DOM POPRAWY
(dodanie fotografii) |
|||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File:Dom Poprawy, Der Stadt Dantzigk..., 1687.JPG|thumb|Dom Poprawy, ''Der Stadt Dantzigk...'', | + | [[File:Dom Poprawy, Der Stadt Dantzigk..., 1687.JPG|thumb|Dom Poprawy, ''Der Stadt Dantzigk...'', 1687]] |
| − | [[File:Dom_Poprawy,_Der_Stadt_Dantzig…,_1688.jpg|thumb|Dom Poprawy, ''Der Stadt Dantzigk...'', | + | [[File:Dom_Poprawy,_Der_Stadt_Dantzig…,_1688.jpg|thumb|Dom Poprawy, ''Der Stadt Dantzigk...'', 1687]] |
[[File:Płoński Michał, Żebraczka, około 1802.JPG|thumb|Michał Płoński ''Żebraczka'', około 1802]] | [[File:Płoński Michał, Żebraczka, około 1802.JPG|thumb|Michał Płoński ''Żebraczka'', około 1802]] | ||
| − | '''DOM POPRAWY''' (Zuchthaus), na [[ZAMCZYSKO | Zamczysku]], w miejscu Poczty Polskiej ([[POCZTA | poczta]]) przy obecnym pl. Obrońców Poczty Polskiej. Powstał w | + | '''DOM POPRAWY''' (Zuchthaus), na [[ZAMCZYSKO | Zamczysku]], w miejscu Poczty Polskiej ([[POCZTA | poczta]]) przy obecnym pl. Obrońców Poczty Polskiej. Powstał w 1629 na wzór podobnych instytucji w Niderlandach Północnych i miastach hanzeatyckich. Statut uchwalono w 1639, wzorując się na regulaminach instytucji w Amsterdamie (1595) i Hamburgu (1622). Powstanie domu wynikało między innymi z ewangelickiej etyki pracy: żebraków i włóczęgów należało zmusić do pracy bądź relegować. Przyczyną jego powołania w Gdańsku był napływ [[ŻEBRACY | żebraków]] i włóczęgów związany z toczącymi się w pobliżu miasta wojnami (polsko-szwedzkimi w latach 1626–1629).<br/><br/> |
| + | Zorganizowany był na zasadzie warsztatów tkackich; przymusowo kierowano tu zdolnych do pracy żebraków. Wkrótce osadzano w nim krnąbrną młodzież oraz sprawiających problemy uczniów i czeladników (na wniosek rodziców bądź mistrzów cechowych). Instytucja realizowała cele, jakimi były praca i nauka rzemiosła oraz wychowanie religijne (nauka podstaw luteranizmu). Posiadała system kar: od czasowego pozbawienia racji żywnościowych po chłostę. Rokujących nadzieję na poprawę ubierano na zielono, krnąbrnych i nierokujących poprawy – w stroje koloru szarego. Kobiety i mężczyźni zajmowali osobne pomieszczenia. Finansowanie miała zapewnić manufaktura tekstylna (szyto mundury dla gdańskiego garnizonu), jednak ze względu na niską wydajność pracy i nierentowność pozostawał deficytowy. Od 1691 na dziedzińcu wybudowano składające się z siedmiu cel ciężkie więzienie. <br/><br/> | ||
| + | W 1772 planowano wydzierżawić go prywatnemu przedsiębiorcy. Od 1790 zamieniony na więzienie, w którym osadzano skazanych za lżejsze przestępstwa. W 2. połowie XVIII wieku przebywało tam 86% wszystkich skazanych w Gdańsku za przestępstwa kryminalne. Średni czas kary wynosił sześć lat; większość osadzonych po odbyciu kary relegowano z miasta.<br/><br/> | ||
| + | Po włączeniu Gdańska do monarchii pruskiej w 1793 pełnił funkcję więzienia garnizonu pruskiego, od 1830 funkcję szpitala, lazaretu wojskowego. Rozebrany w 1839 ze względu na zły stan. Zachował się północny fragment muru ogrodzenia, obecnie z epitafiami ku czci zamordowanych w 1939 gdańskich pocztowców ([[ZAKŁAD PRACY I UBOGICH | Zakład Pracy i Ubogich]]). {{author: DK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 15:06, 6 maj 2023
DOM POPRAWY (Zuchthaus), na Zamczysku, w miejscu Poczty Polskiej ( poczta) przy obecnym pl. Obrońców Poczty Polskiej. Powstał w 1629 na wzór podobnych instytucji w Niderlandach Północnych i miastach hanzeatyckich. Statut uchwalono w 1639, wzorując się na regulaminach instytucji w Amsterdamie (1595) i Hamburgu (1622). Powstanie domu wynikało między innymi z ewangelickiej etyki pracy: żebraków i włóczęgów należało zmusić do pracy bądź relegować. Przyczyną jego powołania w Gdańsku był napływ żebraków i włóczęgów związany z toczącymi się w pobliżu miasta wojnami (polsko-szwedzkimi w latach 1626–1629).
Zorganizowany był na zasadzie warsztatów tkackich; przymusowo kierowano tu zdolnych do pracy żebraków. Wkrótce osadzano w nim krnąbrną młodzież oraz sprawiających problemy uczniów i czeladników (na wniosek rodziców bądź mistrzów cechowych). Instytucja realizowała cele, jakimi były praca i nauka rzemiosła oraz wychowanie religijne (nauka podstaw luteranizmu). Posiadała system kar: od czasowego pozbawienia racji żywnościowych po chłostę. Rokujących nadzieję na poprawę ubierano na zielono, krnąbrnych i nierokujących poprawy – w stroje koloru szarego. Kobiety i mężczyźni zajmowali osobne pomieszczenia. Finansowanie miała zapewnić manufaktura tekstylna (szyto mundury dla gdańskiego garnizonu), jednak ze względu na niską wydajność pracy i nierentowność pozostawał deficytowy. Od 1691 na dziedzińcu wybudowano składające się z siedmiu cel ciężkie więzienie.
W 1772 planowano wydzierżawić go prywatnemu przedsiębiorcy. Od 1790 zamieniony na więzienie, w którym osadzano skazanych za lżejsze przestępstwa. W 2. połowie XVIII wieku przebywało tam 86% wszystkich skazanych w Gdańsku za przestępstwa kryminalne. Średni czas kary wynosił sześć lat; większość osadzonych po odbyciu kary relegowano z miasta.
Po włączeniu Gdańska do monarchii pruskiej w 1793 pełnił funkcję więzienia garnizonu pruskiego, od 1830 funkcję szpitala, lazaretu wojskowego. Rozebrany w 1839 ze względu na zły stan. Zachował się północny fragment muru ogrodzenia, obecnie z epitafiami ku czci zamordowanych w 1939 gdańskich pocztowców ( Zakład Pracy i Ubogich).
