UJEŻDŻALNIA
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{web}} | {{web}} | ||
| − | [[File: Ujeżdżalnia.jpg |thumb| Widok fragmentu budynku ujeżdżalni (po prawej, z płaskim dachem) od strony zachodniej, za nim [[DWÓR MIEJSKI | Dwór Miejski]] (z dwuspadowym dachem), nad nim widoczny dach Baszty Schultza, po lewej [[BASZTA NAROŻNA | Baszta Narożna]], rys. [[SCHULTZ JOHANN CARL | + | [[File: Ujeżdżalnia.jpg |thumb| Widok fragmentu budynku ujeżdżalni (po prawej, z płaskim dachem) od strony zachodniej, za nim [[DWÓR MIEJSKI | Dwór Miejski]] (z dwuspadowym dachem), nad nim widoczny dach Baszty Schultza, po lewej [[BASZTA NAROŻNA | Baszta Narożna]], rys. [[SCHULTZ JOHANN CARL, artysta malarz, pedagog | Johann Carl Schultz]], 1850]] |
| − | + | ||
| − | '''UJEŻDŻALNIA''' (Reitbahn), pierwsza w Gdańsku hala do uprawiania rekreacyjnej jazdy konnej. Wybudowana w końcu 1800 | + | [[File: Ujeżdżalnia_2.jpg |thumb| Widok fragmentu budynku ujeżdżalni (po lewej) od strony południowej (od obecnej ul. Podwale Przedmiejskie), po prawej stajnie, w głębi Baszta Schultza wchodząca w skład Dworu Miejskiego, rys. [[SCHULTZ JOHANN CARL, artysta malarz, pedagog | Johann Carl Schultz]], 1850]] |
| − | Na budowę ujeżdżalni wybrano część gruntu, na którym w 1646 | + | [[File: 1_Ujeżdżalnia.jpg |thumb| Widok fragmentu budynku ujeżdżalni (po lewej), rys. [[SCHULTZ JOHANN CARL, artysta malarz, pedagog | Johann Carl Schultz]]]] |
| − | + | [[File: Ujeżdżalnia_3.JPG |thumb| Baszta Schultza w Dworze Miejskim, 2022]] | |
| − | Budynek ujeżdżalni, usytuowany w odległości metra od południowej ściany Dworu Miejskiego, miał wymiary 35×70 m (wraz z mieszkaniem gospodarza obiektu), w 1867 | + | |
| − | Po otwarciu ujeżdżalni w 1. połowie 1801 | + | '''UJEŻDŻALNIA''' (Reitbahn), pierwsza w Gdańsku hala do uprawiania rekreacyjnej jazdy konnej, An der Reitbahn (ul. Bogusławskiego), początkowo nr 35C, po 1853 nr 13. Wybudowana w końcu 1800 przez bliżej nieokreśloną z nazwy spółkę akcyjną (Actien-Gesellschaft), która była właścicielem obiektu jeszcze w 1843. W latach 1804–1813 jego dzierżawcą był Paul Sczersputowski (1760–1813), następnie wdowa po nim i ich potomkowie, którzy po 1843 występują już jako właściciele ([[SCZERSPUTOWSKI, rodzina | Sczersputowski, rodzina]]). <br/><br/> |
| − | Po 1864 | + | Na budowę ujeżdżalni wybrano część gruntu, na którym w 1646 zbudowano teatr operowy dla polskiej królowej Ludwiki Marii Gonzagi (zob. [[WIZYTY W GDAŃSKU | wizyty w Gdańsku, tabela: Wizyty od XIII wieku do 1793]]). Dokładna lokalizacja ujeżdżalni jest znana z planu Daniela Buhsego z lat 1867–1869. Z tego planu wynika, że zajmowała ona podłużny pas ziemi ograniczony od północy murem miejskim, od południa zaułkiem An der Reitbahn (przeciwległa strona zaułka graniczyła z posesją nr 7 (przed 1853 – nr 2047)), od zachodu ulicą An der Reitbahn (ul. Bogusławskiego), od wschodu niezabudowaną parcelą przy An der Reitbahn 12, widoczną na akwaforcie [[SCHULTZ JOHANN CARL, artysta malarz, pedagog | Johanna Carla Schultza]], powstałej po 1855. Ukazuje ona [[DWÓR MIEJSKI | Dwór Miejski]] i tak zwaną obecnie [[BASZTY | basztę Schultza]]. <br/><br/> |
| + | Podczas oblężenia Gdańska przez wojska napoleońskie w 1807 budynek zarekwirowano na stajnię dla koni garnizonu miejskiego, w latach 1808–1812 ([[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I Wolne Miasto Gdańsk]]) – dla koni 10. i 11. pułku piechoty 3. Dywizji Księstwa Warszawskiego. W wykazie właścicieli domów [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]] z 1808 – sporządzonym przez kwatermistrzostwo wojsk francuskich – jako właściciel posesji nr 35A i kilku innych stajni sąsiadujących z Dworem Miejskim występował Johann Carl Lau (1758–1831), właściciel sklepu z ptasimi piórami (Federhandlung) przy Große Wollwebergasse 1984, po 1853 nr 1 (ul. Tkacka). Brak natomiast w tym wykazie informacji o posesjach przypisanych do zarekwirowanej na potrzeby wojska ujeżdżalni. <br/><br/> | ||
| + | Budynek ujeżdżalni, usytuowany w odległości metra od południowej ściany Dworu Miejskiego, miał wymiary 35×70 m (wraz z mieszkaniem gospodarza obiektu), w 1867 jego ściany zewnętrzne tworzył mur pruski o wysokości około 3,5–4,0 m. Pomieszczenie oświetlały liczne okna w ścianach zewnętrznych, wieczorem używano lamp oliwnych, po 1853 oświetlenia gazowego. Drewniany dach dwuspadowy ze względów konstrukcyjnych był zapewne w połowie swej szerokości podparty wewnętrznymi drewnianymi filarami. <br/><br/> | ||
| + | Po otwarciu ujeżdżalni w 1. połowie 1801 karnet uprawniający do całorocznego korzystania z jej usług kosztował 5 dukatów. Konie trzymano w sąsiadujących z nią stajniach (An der Reitbahn 9–11). Obok mieszkańców Gdańska z ujeżdżalni korzystała także kadra gdańskich jednostek wojskowych. Wiele osób wypożyczało konie wierzchowe, wybierając się na wycieczki poza granice miasta; oferowano także powozy konne, z których korzystano głównie w celu przejazdu do [[WRZESZCZ | Wrzeszcza]] lub podczas wieczornych powrotów ze spektakli teatralnych czy imprez rozrywkowych w lokalach gastronomicznych. Na posiadanie własnych stajni stać było niewielu gdańskich notabli, gęsta zabudowa centrum miasta kamienicami mieszkalno-handlowymi utrudniała posiadanie własnych stajni na tym terenie (choć, jak wynika z ogłoszeń prasowych, jeszcze około 1860 oferowano do sprzedaży domy i mieszkania wraz ze stajniami w podwórzach [[DŁUGI TARG | Długiego Targu]]). <br/><br/> | ||
| + | Po 1864 jedno pomieszczenie w części mieszkalnej ujeżdżalni ówczesny właściciel [[SCZERSPUTOWSKI, rodzina | Paul Louis Sczersputowski]] wydzierżawił zięciowi Maximilianowi Ottonowi Engelhardtowi Raymannowi na sprzedaż hurtową i detaliczną kwiatów (Blumenhalle) z jego ogrodnictwa we Wrzeszczu. 6 XI 1883 ostatni właściciele obiektu, rodzeństwo Friedrich Wilhelm Sczersputowski i Charlotte Raymann, sprzedali budynki przy An der Reitbahn 10–13 [[GMINA SYNAGOGALNA | Gminie Synagogalnej]], która planowała ich rozbiórkę i budowę w tym miejscu [[WIELKA SYNAGOGA | Wielkiej Synagogi]]. Od 2014 w tym miejscu funkcjonuje[[GDAŃSKI TEATR SZEKSPIROWSKI | Gdański Teatr Szekspirowski]]. {{author: MrGl}} {{author: JMM}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 20:07, 25 gru 2022
UJEŻDŻALNIA (Reitbahn), pierwsza w Gdańsku hala do uprawiania rekreacyjnej jazdy konnej, An der Reitbahn (ul. Bogusławskiego), początkowo nr 35C, po 1853 nr 13. Wybudowana w końcu 1800 przez bliżej nieokreśloną z nazwy spółkę akcyjną (Actien-Gesellschaft), która była właścicielem obiektu jeszcze w 1843. W latach 1804–1813 jego dzierżawcą był Paul Sczersputowski (1760–1813), następnie wdowa po nim i ich potomkowie, którzy po 1843 występują już jako właściciele ( Sczersputowski, rodzina).
Na budowę ujeżdżalni wybrano część gruntu, na którym w 1646 zbudowano teatr operowy dla polskiej królowej Ludwiki Marii Gonzagi (zob. wizyty w Gdańsku, tabela: Wizyty od XIII wieku do 1793). Dokładna lokalizacja ujeżdżalni jest znana z planu Daniela Buhsego z lat 1867–1869. Z tego planu wynika, że zajmowała ona podłużny pas ziemi ograniczony od północy murem miejskim, od południa zaułkiem An der Reitbahn (przeciwległa strona zaułka graniczyła z posesją nr 7 (przed 1853 – nr 2047)), od zachodu ulicą An der Reitbahn (ul. Bogusławskiego), od wschodu niezabudowaną parcelą przy An der Reitbahn 12, widoczną na akwaforcie Johanna Carla Schultza, powstałej po 1855. Ukazuje ona Dwór Miejski i tak zwaną obecnie basztę Schultza.
Podczas oblężenia Gdańska przez wojska napoleońskie w 1807 budynek zarekwirowano na stajnię dla koni garnizonu miejskiego, w latach 1808–1812 ( I Wolne Miasto Gdańsk) – dla koni 10. i 11. pułku piechoty 3. Dywizji Księstwa Warszawskiego. W wykazie właścicieli domów Głównego Miasta z 1808 – sporządzonym przez kwatermistrzostwo wojsk francuskich – jako właściciel posesji nr 35A i kilku innych stajni sąsiadujących z Dworem Miejskim występował Johann Carl Lau (1758–1831), właściciel sklepu z ptasimi piórami (Federhandlung) przy Große Wollwebergasse 1984, po 1853 nr 1 (ul. Tkacka). Brak natomiast w tym wykazie informacji o posesjach przypisanych do zarekwirowanej na potrzeby wojska ujeżdżalni.
Budynek ujeżdżalni, usytuowany w odległości metra od południowej ściany Dworu Miejskiego, miał wymiary 35×70 m (wraz z mieszkaniem gospodarza obiektu), w 1867 jego ściany zewnętrzne tworzył mur pruski o wysokości około 3,5–4,0 m. Pomieszczenie oświetlały liczne okna w ścianach zewnętrznych, wieczorem używano lamp oliwnych, po 1853 oświetlenia gazowego. Drewniany dach dwuspadowy ze względów konstrukcyjnych był zapewne w połowie swej szerokości podparty wewnętrznymi drewnianymi filarami.
Po otwarciu ujeżdżalni w 1. połowie 1801 karnet uprawniający do całorocznego korzystania z jej usług kosztował 5 dukatów. Konie trzymano w sąsiadujących z nią stajniach (An der Reitbahn 9–11). Obok mieszkańców Gdańska z ujeżdżalni korzystała także kadra gdańskich jednostek wojskowych. Wiele osób wypożyczało konie wierzchowe, wybierając się na wycieczki poza granice miasta; oferowano także powozy konne, z których korzystano głównie w celu przejazdu do Wrzeszcza lub podczas wieczornych powrotów ze spektakli teatralnych czy imprez rozrywkowych w lokalach gastronomicznych. Na posiadanie własnych stajni stać było niewielu gdańskich notabli, gęsta zabudowa centrum miasta kamienicami mieszkalno-handlowymi utrudniała posiadanie własnych stajni na tym terenie (choć, jak wynika z ogłoszeń prasowych, jeszcze około 1860 oferowano do sprzedaży domy i mieszkania wraz ze stajniami w podwórzach Długiego Targu).
Po 1864 jedno pomieszczenie w części mieszkalnej ujeżdżalni ówczesny właściciel Paul Louis Sczersputowski wydzierżawił zięciowi Maximilianowi Ottonowi Engelhardtowi Raymannowi na sprzedaż hurtową i detaliczną kwiatów (Blumenhalle) z jego ogrodnictwa we Wrzeszczu. 6 XI 1883 ostatni właściciele obiektu, rodzeństwo Friedrich Wilhelm Sczersputowski i Charlotte Raymann, sprzedali budynki przy An der Reitbahn 10–13 Gminie Synagogalnej, która planowała ich rozbiórkę i budowę w tym miejscu Wielkiej Synagogi. Od 2014 w tym miejscu funkcjonuje Gdański Teatr Szekspirowski.
