąsiedni budynek przy Neugarten 24. Uporządkowano należący do posesji ogród, urządzając miejsce spacerów dla chorych.<br/><br/>
−
17 III 1875 roku nastąpiło otwarcie i poświęcenie nowego szpitala, który dysponował 100 łóżkami i salą operacyjną; przeznaczony był dla kobiet, dzieci i mężczyzn – pacjentów internistycznych i chirurgicznych. W głównym budynku znajdowały się pomieszczenia dla diakonis, jadalnia, biura, sale: konferencyjna, operacyjna, opatrunkowa i pokój lekarski. Po stronie wschodniej głównego budynku znajdował się trzykondygnacyjny tzw. Klassenkrankenhaus z 20 salami chorych klasy I–III oraz apteka, po stronie zachodniej głównego budynku – laboratorium, pomieszczenia gospodarcze i sala lekcyjna. W podwórzu stał budynek oddziału dziecięcego (parter, jedna sala z 28 łóżkami, dwie izolatki) i kobiecego (piętro, sala z 23 łóżkami).<br/><br/>
+
12 I 1870 kupiono od spadkobierców Friedricha Adolfa Gottschalka teren przy Neugarten 3/5, a 31 VIII 1871 wmurowano tam kamień węgielny pod budynek nowego szpitala, zaprojektowany przez architekta i radcę gdańskiej rejencji [[EHRHARDT BRUNO, architekt | Bruno Ehrhardta]]. Koszt zakupu działki oraz budowy nowego gmachu wyniósł 75 000 marek. Fundusze zbierano przez kilka lat w świątyniach protestanckich Gdańska, Pomorza i Prus Wschodnich; na ten cel przeznaczono też pieniądze ze sprzedaży władzom gdańskiej rejencji użytkowanych dotychczas budynków przy Neugarten 23/24 oraz otrzymane od osób prywatnych, gmin ewangelickich i instytucji. <br/><br/>
−
W 1884 w celu powiększenia obszaru szpitalu wykupiono ogrodnictwo [[RADIKE JULIUS GOTTLIEB| Juliusa Gottlieba Radike]] przy Neugarten 6. W 1902 roku po zachodniej stronie głównego budynku wybudowano baraki dla chorych, w 1905 – stację pogotowia, w 1911 – nową salę operacyjną, w 1912 rozbudowano część szpitala przeznaczoną dla chorych I i II klasy. W okresie I wojny światowej pacjentami było kilka tysięcy rannych żołnierzy. W 1926 roku rozbudowano część przeznaczoną dla chorych III klasy i stację pogotowia, zbudowano kaplicę.<br/><br/>
+
17 III 1875 nastąpiło otwarcie i poświęcenie nowego szpitala, który dysponował 100 łóżkami i salą operacyjną; przeznaczony był dla kobiet, dzieci i mężczyzn – pacjentów internistycznych i chirurgicznych. W głównym budynku znajdowały się pomieszczenia dla diakonis, jadalnia, biura, sale: konferencyjna, operacyjna, opatrunkowa i pokój lekarski. Po stronie wschodniej głównego budynku znajdował się trzykondygnacyjny tzw. Klassenkrankenhaus z 20 salami chorych klasy I–III oraz apteka, po stronie zachodniej głównego budynku – laboratorium, pomieszczenia gospodarcze i sala lekcyjna. W podwórzu stał budynek oddziału dziecięcego (parter, jedna sala z 28 łóżkami, dwie izolatki) i kobiecego (piętro, sala z 23 łóżkami).<br/><br/>
−
W roku 1930 przystąpiono do nadbudowania piętra nad oddziałem dziecięcym i kobiecym oraz wzniesienia nowej zabudowy według projektu [[BIELEFELDT ADOLPH | Adolpha Bielefeldta]] w miejscu rozebranych obiektów na dziedzińcu. Prace zakończono w listopadzie 1933 roku. Po przebudowie powstał czteropiętrowy gmach z mieszkaniami diakonis na ostatnim piętrze. Podczas II wojny światowej przebywali tu ranni żołnierze. 11 VII 1942 roku, w czasie pierwszego angielskiego nalotu na Gdańsk ([[NALOTY BOMBOWE PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ | naloty bombowe podczas II wojny światowej]]), bomba uderzyła w zachodnie skrzydło głównego budynku; zginęło jedenaście osób, w tym dwie diakonisy, 12–14 VII 1942 zmarło 38 osób rannych podczas nalotu, w tym pięć diakonis i dwie pielęgniarki, kilkanaście dalszych zmarło w następnych dniach. <br/><br/>
+
W 1884 w celu powiększenia obszaru szpitalu wykupiono ogrodnictwo [[RADIKE JULIUS GOTTLIEB, ogrodnik, dyrektor teatrów| Juliusa Gottlieba Radike]] przy Neugarten 6. W 1902 po zachodniej stronie głównego budynku wybudowano baraki dla chorych, w 1905 – stację pogotowia, w 1911 – nową salę operacyjną, w 1912 rozbudowano część szpitala przeznaczoną dla chorych I i II klasy. W okresie I wojny światowej pacjentami było kilka tysięcy rannych żołnierzy. W 1926 rozbudowano część przeznaczoną dla chorych III klasy i stację pogotowia, zbudowano kaplicę.<br/><br/>
−
W 1876 roku chorym posługiwało, poza przełożoną, 16 diakonis, 24 nowicjuszki i 19 sióstr w okresie próbnym; zatrudniano trzech lekarzy. W roku 1900 chorymi opiekowały się 73 diakonisy. Poza opieką stacjonarną diakonisy pracowały w domach obłożnie chorych. Ich służba odznaczała się – jak na ówczesne warunki – dużym profesjonalizmem. Struktura wzorowana była na zgromadzeniu w Kaiserswerth, podobnie jak strój diakonis (duży, czarny kapelusz, biały czepek, błękitna suknia z muślinu w dni robocze, wełniana – w dni świąteczne). W latach 1857–1859 przebywało w szpitalu 62 pacjentów, w roku 1879 – 283, w 1906 – 1633, w 1932 – 2356. Od 1901 roku szpital był związany z [[FUNDACJA AUGUSTY VICTORII | fundacją Augusty Victorii]]. Po 1945 roku został przemianowany na [[SZPITAL WOJEWÓDZKI | Szpital Wojewódzki]]. {{author: ASZ}}{{author: JMM}} <br/><br/>
+
W 1930 przystąpiono do nadbudowania piętra nad oddziałem dziecięcym i kobiecym oraz wzniesienia nowej zabudowy według projektu [[BIELEFELDT ADOLPH, architekt | Adolpha Bielefeldta]] w miejscu rozebranych obiektów na dziedzińcu. Prace zakończono w listopadzie 1933. Po przebudowie powstał czteropiętrowy gmach z mieszkaniami diakonis na ostatnim piętrze. Podczas II wojny światowej przebywali tu ranni żołnierze. 11 VII 1942, w czasie pierwszego angielskiego nalotu na Gdańsk ([[NALOTY BOMBOWE PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ | naloty bombowe podczas II wojny światowej]]), bomba uderzyła w zachodnie skrzydło głównego budynku; zginęło jedenaście osób, w tym dwie diakonisy, 12–14 VII 1942 zmarło 38 osób rannych podczas nalotu, w tym pięć diakonis i dwie pielęgniarki, kilkanaście dalszych zmarło w następnych dniach. W obawie przed skutkami dalszych nalotów, w początkach 1943 oddział dziecięcy przeniesiony został do [[LEŚNY MŁYN | Leśnego (Krzaczastego) Młyna]] w Oliwie. <br/><br/>
 +
W 1876 chorym posługiwało, poza przełożoną, 16 diakonis, 24 nowicjuszki i 19 sióstr w okresie próbnym; zatrudniano trzech lekarzy. W 1900 chorymi opiekowały się 73 diakonisy. Poza opieką stacjonarną diakonisy pracowały w domach obłożnie chorych. Ich służba odznaczała się – jak na ówczesne warunki – dużym profesjonalizmem. Struktura wzorowana była na zgromadzeniu w Kaiserswerth, podobnie jak strój diakonis (duży, czarny kapelusz, biały czepek, błękitna suknia z muślinu w dni robocze, wełniana – w dni świąteczne). W latach 1857–1859 przebywało w szpitalu 62 pacjentów, w roku 1879 – 283, w 1906 – 1633, w 1932 – 2356. Od 1901 szpital był związany z [[FUNDACJA AUGUSTY VICTORII | fundacją Augusty Victorii]]. W 1945 obiekty szpitalne znacznie ucierpiały w działaniach wojennych, od maja 1945 Polski Szpital Ewangelicki sióstr tabitanek (z adresem ul. Nowy Świat 2-6, następnie ul. Świerczewskiego 2-6), 1 XII 1946 przekazany Zarządowi Miejskiemu w Gdańsk na [[SZPITAL WOJEWÓDZKI | Szpital Wojewódzki]]. {{author: ASZ}}{{author: JMM}} <br/><br/>
 
{| class="tableGda"
 
{| class="tableGda"
 
|-  
 
|-  
Linia 24: Linia 26:
 
|-  
 
|-  
 
| 1857–1877
 
| 1857–1877
−
| [[BLECH KARL ADOLPH | Karl Adolph Blech]]
+
| [[BLECH KARL ADOLPH, pastor | Karl Adolph Blech]]
 
| pastor, superintendent  
 
| pastor, superintendent  
 
|-  
 
|-  
 
| 1877–1879
 
| 1877–1879
−
| [[HAUSSMANN BERNHARD THEODOR | Bernhard Theodor Haussmann]]
+
| [[HAUSSMANN BERNHARD THEODOR, kupiec, armator, radny | Bernhard Theodor Haussmann]]
 
| kupiec, armator, radca miejski  
 
| kupiec, armator, radca miejski  
 
|-  
 
|-  
 
| 1879–1882
 
| 1879–1882
−
| [[WIENSKOWSKI WILHELM RUDOLF von | Wilhelm August Wienskowski von Saltzwedell]]
+
| [[WIENSKOWSKI WILHELM RUDOLF von, prezydent rejencji gdańskiej | Wilhelm August Wienskowski von Saltzwedell]]
 
| prezydent rejencji gdańskiej  
 
| prezydent rejencji gdańskiej  
 
|-  
 
|-  
Linia 40: Linia 42:
 
|-  
 
|-  
 
| 1884–1887
 
| 1884–1887
−
| [[ROTHE KONRAD ANTON | Konrad Anton Rothe]]
+
| [[ROTHE KONRAD ANTON, prezydent rejencji gdańskiej | Konrad Anton Rothe]]
 
| prezydent rejencji gdańskiej  
 
| prezydent rejencji gdańskiej  
 
|-  
 
|-  
Linia 48: Linia 50:
 
|-  
 
|-  
 
| 1892–1902
 
| 1892–1902
−
| [[GOSSLER GUSTAV HEINRICH | Gustav Heinrich Gossler]]
+
| [[GOSSLER GUSTAV HEINRICH, nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie, honorowy obywatel Gdańska, były patron gdańskiej ulicy | Gustav Heinrich Gossler]]
 
| nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie  
 
| nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie  
 
|-  
 
|-  
 
| 1902–1905
 
| 1902–1905
−
| [[DELBRÜCK CLEMENS GOTTLIEB | Clemens Gottlieb Delbrück]]
+
| [[DELBRÜCK CLEMENS GOTTLIEB,  nadburmistrz Gdańska, były patron ulicy | Clemens Gottlieb Delbrück]]
 
| nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie  
 
| nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie  
 
|-  
 
|-  
 
| 1905–1919
 
| 1905–1919
−
| [[JAGOW ERNST LUDWIG | Ernst Ludwig Jagow]]
+
| [[JAGOW ERNST LUDWIG, nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie, były patron ulicy | Ernst Ludwig Jagow]]
 
| nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie  
 
| nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie  
 
|-  
 
|-  
 
| 1919–1921
 
| 1919–1921
−
| [[REINHARD WILHELM | Wilhelm Reinhard]]
+
| [[REINHARD WILHELM, pastor kościoła NMP | Wilhelm Reinhard]]
 
| generalny superintendent
 
| generalny superintendent
 
|-  
 
|-  
 
| 1921–1928
 
| 1921–1928
−
| [[SIEG FRIEDRICH WALDEMAR | Friedrich Waldemar Sieg]]
+
| [[SIEG FRIEDRICH WALDEMAR, przedsiębiorca, radny | Friedrich Waldemar Sieg]]
 
| kupiec, przedsiębiorca  
 
| kupiec, przedsiębiorca  
 
|-  
 
|-  
 
| 1928–1931
 
| 1928–1931
−
| [[SAHM HEINRICH FRIEDRICH WILHELM | Heinrich Friedrich Wilhelm Sahm]]
+
| [[SAHM HEINRICH FRIEDRICH WILHELM, nadburmistrz Gdańska, prezydent Senatu | Heinrich Friedrich Wilhelm Sahm]]
 
| prawnik, prezydent [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | Senatu II Wolnego Miasta Gdańska]]  
 
| prawnik, prezydent [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | Senatu II Wolnego Miasta Gdańska]]  
 
|-  
 
|-  
Linia 86: Linia 88:
 
|-
 
|-
 
| 1857–1863
 
| 1857–1863
−
| dr [[GLASER EDUARD VIKTOR | Eduard Viktor Glaser]]  
+
| dr [[GLASER EDUARD VIKTOR, lekarz | Eduard Viktor Glaser]]  
 
|-  
 
|-  
 
| 1864–1866
 
| 1864–1866
−
| dr [[ABEGG GEORG FRIEDRICH HEINRICH | Georg Friedrich Heinrich Abegg]]
+
| dr [[ABEGG GEORG FRIEDRICH HEINRICH, lekarz, honorowy obywatel Gdańska | Georg Friedrich Heinrich Abegg]]
 
|-  
 
|-  
 
| 1866–1867
 
| 1866–1867
−
| dr [[BOCKELMANN ROBERT CARL AUGUST von | Robert Carl August von Bockelmann]] (1819–1884)
+
| dr [[BOCKELMANN ROBERT CARL AUGUST von, lekarz | Robert Carl August von Bockelmann]] (1819–1884)
 
|-  
 
|-  
 
| 1867–1879
 
| 1867–1879
−
| dr Karl Richard Günther (1817–1882)
+
| dr [[GÜNTHER KARL RICHARD, lekarz | Karl Richard Günther]]
 
|-  
 
|-  
 
| class="authorEgTab" | {{author:MrGl}}
 
| class="authorEgTab" | {{author:MrGl}}
Linia 104: Linia 106:
 
|-
 
|-
 
|style="width: 70px" | 1879–1882
 
|style="width: 70px" | 1879–1882
−
| dr [[GÜNTHER KARL RICHARD | Karl Richard Günther]]
+
| dr [[GÜNTHER KARL RICHARD, lekarz | Karl Richard Günther]]
 
|-  
 
|-  
 
| 1882–1898
 
| 1882–1898
Linia 110: Linia 112:
 
|-  
 
|-  
 
| 1899–1929
 
| 1899–1929
−
| dr Gustav Emil Valentini (1862–1929)
+
| dr [[VALENTINI GUSTAV EMIL, lekarz | Gustav Emil Valentini]]
 
|-  
 
|-  
 
| 1930–1945  
 
| 1930–1945  
−
| [[SCHENK PAUL | prof. Paul Schenk]]
+
| [[SCHENK PAUL, lekarz | prof. Paul Schenk]]
 
|-  
 
|-  
 
| class="authorEgTab" | {{author:MrGl}}
 
| class="authorEgTab" | {{author:MrGl}}
Linia 122: Linia 124:
 
|-
 
|-
 
| 1879–1882  
 
| 1879–1882  
−
| dr [[BAUM GEORG WILHELM | Georg Wilhelm Baum]]
+
| dr [[BAUM GEORG WILHELM, lekarz | Georg Wilhelm Baum]]
 
|-  
 
|-  
 
| 1879–1895
 
| 1879–1895
−
| dr [[STARCK KARL GEORG | Karl Georg Starck]]
+
| dr [[STARCK KARL GEORG, lekarz | Karl Georg Starck]]
 
|-  
 
|-  
 
| 1896–1905
 
| 1896–1905
Linia 131: Linia 133:
 
|-  
 
|-  
 
| 1906–1925
 
| 1906–1925
−
| dr [[STORP JOHANNES | Johannes Storp]]
+
| dr [[STORP JOHANNES, lekarz  | Johannes Storp]]
 
|-  
 
|-  
 
| 1925–1931  
 
| 1925–1931  
−
| prof. dr Martin Jastram (18 X 1881 Sommerin, Meklemburgia – 2 IV 1931 Gdańsk–Wrzeszcz),<br/><br/> podczas I wojny światowej służył na froncie, kapitan.<br/><br/> Mieszkał we Wrzeszczu przy Hauptstrasse 6 (al. Grunwaldzka),<br/><br/> żonaty był z Hedwig Wilhelminą Stockel.
+
| prof. dr [[JASTRAM MARTIN, lekarz | Martin Jastram]]
 
|-  
 
|-  
 
| 1931–1945  
 
| 1931–1945  

Aktualna wersja na dzień 17:55, 11 kwi 2024

Schwarzes Meer (ul. Stawki) i szpital dziecięcy diakonis (skrajnie z prawej)
Budynek byłego szpitala dziecięcego diakonis przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki), stan z około 1880
Pierwszy budynek szpitala diakonis przy Nowych Ogrodach, około 1865
Pierwszy budynek szpitala diakonis przy Nowych Ogrodach, około 1870
Szpital diakonis ewangelickich przy Nowych Ogrodach, budynek z 1875
Szpital diakonis ewangelickich przy Nowych Ogrodach po przebudowie z 1930
Diakonse przed szpitalem, 1914
Kaplica w ogrodzie szpitala diakonis ewangelickich, 1908
Była kaplica szpitala diakonis ewangelickich, 2018


SZPITAL DIAKONIS EWANGELICKICH (Diakonissenkrankenhaus, Zachodniopruski Macierzysty Dom i Szpital Diakonis - Westpreußisches Diakonissen- Mutter- und Krankenhaus). Działał od 10 VII 1857 z inicjatywy członków gminy kościoła Zbawiciela na Zaroślaku, początkowo jako szpital dziecięcy w wynajętym małym parterowym budynku przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki ( Czarne Morze)). Jego prowadzenie powierzono diakonisom z Ludwigslust w Meklemburgii. W 1860 szpital przeniesiono do budynku przy Neugarten 23 (ul. Nowe Ogrody), poszerzając zakres świadczeń o leczenie chorób kobiecych. Pierwszych 30 pacjentek przyjęto 13 XI 1860, w 1864 szpital powiększono o dokupiony sąsiedni budynek przy Neugarten 24. Uporządkowano należący do posesji ogród, urządzając miejsce spacerów dla chorych.

12 I 1870 kupiono od spadkobierców Friedricha Adolfa Gottschalka teren przy Neugarten 3/5, a 31 VIII 1871 wmurowano tam kamień węgielny pod budynek nowego szpitala, zaprojektowany przez architekta i radcę gdańskiej rejencji Bruno Ehrhardta. Koszt zakupu działki oraz budowy nowego gmachu wyniósł 75 000 marek. Fundusze zbierano przez kilka lat w świątyniach protestanckich Gdańska, Pomorza i Prus Wschodnich; na ten cel przeznaczono też pieniądze ze sprzedaży władzom gdańskiej rejencji użytkowanych dotychczas budynków przy Neugarten 23/24 oraz otrzymane od osób prywatnych, gmin ewangelickich i instytucji.

17 III 1875 nastąpiło otwarcie i poświęcenie nowego szpitala, który dysponował 100 łóżkami i salą operacyjną; przeznaczony był dla kobiet, dzieci i mężczyzn – pacjentów internistycznych i chirurgicznych. W głównym budynku znajdowały się pomieszczenia dla diakonis, jadalnia, biura, sale: konferencyjna, operacyjna, opatrunkowa i pokój lekarski. Po stronie wschodniej głównego budynku znajdował się trzykondygnacyjny tzw. Klassenkrankenhaus z 20 salami chorych klasy I–III oraz apteka, po stronie zachodniej głównego budynku – laboratorium, pomieszczenia gospodarcze i sala lekcyjna. W podwórzu stał budynek oddziału dziecięcego (parter, jedna sala z 28 łóżkami, dwie izolatki) i kobiecego (piętro, sala z 23 łóżkami).

W 1884 w celu powiększenia obszaru szpitalu wykupiono ogrodnictwo Juliusa Gottlieba Radike przy Neugarten 6. W 1902 po zachodniej stronie głównego budynku wybudowano baraki dla chorych, w 1905 – stację pogotowia, w 1911 – nową salę operacyjną, w 1912 rozbudowano część szpitala przeznaczoną dla chorych I i II klasy. W okresie I wojny światowej pacjentami było kilka tysięcy rannych żołnierzy. W 1926 rozbudowano część przeznaczoną dla chorych III klasy i stację pogotowia, zbudowano kaplicę.

W 1930 przystąpiono do nadbudowania piętra nad oddziałem dziecięcym i kobiecym oraz wzniesienia nowej zabudowy według projektu Adolpha Bielefeldta w miejscu rozebranych obiektów na dziedzińcu. Prace zakończono w listopadzie 1933. Po przebudowie powstał czteropiętrowy gmach z mieszkaniami diakonis na ostatnim piętrze. Podczas II wojny światowej przebywali tu ranni żołnierze. 11 VII 1942, w czasie pierwszego angielskiego nalotu na Gdańsk ( naloty bombowe podczas II wojny światowej), bomba uderzyła w zachodnie skrzydło głównego budynku; zginęło jedenaście osób, w tym dwie diakonisy, 12–14 VII 1942 zmarło 38 osób rannych podczas nalotu, w tym pięć diakonis i dwie pielęgniarki, kilkanaście dalszych zmarło w następnych dniach. W obawie przed skutkami dalszych nalotów, w początkach 1943 oddział dziecięcy przeniesiony został do Leśnego (Krzaczastego) Młyna w Oliwie.

W 1876 chorym posługiwało, poza przełożoną, 16 diakonis, 24 nowicjuszki i 19 sióstr w okresie próbnym; zatrudniano trzech lekarzy. W 1900 chorymi opiekowały się 73 diakonisy. Poza opieką stacjonarną diakonisy pracowały w domach obłożnie chorych. Ich służba odznaczała się – jak na ówczesne warunki – dużym profesjonalizmem. Struktura wzorowana była na zgromadzeniu w Kaiserswerth, podobnie jak strój diakonis (duży, czarny kapelusz, biały czepek, błękitna suknia z muślinu w dni robocze, wełniana – w dni świąteczne). W latach 1857–1859 przebywało w szpitalu 62 pacjentów, w roku 1879 – 283, w 1906 – 1633, w 1932 – 2356. Od 1901 szpital był związany z fundacją Augusty Victorii. W 1945 obiekty szpitalne znacznie ucierpiały w działaniach wojennych, od maja 1945 Polski Szpital Ewangelicki sióstr tabitanek (z adresem ul. Nowy Świat 2-6, następnie ul. Świerczewskiego 2-6), 1 XII 1946 przekazany Zarządowi Miejskiemu w Gdańsk na Szpital Wojewódzki. ASZJMM

Prowizorzy szpitala diakonis ewangelickich
Rok Imię i nazwisko Zawód, urząd
1857–1877 Karl Adolph Blech pastor, superintendent
1877–1879 Bernhard Theodor Haussmann kupiec, armator, radca miejski
1879–1882 Wilhelm August Wienskowski von Saltzwedell prezydent rejencji gdańskiej
1882–1884 Hermann Theodor Brinckmann (1820–1905) kupiec, konsul Holandii w Gdańsku
1884–1887 Konrad Anton Rothe prezydent rejencji gdańskiej
1887–1892 Grundschöttel prezydent konsystorza ewangelickiego w Królewcu
1892–1902 Gustav Heinrich Gossler nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie
1902–1905 Clemens Gottlieb Delbrück nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie
1905–1919 Ernst Ludwig Jagow nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie
1919–1921 Wilhelm Reinhard generalny superintendent
1921–1928 Friedrich Waldemar Sieg kupiec, przedsiębiorca
1928–1931 Heinrich Friedrich Wilhelm Sahm prawnik, prezydent Senatu II Wolnego Miasta Gdańska
1931–1937 Wilhelm Riepe emerytowany radca budowlany
1939 Ernst Büttner radca
MrGl
Ordynatorzy szpitala diakonis ewangelickich
1857–1863 dr Eduard Viktor Glaser
1864–1866 dr Georg Friedrich Heinrich Abegg
1866–1867 dr Robert Carl August von Bockelmann (1819–1884)
1867–1879 dr Karl Richard Günther
MrGl
Oddział internistyczny szpitala diakonis ewangelickich
1879–1882 dr Karl Richard Günther
1882–1898 dr Karl Wilhelm Scheele
1899–1929 dr Gustav Emil Valentini
1930–1945 prof. Paul Schenk
MrGl
Oddział chirurgiczny szpitala diakonis ewangelickich, ordynatorzy
1879–1882 dr Georg Wilhelm Baum
1879–1895 dr Karl Georg Starck
1896–1905 dr Franz Friedrich Fischer (1860–1909)
1906–1925 dr Johannes Storp
1925–1931 prof. dr Martin Jastram
1931–1945 dr Georg Büttner (1891 – po 1945)
MrGl
Pacjenci szpitala diakonis ewangelickich
w latach 1877–1928
Rok Liczba
łóżek 		Liczba
pacjentów 		Pacjenci
operowani
1877 269
1885 759
1893 130 1302
1894 190 1374
1900 1602
1906 204 1633
1923 1133 498
1925 1549 537
1928 200 2280 832
MrGl
Pacjenci szpitala diakonis ewangelickich
w latach 1929–1935
Rok Stan
na 1 stycznia 		Przyjęci
w ciągu roku 		Wypisani
w ciągu roku 		Zmarli Stan
na 31 grudnia
1929 147 2035 1916 143 123
1930 123 2187 1999 149 162
1931 162 2100 1979 155 128
1932 128 2679 2468 175 164
1933 164 2743 2553 210 144
1934 144 2626 2426 200 144
1935 144 2719 2505 234 124
MrGl
Źródło „https://gdansk.gedanopedia.pl/index.php?title=SZPITAL_DIAKONIS_EWANGELICKICH&oldid=134006”
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania