DWÓR IV „JUTRZENKA”
(aktualizacja (BŚ) (e-mail z 21.01.2014)) |
|||
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''DWÓR IV''', ul. Polanki 119. Wzmiankowany od | + | '''DWÓR IV''', ul. Polanki 119/121. Wzmiankowany od 1626 lub 1632, kiedy wydzierżawił go od [[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE | klasztoru cystersów w Oliwie]] [[ŁAWA MIEJSKA | ławnik]] (od 1624) i [[RADA MIEJSKA | rajca]] (od 1630) [[STARE MIASTO | Starego Miasta]] Johann Morgenroth (zm. 12 IX 1640 Gdańsk). Od jego nazwiska posiadłość nazwano „Jutrzenką” (Morgenroth = jutrzenka). Początkowo drewniany dwór zastąpiła w XVIII wieku murowana rezydencja. <br/><br/> |
| + | Na przełomie XVI/XVII wieku w jego posiadanie wszedł, kupując dzierżawę, szwedzki rezydent w Warszawie, Georg von Wachsschläger, także właściciel [[DWÓR III „DWÓR SCHOPENHAUERA” | Dworu III]]. W 1732 dzierżawcą posiadłości (i Dworu III) był jego syn, także Georg. W 1739 wdowa po nim sprzedała dzierżawę Dworu IV gdańskiemu kupcowi Johannowi Michaelowi Loschartowi, który z pomocą opata oliwskiego oddalił prawa wysuwane do dworu przez burmistrza [[BÖMELN GABRIEL, burmistrz Gdańska | Gabriela von Bömelna]]. W 1741 Johann Michael Loschart za 6000 florenów odsprzedał dwór [[GRODDECK KARL, burmistrz Gdańska | Karlowi Groddeckowi]]. W rękach Groddecków pozostawał on do 1805, kiedy nabył go [[MENONICI | menonita]] Friedrich von Kempen (1805), za którego czasów uzyskał obecny wygląd. Następnie należał do Augusta Krompholza, właściciela cegielni (zob. [[KROMPHOLZ EMIL ADOLF, artysta plastyk, pedagog| Emil Adolf Krompholz]]). Od 1868 właścicielem był [[PROCHNOW JOHANN FRIEDRICH ERNST, aptekarz, radny | Johann Friedrich Ernst Prochnow]], w 1909 od wdowy i syna, [[PROCHNOW JOHANN HEINRICH HERMANN, mistrz budowlany | Johanna Heinricha Prochnowa]], nabył posiadłość Okręgowy Zakład Ubezpieczeń dla Prus Wschodnich (Landesversicherungsanstalt für Westpreußen). W dworze urządzono dom wypoczynkowy, w czasie I wojny światowej działający jako wojskowy szpital pomocniczy (Hilfslazarett Pelonken). Od 1927 sanatorium dla rencistów (Genesungsheim), w położonej w sąsiedztwie cegielni uruchomiono sanatorium dla chłopców. <br/><br/> | ||
| + | W 1945 urządzono tam szpital dziecięcy, w 1950 utworzono Państwowe Przeciwgruźlicze Sanatorium Dziecięce, od 1976 [[SPECJALISTYCZNY ZESPÓŁ OPIEKI ZDROWOTNEJ NAD MATKĄ I DZIECKIEM | Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem]]. Zachował się główny budynek dworu. Piętrowy, zbudowany na planie prostokąta w XVIII wieku, po wielu przebudowach nie sprawia dziś imponującego wrażenia. Prowadzi do niego aleja lipowa, która wraz ze stawami przypomina o dawnym założeniu parkowym. Od 2008 nieużytkowany z powodu złego stanu technicznego; 10 I 2014, około godziny 18.00, w wyniku pożaru zawalił się w ¾ swojej powierzchni dach budynku. {{author: AJ}} {{author: AK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:43, 12 maj 2024
DWÓR IV, ul. Polanki 119/121. Wzmiankowany od 1626 lub 1632, kiedy wydzierżawił go od klasztoru cystersów w Oliwie ławnik (od 1624) i rajca (od 1630) Starego Miasta Johann Morgenroth (zm. 12 IX 1640 Gdańsk). Od jego nazwiska posiadłość nazwano „Jutrzenką” (Morgenroth = jutrzenka). Początkowo drewniany dwór zastąpiła w XVIII wieku murowana rezydencja.
Na przełomie XVI/XVII wieku w jego posiadanie wszedł, kupując dzierżawę, szwedzki rezydent w Warszawie, Georg von Wachsschläger, także właściciel Dworu III. W 1732 dzierżawcą posiadłości (i Dworu III) był jego syn, także Georg. W 1739 wdowa po nim sprzedała dzierżawę Dworu IV gdańskiemu kupcowi Johannowi Michaelowi Loschartowi, który z pomocą opata oliwskiego oddalił prawa wysuwane do dworu przez burmistrza Gabriela von Bömelna. W 1741 Johann Michael Loschart za 6000 florenów odsprzedał dwór Karlowi Groddeckowi. W rękach Groddecków pozostawał on do 1805, kiedy nabył go menonita Friedrich von Kempen (1805), za którego czasów uzyskał obecny wygląd. Następnie należał do Augusta Krompholza, właściciela cegielni (zob. Emil Adolf Krompholz). Od 1868 właścicielem był Johann Friedrich Ernst Prochnow, w 1909 od wdowy i syna, Johanna Heinricha Prochnowa, nabył posiadłość Okręgowy Zakład Ubezpieczeń dla Prus Wschodnich (Landesversicherungsanstalt für Westpreußen). W dworze urządzono dom wypoczynkowy, w czasie I wojny światowej działający jako wojskowy szpital pomocniczy (Hilfslazarett Pelonken). Od 1927 sanatorium dla rencistów (Genesungsheim), w położonej w sąsiedztwie cegielni uruchomiono sanatorium dla chłopców.
W 1945 urządzono tam szpital dziecięcy, w 1950 utworzono Państwowe Przeciwgruźlicze Sanatorium Dziecięce, od 1976 Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem. Zachował się główny budynek dworu. Piętrowy, zbudowany na planie prostokąta w XVIII wieku, po wielu przebudowach nie sprawia dziś imponującego wrażenia. Prowadzi do niego aleja lipowa, która wraz ze stawami przypomina o dawnym założeniu parkowym. Od 2008 nieużytkowany z powodu złego stanu technicznego; 10 I 2014, około godziny 18.00, w wyniku pożaru zawalił się w ¾ swojej powierzchni dach budynku.
