TARG SIENNY
(uzupełnienie BŚ (e-mail z 10.01.2019)) |
|||
| (Nie pokazano 28 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| + | [[File:1_Targ_Sienny.jpg|thumb|Targ Sienny, około 1890]] | ||
[[File:Targ_Sienny.JPG|thumb|Targ Sienny, początek XX wieku]] | [[File:Targ_Sienny.JPG|thumb|Targ Sienny, początek XX wieku]] | ||
[[File:Targ_SiennyA.jpg|thumb|Niezrealizowany projekt nowego budynku Teatru Miejskiego]] | [[File:Targ_SiennyA.jpg|thumb|Niezrealizowany projekt nowego budynku Teatru Miejskiego]] | ||
| + | [[File: Targ_Sienny_marzec_1919.jpg | thumb| Wielki wiec mieszkańców zorganizowany przez Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczną Partię Niemiec) przeciwko planom włączenia Gdańska do Polski, połączony z apelem do robotników Europy o respektowanie prawa do samookreślenia, Targ Sienny, 24 IV 1919, fot. [[GOTTHEIL, rodzina | Gottheil & Sohn]]]] | ||
| + | [[File:Targ_Sienny_1919.png|thumb|Manifestacja na Targu Siennym 24 IV 1919 przeciwko planom przyłączenia Gdańska do Polski, | ||
| + | fot. [[GOTTHEIL, rodzina | Gottheil & Sohn]]]] | ||
| + | [[File:6_Targ_Sienny.jpg|thumb|Manifestacja strajkujących pracowników portu gdańskiego na Targu Siennym 24 VII 1920]] | ||
| + | [[File:7_Targ_Sienny.jpg|thumb|Targ Sienny, parada [[POLICJA| Schutzpolizei]] 25 VI 1933 przed nowym prezydentem Senatu [[RAUSCHNING HERMANN, prezydent Senatu| Hermannem Rauschningiem]] i senatorami]] | ||
| + | [[File:X_Targ_Sienny.jpg|thumb|Dworzec autobusowy na Targu Siennym, lata 30 XX wieku]] | ||
[[File:Targ_Sienny.jpg|thumb|Targ Sienny przed uroczystościami obchodów Święta Morza czerwiec 1945]] | [[File:Targ_Sienny.jpg|thumb|Targ Sienny przed uroczystościami obchodów Święta Morza czerwiec 1945]] | ||
| − | + | [[File: Targ_Sienny_1947.jpg |thumb| Targ Sienny, wręczenie sztandaru Gdańskiemu Pułkowi Artylerii Lekkiej przez marszałka Michała Rolę-Żymierskiego (stoi drugi z prawej, obok wojewoda gdański [[ZRAŁEK STANISŁAW, wojewoda gdański | Stanisław Zrałek]], 1947]] | |
| − | '''TARG SIENNY''' (Heumarkt), historycznie należący do [[NOWE OGRODY | Nowych Ogrodów]]. Początkowo południowo-zachodnia część dużego placu przed [[BRAMA WYŻYNNA | Bramą Wyżynną]] przy ostatnim odcinku traktu wiodącego z południa, zbiegającego się przed głównym wjazdem w mury miasta z traktami z północnego wschodu (obszar obecnego [[TARG RAKOWY | Targu Rakowego]]). Miejsce handlu końmi i bydłem. W 1617 | + | [[File: Targ_Sienny_1955.jpg |thumb| Targ Sienny, około 1955]] |
| − | Pod koniec XIX wieku, po niwelacji [[FORTYFIKACJE | miejskich fortyfikacji]], planowano wzniesienie tu budynku nowego teatru (mającego zastąpić niszczejący, istniejący budynek [[TEATR MIEJSKI | Teatru Miejskiego]]) według wstępnego projektu przygotowanego przez gdańskiego architekta [[SCHADE ERNST AUGUST | Ernsta Augusta Schadego]] (z widownią na 1550 miejsc). W 1904 zamierzenie to upadło. Od 1902 do 2012 pod nr. 5 istniał dom zakonny [[ELŻBIETANKI | elżbietanek]]. Od 1912 znajdował się tu główny gdański dworzec autobusowy ([[AUTOBUSY MIEJSKIE | autobusy]]). W XX wieku miejsce manifestacji i uroczystych zgromadzeń, | + | '''TARG SIENNY''' (Heumarkt), historycznie należący do [[NOWE OGRODY | Nowych Ogrodów]]. Początkowo południowo-zachodnia część dużego placu przed [[BRAMA WYŻYNNA | Bramą Wyżynną]] przy ostatnim odcinku traktu wiodącego z południa, zbiegającego się przed głównym wjazdem w mury miasta z traktami z północnego wschodu (obszar obecnego [[TARG RAKOWY | Targu Rakowego]]). Miejsce handlu końmi i bydłem. W 1617 zwany Targiem Końskim (Rossmarkt, Pferdemarkt), od 1625 Wołowym (Ochsenmarkt), nazwy przeplatały się równolegle, od 1866 nazwany ostatecznie Heumarkt (Sienny, od siana, paszy koni i bydła). Po wybudowaniu linii kolejowej ([[KOLEJ | kolej]]) został połączony wiaduktem z wylotem Sandgrube (ul. Rogaczewskiego). <br/><br/> |
| − | W 1945 | + | W połowie XIX wieku działające tu zajazdy przebudowywano stopniowo na niewielkie hotele, z najbardziej znanym pod nr 3 hotelem „Vanselow“ (zob. [[HOTELE | Hotele. Tabela: Hotele do 1945]]) (w 1874 pod nr 3 funkcjonował też hotel „Reddig“). Pod koniec XIX wieku, po niwelacji [[FORTYFIKACJE | miejskich fortyfikacji]], planowano wzniesienie tu budynku nowego teatru (mającego zastąpić niszczejący, istniejący budynek [[TEATR MIEJSKI | Teatru Miejskiego]]) według wstępnego projektu przygotowanego przez gdańskiego architekta [[SCHADE ERNST AUGUST, architekt, teolog, radny | Ernsta Augusta Schadego]] (z widownią na 1550 miejsc). W 1904 zamierzenie to upadło. Od 1902 do 2012 pod nr. 5 istniał dom zakonny [[ELŻBIETANKI | elżbietanek]]. Od 1912 znajdował się tu główny gdański dworzec autobusowy ([[AUTOBUSY MIEJSKIE | autobusy]]). W XX wieku miejsce manifestacji i uroczystych zgromadzeń, m.in. odbyły się tu: 10 XI 1918 manifestacja z okazji zakończenia I wojny światowej, abdykacji dynastii Hohenzollernów, przejęcia władzy przez rady robotnicze i żołnierskie, zniesienia cenzury i wprowadzenia ośmiogodzinnego dnia pracy; 16 XII 1918 wiec rewolucyjny Związku Spartakusa (lewicowych niemieckich socjaldemokratów); 17 XII 1918 manifestacja przeciwko planom przyłączenia Gdańska do Polski (po jej zakończeniu zdemolowano m.in. drukarnię i dom [[CZYŻEWSKI JÓZEF, działacz gdańskiej Polonii, patron ulicy | Józefa Czyżewskiego]]), ponawiana 23 III (z udziałem 70 000 ludzi) i 25 IV 1919; 29 VII 1920 manifestacja przeciwko drożyźnie i podatkom (ponad 20 000 protestujących, z marszem pod siedzibę [[ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA | Zgromadzenia Konstytucyjnego]], z wtargnięciem do gabinetu nadburmistrza [[SAHM HEINRICH FRIEDRICH WILHELM, nadburmistrz Gdańska, prezydent Senatu | Heinricha Sahma]], starciami z policją na Schiesstange (ul. Kurkowa) i atakami na polskie placówki, zob. [[GENERALNA DELEGACJA MINISTERSTWA APROWIZACJI W GDAŃSKU (1919–1920) | Generalna Delegacja Ministerstwa Aprowizacji]]; [[HOTEL CONTINENTAL | hotel Continential]]). 6 IV 1935, podczas zorganizowanego przez hitlerowców wiecu wyborczego przed wyborami do [[VOLKSTAG | Volkstagu]], przemawiał tu Joseph Goebbels. Także miejsce pokazów cyrkowych (np. lipiec 1919 Cyrk Starssburger, słonie i lwy berberyjskie, sierpień 1921 Cyrk Henny). |
| − | W 1954 | + | W latach 1919–1945 na placu znajdował się główny dworzec dla miejskich i podmiejskich autobusów. <br/><br/> |
| − | W 1989 | + | W 1945 wiadukt nad torami został wysadzony (po wojnie zastąpiono go drewnianą kładką dla pieszych). Plac otrzymał nazwę 1 Maja, w chwili i na pamiątkę wiecu zorganizowanego tu 1 V 1945 przez I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Robotniczej [[KOWALSKA JANINA, działaczka PPR | Janinę Kowalską]], między innymi z udziałem Zenona Kliszki; historyczną nazwę przywrócono 25 IX 1990. Bezpośrednio po II wojnie światowej Targ Sienny wykorzystywany był jako miejsce uroczystości państwowych. Odbyły się tu na przykład: 29 VI – 1 VII 1945 manifestacja polityczna polskiej ludności Gdańska z okazji obchodów pierwszego w mieście Święta Morza i defilada wojskowa z dekorowaniem kombatantów obrony Wybrzeża z 1939, a 22 VII 1945 obchody pierwszej rocznicy Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (z mszą świętą i defiladą). 5 II 1947 z ustawionych armat oddano 21 salw na cześć wyboru Bolesława Bieruta na prezydenta Polski, 1 V 1947 zorganizowano wiec pierwszomajowy, poprzedzony koncertem [[POLSKA FILHARMONIA BAŁTYCKA IM. FRYDERYKA CHOPINA | Filharmonii Bałtyckiej]] oraz przemówieniami Rapackiego i Bermana; wiec pierwszomajowy odbył się tu również 1 V 1948. 2 IV 1950 roku było to miejsce wiecu z okazji 5. rocznicy wyzwolenia Wybrzeża, 21 II 1953 capstrzyku z okazji 35. rocznicy powstania Armii Czerwonej (stąd wymarsz na cmentarze żołnierzy radzieckich). Z imprez sportowych odbyły się tu: 25 VI 1953 ostry start do I Wyścigu Kolarskiego Dookoła Województwa Gdańskiego (etap I: Gdańsk–Lębork), w latach 1954 i 1956 ostre starty inaugurujące kolejne edycje Wyścigu Kolarskiego Dookoła Województwa Gdańskiego. |
| + | W 1954 za [[KANAŁ RADUNI | Kanałem Raduni]], u zbiegu z ul. Rogaczewskiego (odcinek ul. 3 Maja od ul. Nowe Ogrody do obecnej al. Armii Krajowej, który odciął ul. Rogaczewskiego od Targu Siennego, rozpoczęto budować w 1979), oddano do użytku dworzec autobusowy (przewidywano, że będzie działał tylko pięć lat). W styczniu 1957 otrzymał on budynek z kasami, poczekalnią i bufetem. Mimo rozbudowy w 1963 (miał wówczas jedenaście peronów odjazdowych i trzy przyjazdowe) nie był w wstanie zwiększyć przepustowości, funkcjonował do 1973, do czasu przeniesienia w okolice Grodziska (zob. [[DWORZEC AUTOBUSOWY | dworzec autobusowy]]). Do 2014 w części północno-wschodniej istniała pętla kilku linii miejskiej komunikacji autobusowej. <br/><br/> | ||
| + | W 1989 w południowo-zachodniej części placu (nad Kanałem Raduni) powstało samorzutnie miejskie targowisko, rozbudowane w 1993 i 1994 w [[GILDIA, pawilony handlowe | pawilony handlowe Gildia]], rozebrane na przełomie 2011 i 2012. W styczniu 2015 holenderska firma Multi Corporation uzyskała zgodę na budowę wielofunkcyjnego kompleksu handlowo-usługowego (z wkomponowanym w zabudowę byłym domem zakonnym elżbietanek) na Targu Siennym i Targu Rakowym, na obszarze 6 ha. Planowaną nazwę kompleksu: Forum Radunia zmieniono w kwietniu 2015 na Forum Gdańsk. 2 VI 2015 wmurowano kamień węgielny pod budowę, oddano do użytku 26 V 2018. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 14:23, 6 kwi 2023
TARG SIENNY (Heumarkt), historycznie należący do Nowych Ogrodów. Początkowo południowo-zachodnia część dużego placu przed Bramą Wyżynną przy ostatnim odcinku traktu wiodącego z południa, zbiegającego się przed głównym wjazdem w mury miasta z traktami z północnego wschodu (obszar obecnego Targu Rakowego). Miejsce handlu końmi i bydłem. W 1617 zwany Targiem Końskim (Rossmarkt, Pferdemarkt), od 1625 Wołowym (Ochsenmarkt), nazwy przeplatały się równolegle, od 1866 nazwany ostatecznie Heumarkt (Sienny, od siana, paszy koni i bydła). Po wybudowaniu linii kolejowej ( kolej) został połączony wiaduktem z wylotem Sandgrube (ul. Rogaczewskiego).
W połowie XIX wieku działające tu zajazdy przebudowywano stopniowo na niewielkie hotele, z najbardziej znanym pod nr 3 hotelem „Vanselow“ (zob. Hotele. Tabela: Hotele do 1945) (w 1874 pod nr 3 funkcjonował też hotel „Reddig“). Pod koniec XIX wieku, po niwelacji miejskich fortyfikacji, planowano wzniesienie tu budynku nowego teatru (mającego zastąpić niszczejący, istniejący budynek Teatru Miejskiego) według wstępnego projektu przygotowanego przez gdańskiego architekta Ernsta Augusta Schadego (z widownią na 1550 miejsc). W 1904 zamierzenie to upadło. Od 1902 do 2012 pod nr. 5 istniał dom zakonny elżbietanek. Od 1912 znajdował się tu główny gdański dworzec autobusowy ( autobusy). W XX wieku miejsce manifestacji i uroczystych zgromadzeń, m.in. odbyły się tu: 10 XI 1918 manifestacja z okazji zakończenia I wojny światowej, abdykacji dynastii Hohenzollernów, przejęcia władzy przez rady robotnicze i żołnierskie, zniesienia cenzury i wprowadzenia ośmiogodzinnego dnia pracy; 16 XII 1918 wiec rewolucyjny Związku Spartakusa (lewicowych niemieckich socjaldemokratów); 17 XII 1918 manifestacja przeciwko planom przyłączenia Gdańska do Polski (po jej zakończeniu zdemolowano m.in. drukarnię i dom Józefa Czyżewskiego), ponawiana 23 III (z udziałem 70 000 ludzi) i 25 IV 1919; 29 VII 1920 manifestacja przeciwko drożyźnie i podatkom (ponad 20 000 protestujących, z marszem pod siedzibę Zgromadzenia Konstytucyjnego, z wtargnięciem do gabinetu nadburmistrza Heinricha Sahma, starciami z policją na Schiesstange (ul. Kurkowa) i atakami na polskie placówki, zob. Generalna Delegacja Ministerstwa Aprowizacji; hotel Continential). 6 IV 1935, podczas zorganizowanego przez hitlerowców wiecu wyborczego przed wyborami do Volkstagu, przemawiał tu Joseph Goebbels. Także miejsce pokazów cyrkowych (np. lipiec 1919 Cyrk Starssburger, słonie i lwy berberyjskie, sierpień 1921 Cyrk Henny).
W latach 1919–1945 na placu znajdował się główny dworzec dla miejskich i podmiejskich autobusów.
W 1945 wiadukt nad torami został wysadzony (po wojnie zastąpiono go drewnianą kładką dla pieszych). Plac otrzymał nazwę 1 Maja, w chwili i na pamiątkę wiecu zorganizowanego tu 1 V 1945 przez I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Robotniczej Janinę Kowalską, między innymi z udziałem Zenona Kliszki; historyczną nazwę przywrócono 25 IX 1990. Bezpośrednio po II wojnie światowej Targ Sienny wykorzystywany był jako miejsce uroczystości państwowych. Odbyły się tu na przykład: 29 VI – 1 VII 1945 manifestacja polityczna polskiej ludności Gdańska z okazji obchodów pierwszego w mieście Święta Morza i defilada wojskowa z dekorowaniem kombatantów obrony Wybrzeża z 1939, a 22 VII 1945 obchody pierwszej rocznicy Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (z mszą świętą i defiladą). 5 II 1947 z ustawionych armat oddano 21 salw na cześć wyboru Bolesława Bieruta na prezydenta Polski, 1 V 1947 zorganizowano wiec pierwszomajowy, poprzedzony koncertem Filharmonii Bałtyckiej oraz przemówieniami Rapackiego i Bermana; wiec pierwszomajowy odbył się tu również 1 V 1948. 2 IV 1950 roku było to miejsce wiecu z okazji 5. rocznicy wyzwolenia Wybrzeża, 21 II 1953 capstrzyku z okazji 35. rocznicy powstania Armii Czerwonej (stąd wymarsz na cmentarze żołnierzy radzieckich). Z imprez sportowych odbyły się tu: 25 VI 1953 ostry start do I Wyścigu Kolarskiego Dookoła Województwa Gdańskiego (etap I: Gdańsk–Lębork), w latach 1954 i 1956 ostre starty inaugurujące kolejne edycje Wyścigu Kolarskiego Dookoła Województwa Gdańskiego.
W 1954 za Kanałem Raduni, u zbiegu z ul. Rogaczewskiego (odcinek ul. 3 Maja od ul. Nowe Ogrody do obecnej al. Armii Krajowej, który odciął ul. Rogaczewskiego od Targu Siennego, rozpoczęto budować w 1979), oddano do użytku dworzec autobusowy (przewidywano, że będzie działał tylko pięć lat). W styczniu 1957 otrzymał on budynek z kasami, poczekalnią i bufetem. Mimo rozbudowy w 1963 (miał wówczas jedenaście peronów odjazdowych i trzy przyjazdowe) nie był w wstanie zwiększyć przepustowości, funkcjonował do 1973, do czasu przeniesienia w okolice Grodziska (zob. dworzec autobusowy). Do 2014 w części północno-wschodniej istniała pętla kilku linii miejskiej komunikacji autobusowej.
W 1989 w południowo-zachodniej części placu (nad Kanałem Raduni) powstało samorzutnie miejskie targowisko, rozbudowane w 1993 i 1994 w pawilony handlowe Gildia, rozebrane na przełomie 2011 i 2012. W styczniu 2015 holenderska firma Multi Corporation uzyskała zgodę na budowę wielofunkcyjnego kompleksu handlowo-usługowego (z wkomponowanym w zabudowę byłym domem zakonnym elżbietanek) na Targu Siennym i Targu Rakowym, na obszarze 6 ha. Planowaną nazwę kompleksu: Forum Radunia zmieniono w kwietniu 2015 na Forum Gdańsk. 2 VI 2015 wmurowano kamień węgielny pod budowę, oddano do użytku 26 V 2018.
