MAĆKOWY
(uzupełnienia BŚ (e-mail z 7.06.2014)) |
|||
| (Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[File:Linia produkcyjna w Spółdzielni Mleczarskiej Maćkowy.JPG|thumb|Linia produkcyjna w Spółdzielni Mleczarskiej Maćkowy]] | [[File:Linia produkcyjna w Spółdzielni Mleczarskiej Maćkowy.JPG|thumb|Linia produkcyjna w Spółdzielni Mleczarskiej Maćkowy]] | ||
| − | '''MAĆKOWY''' (1286 Maczkow, 1303 Mackowo, niem. Matzkau), osiedle rolniczo-mieszkaniowe w | + | '''MAĆKOWY''' (1286 Maczkow, 1303 Mackowo, niem. Matzkau), osiedle rolniczo-mieszkaniowe do 2018 w dzielnicy [[CHEŁM | Chełm]], następnie dzielnicy [[ORUNIA GÓRNA| Orunia Górna]]–Gdańsk Południe (zob. tam wykaz ulic, [[ADMINISTRACYJNY PODZIAŁ I TERYTORIALNY ROZWÓJ GDAŃSKA | administracyjny podział]]).<br/><br/> |
| − | + | Od 1286 z nadania [[MŚCIWOJ II | Mściwoja II]] własność biskupa włocławskiego. W 1303 na obszarze około 320 ha, wraz z zaginioną sąsiednią (na północy) wsią Unemino (w źródłach od 1277), wydane przez bp. Gerwarda do lokacji na prawie niemieckim. Sołtysami byli mieszczanie gdańscy. Przed 1334 scalone z Uneminem, graniczyły z [[ZAKONICZYN | Zakoniczynem]]. W XV–XVI wieku liczyły około 300 ha, puszczane przez biskupów włocławskich w dzierżawę.<br/><br/> | |
| + | W 1550 bp włocławski Andrzej Zebrzydowski przekazał na zasadach emfiteuzy (na dożywocie) dwa łany gruntu w pobliżu [[KANAŁ RADUNI | Kanału Raduni]] burmistrzowi Gdańska [[FERBER CONSTANTIN (I), burmistrz Gdańska | Constantinowi Ferberowi]] i jego potomkom, co potwierdzali kolejni biskupi: w 1563 Mikołaj Wolski, w 1597 [[ROZRAŻEWSKI HIERONIM, biskup włocławski, patron ulicy | Hieronim Rozrażewski]], w 1687 Bonawentura Madaliński ([[TRZY ŚWIŃSKIE GŁOWY | Trzy Świńskie Głowy]]). Sołectwo w Maćkowach w 1592 trafiło do gdańskiego mieszczanina Georga Zimpela. W 1615 sołtysem wsi był gdańszczanin, Jakob Kallenberg, krewny Heinricha Kallenberga, prokuratora (zarządcy podgdańskich majątków biskupich) i konsystorza biskupiego sądu. Jakob Kallenberg otrzymał zgodę na postawienie na gruncie sołeckim karczmy. Spustoszona podczas potopu szwedzkiego wieś Maćkowy w 1665 została wydzierżawiona rodzinie Gralewskich. W 1690 sołectwo dzierżył mieszczanin gdański Johann Fleischer. Już za czasów biskupa włocławskiego Mikołaja Wojciecha Gniewosza (1642–1654) wieś wykorzystywano jako podmiejską rezydencję ordynariuszy. Krzysztof Antoni Szembek, jeden z następców Gniewosza, później prymas i arcybiskup gnieźnieński, posiadał po 1721 w Maćkowach dwór, zwany kurią. Kolejny ordynariusz, Adam Stanisław Grabowski, w 1741 oddał dwór w dzierżawę z zastrzeżeniem, aby trafił w ręce świeckich katolików. W 1739 wieś wydzierżawiono łowczemu kołomyjskiemu Walentemu Lubowieckiemu.<br/><br/> | ||
| + | W 1772, po I rozbiorze Polski, wieś sekularyzowano; w 1796 własność późniejszego burmistrza gdańskiego [[DÖRING CARL GOTTLIEB, burmistrz Gdańska | Carla Gottlieba Döringa]], w 1803 jego brata Ernsta Friedricha Döringa, następnie w posiadaniu synów burmistrza gdańskiego [[ZERNECKE DANIEL ANDREAS, burmistrz Gdańska | Daniela Andreasa Zerneckego]], [[ZERNECKE HEINRICH WILHELM, miejski radca budowlany | Daniela Gottfrieda]] (1775–1847) i [[ZERNECKE JOHANN SAMUEL, przedsiębiorca, radny | Johanna Samuela]] (1778–1861).<br/><br/> | ||
| + | W latach 1807–1814 i 1920–1939 wieś znajdowała się w granicach [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I]] i [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]]. W 1910 mieszkało tu 169 osób, w 1923 – 120. Latem 1939 po prawej stronie szosy do Starogardu Gdańskiego rozpoczął funkcjonowanie polowy obóz wojskowy, we wrześniu 1939 rozpoczęto budowę murowanych parterowych budynków koszar ([[OBÓZ KARNY SS I POLICJI GDAŃSK-MAĆKOWY | obóz karny SS i policji]]); obiekt zniszczony po zajęciu miejscowości przez Armię Czerwoną 25 III 1945. W 1973 wieś wyłączono z wiejskiego powiatu gdańskiego i wcielono w obszar Gdańska. <br/><br/> | ||
| + | W 1970 podjęto decyzje o budowie przy ul. Bartniczej 1 nowych obiektów dla Spółdzielni Mleczarskiej Maćkowy (w 1953 Zakład Przetwórstwa Mleka we Wrzeszczu przy al. Grunwaldzkiej, w 1957 Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska, największy producent swej branży na Pomorzu, przeniesiony do Maćków w ramach rozbudowy). Na plac budowy Gdańskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego weszło w 1975, oficjalne otwarcie nastąpiło 30 VI 1978, produkcję uruchomiono 19 VII 1978. W pierwszym roku działalności Spółdzielnia zatrudniała 221 osób, w 1994 wprowadziła na polski rynek mleko acidofilne, jako druga mleczarnia w Polsce rozpoczęła produkcję mleka UHT, a jako pierwsza milaktu – mleka UHT o obniżonej zawartości laktozy, jeden z pierwszych w Polsce producentów jogurtów, w latach 2003–2004 gruntownie zmodernizowana. Zakończyła działalność w 2017, budynki rozebrano. <br/><br/> Po 2005 Maćkowy są terenem coraz intensywniejszej działalności deweloperskiej. Powstało między innymi osiedle Kazimierz, a w 2011 – Parkowe Wzgórze. {{author: BŚ}} {{author: SK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:49, 14 gru 2023
MAĆKOWY (1286 Maczkow, 1303 Mackowo, niem. Matzkau), osiedle rolniczo-mieszkaniowe do 2018 w dzielnicy Chełm, następnie dzielnicy Orunia Górna–Gdańsk Południe (zob. tam wykaz ulic, administracyjny podział).
Od 1286 z nadania Mściwoja II własność biskupa włocławskiego. W 1303 na obszarze około 320 ha, wraz z zaginioną sąsiednią (na północy) wsią Unemino (w źródłach od 1277), wydane przez bp. Gerwarda do lokacji na prawie niemieckim. Sołtysami byli mieszczanie gdańscy. Przed 1334 scalone z Uneminem, graniczyły z Zakoniczynem. W XV–XVI wieku liczyły około 300 ha, puszczane przez biskupów włocławskich w dzierżawę.
W 1550 bp włocławski Andrzej Zebrzydowski przekazał na zasadach emfiteuzy (na dożywocie) dwa łany gruntu w pobliżu Kanału Raduni burmistrzowi Gdańska Constantinowi Ferberowi i jego potomkom, co potwierdzali kolejni biskupi: w 1563 Mikołaj Wolski, w 1597 Hieronim Rozrażewski, w 1687 Bonawentura Madaliński ( Trzy Świńskie Głowy). Sołectwo w Maćkowach w 1592 trafiło do gdańskiego mieszczanina Georga Zimpela. W 1615 sołtysem wsi był gdańszczanin, Jakob Kallenberg, krewny Heinricha Kallenberga, prokuratora (zarządcy podgdańskich majątków biskupich) i konsystorza biskupiego sądu. Jakob Kallenberg otrzymał zgodę na postawienie na gruncie sołeckim karczmy. Spustoszona podczas potopu szwedzkiego wieś Maćkowy w 1665 została wydzierżawiona rodzinie Gralewskich. W 1690 sołectwo dzierżył mieszczanin gdański Johann Fleischer. Już za czasów biskupa włocławskiego Mikołaja Wojciecha Gniewosza (1642–1654) wieś wykorzystywano jako podmiejską rezydencję ordynariuszy. Krzysztof Antoni Szembek, jeden z następców Gniewosza, później prymas i arcybiskup gnieźnieński, posiadał po 1721 w Maćkowach dwór, zwany kurią. Kolejny ordynariusz, Adam Stanisław Grabowski, w 1741 oddał dwór w dzierżawę z zastrzeżeniem, aby trafił w ręce świeckich katolików. W 1739 wieś wydzierżawiono łowczemu kołomyjskiemu Walentemu Lubowieckiemu.
W 1772, po I rozbiorze Polski, wieś sekularyzowano; w 1796 własność późniejszego burmistrza gdańskiego Carla Gottlieba Döringa, w 1803 jego brata Ernsta Friedricha Döringa, następnie w posiadaniu synów burmistrza gdańskiego Daniela Andreasa Zerneckego, Daniela Gottfrieda (1775–1847) i Johanna Samuela (1778–1861).
W latach 1807–1814 i 1920–1939 wieś znajdowała się w granicach I i II Wolnego Miasta Gdańska. W 1910 mieszkało tu 169 osób, w 1923 – 120. Latem 1939 po prawej stronie szosy do Starogardu Gdańskiego rozpoczął funkcjonowanie polowy obóz wojskowy, we wrześniu 1939 rozpoczęto budowę murowanych parterowych budynków koszar ( obóz karny SS i policji); obiekt zniszczony po zajęciu miejscowości przez Armię Czerwoną 25 III 1945. W 1973 wieś wyłączono z wiejskiego powiatu gdańskiego i wcielono w obszar Gdańska.
W 1970 podjęto decyzje o budowie przy ul. Bartniczej 1 nowych obiektów dla Spółdzielni Mleczarskiej Maćkowy (w 1953 Zakład Przetwórstwa Mleka we Wrzeszczu przy al. Grunwaldzkiej, w 1957 Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska, największy producent swej branży na Pomorzu, przeniesiony do Maćków w ramach rozbudowy). Na plac budowy Gdańskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego weszło w 1975, oficjalne otwarcie nastąpiło 30 VI 1978, produkcję uruchomiono 19 VII 1978. W pierwszym roku działalności Spółdzielnia zatrudniała 221 osób, w 1994 wprowadziła na polski rynek mleko acidofilne, jako druga mleczarnia w Polsce rozpoczęła produkcję mleka UHT, a jako pierwsza milaktu – mleka UHT o obniżonej zawartości laktozy, jeden z pierwszych w Polsce producentów jogurtów, w latach 2003–2004 gruntownie zmodernizowana. Zakończyła działalność w 2017, budynki rozebrano.
Po 2005 Maćkowy są terenem coraz intensywniejszej działalności deweloperskiej. Powstało między innymi osiedle Kazimierz, a w 2011 – Parkowe Wzgórze.
