LANGE ERNST, rajca
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[File: Ernst_Lange.jpg |thumb| Strona tytułowa ''Die auf alte und neue lutherische Melodeyen in deutsche Lieder übersetzten CL. Psalmen…'' Ernsta Langego z 1720]] | [[File: Ernst_Lange.jpg |thumb| Strona tytułowa ''Die auf alte und neue lutherische Melodeyen in deutsche Lieder übersetzten CL. Psalmen…'' Ernsta Langego z 1720]] | ||
'''ERNST LANGE''' (3 I 1650 Gdańsk – 20 VIII 1727 Gdańsk), sekretarz, [[RADA MIEJSKA | rajca]]. Wywodził się z rodziny przybyłej do Gdańska z Amsterdamu. Syn Melchiora (Matthiasa) (pochowany 25 VI 1668 w gdańskim [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]] w grobie nr 9), witryka tego kościoła, i jego pierwszej żony, poślubionej w 1645, bliżej nieznanej Anny (pochowana 13 II 1660 w tym samym grobie). <br/><br/> | '''ERNST LANGE''' (3 I 1650 Gdańsk – 20 VIII 1727 Gdańsk), sekretarz, [[RADA MIEJSKA | rajca]]. Wywodził się z rodziny przybyłej do Gdańska z Amsterdamu. Syn Melchiora (Matthiasa) (pochowany 25 VI 1668 w gdańskim [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]] w grobie nr 9), witryka tego kościoła, i jego pierwszej żony, poślubionej w 1645, bliżej nieznanej Anny (pochowana 13 II 1660 w tym samym grobie). <br/><br/> | ||
| − | W maju 1664 zapisany został do gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], był wówczas m.in. autorem poematu witającego na urzędzie rektora [[STRAUCH AEGIDIUS, rektor Gimnazjum Akademickiego | Aegidiusa Straucha]]. Od 11 XI 1670 studiował w Królewcu, następnie w | + | W maju 1664 zapisany został do gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], był wówczas m.in. autorem poematu witającego na urzędzie rektora [[STRAUCH AEGIDIUS, rektor Gimnazjum Akademickiego | Aegidiusa Straucha]]. Od 11 XI 1670 studiował prawo w Królewcu, następnie w 1674 w Lipsku i od sierpnia 1676 w Lejdzie (zapisany razem z 20-letnim gdańszczaninem, Johannem Carlem Schlacoviusem). W 1680 został sekretarzem miasta Gdańska, 24 października tego roku otrzymał kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]]. Jako sekretarz czasowo rezydował przy polskim królu w Warszawie. Sprawował urzędy na [[STARE MIASTO | Starym Mieście]] w Gdańsku: od 1691 [[ŁAWA MIEJSKA | ławnik]], od 1694 rajca, [[SĘDZIA | sędzia]] w 1695, 1700, 1703, 1708, 1713, 1718, 1723. [[RZECZNIK RADY STAREGO MIASTA | Rzecznik Rady Starego Miasta]] Gdańska w 1697, zapewne także w 1701, 1705, 1710, 1715, 1720 i 1725. <br/><br/> |
W 1698 podczas odwiedzin u rodziny w Amsterdamie zapoznał się z ideologią menonitów i [[PIETYŚCI | pietyzmem]]. Po powrocie do Gdańska zbliżył się do głównego wyznawcy pietyzmu, pastora [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP) [[SCHÜTZ CONSTANTIN, pastor kościoła NMP| Constantina Schütza]], uczęszczał na zebrania menonitów. Krytykował ortodoksyjnych luterańskich duchownych i popadł z nimi w konflikt – polemizował zwłaszcza z pastorem i rektorem Gimnazjum Akademickim [[SCHELWIG SAMUEL, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Samuelem Schelwigiem]]. 21 VI 1701 Rada Miejska wydała mu i adwersarzom zakaz dalszych polemik, które zakończył jednak dopiero w 1703. W następnych latach zajmował się poezją religijną, pisał epicedia (wiersze żałobne), np. po śmierci pastora kościoła NMP [[DILGER NATHANAEL, pastor kościoła NMP | Nathanaela Dilgera]] (w zbiorze wydanym w 1683), czy burmistrza [[SCHRÖDER CHRISTIAN, burmistrz Gdańska | Christiana Schrödera]] (1701). <br/><br/> | W 1698 podczas odwiedzin u rodziny w Amsterdamie zapoznał się z ideologią menonitów i [[PIETYŚCI | pietyzmem]]. Po powrocie do Gdańska zbliżył się do głównego wyznawcy pietyzmu, pastora [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP) [[SCHÜTZ CONSTANTIN, pastor kościoła NMP| Constantina Schütza]], uczęszczał na zebrania menonitów. Krytykował ortodoksyjnych luterańskich duchownych i popadł z nimi w konflikt – polemizował zwłaszcza z pastorem i rektorem Gimnazjum Akademickim [[SCHELWIG SAMUEL, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Samuelem Schelwigiem]]. 21 VI 1701 Rada Miejska wydała mu i adwersarzom zakaz dalszych polemik, które zakończył jednak dopiero w 1703. W następnych latach zajmował się poezją religijną, pisał epicedia (wiersze żałobne), np. po śmierci pastora kościoła NMP [[DILGER NATHANAEL, pastor kościoła NMP | Nathanaela Dilgera]] (w zbiorze wydanym w 1683), czy burmistrza [[SCHRÖDER CHRISTIAN, burmistrz Gdańska | Christiana Schrödera]] (1701). <br/><br/> | ||
W 1708 wydał na nowo pieśni religijne Marcina Lutra ''Versuch zur poetisch verbeßerten Sing-Andacht, darinnen sonderlich Lutheri Lieder…'' (''Próba poetyckiego udoskonalenia śpiewu, zwłaszcza pieśni Lutra…'', Danzig 1708), w 1711 – na swoje 61. urodziny – opublikował zbiór własnych pieśni religijnych ''Ein und sechzig gottgeheiligte Stunden, in so viel Liedern'' (''Sześćdziesiąt jeden świętych godzin w tylu właśnie pieśniach'', Danzig 1711), w 1713 psalmy dopasowane do melodii francuskich hugenotów ''Die Psalmen Davids, auf reformirte Melodeien übersetzt, und der Königin von Preußen zugeeignet'' (''Psalmy Dawida, przetłumaczone na melodie zreformowane i poświęcone królowej Prus''), po latach dopasowane do melodyki luterańskiej ''Die auf alte und neue lutherische Melodeyen in deutsche Lieder übersetzten CL. Psalmen…'' (''Na luterańskie melodie w niemieckich pieśniach przetłumaczone 150 psalmów…'', Danzig 1720)). Kolejne pieśni zostały dołączone do części drugiej zbioru wydanego przez zasłużonego dla hymnologii protestanckiej Johanna Anastasiusa Freylinghausena (1670–1739) ''Geistreiches Gesangbuch'' (''Uduchowiona księga hymnów'', 1714). Część jego pieśni przetłumaczono na język angielski i weszły one do hymnarium kościoła anglikańskiego. <br/><br/> | W 1708 wydał na nowo pieśni religijne Marcina Lutra ''Versuch zur poetisch verbeßerten Sing-Andacht, darinnen sonderlich Lutheri Lieder…'' (''Próba poetyckiego udoskonalenia śpiewu, zwłaszcza pieśni Lutra…'', Danzig 1708), w 1711 – na swoje 61. urodziny – opublikował zbiór własnych pieśni religijnych ''Ein und sechzig gottgeheiligte Stunden, in so viel Liedern'' (''Sześćdziesiąt jeden świętych godzin w tylu właśnie pieśniach'', Danzig 1711), w 1713 psalmy dopasowane do melodii francuskich hugenotów ''Die Psalmen Davids, auf reformirte Melodeien übersetzt, und der Königin von Preußen zugeeignet'' (''Psalmy Dawida, przetłumaczone na melodie zreformowane i poświęcone królowej Prus''), po latach dopasowane do melodyki luterańskiej ''Die auf alte und neue lutherische Melodeyen in deutsche Lieder übersetzten CL. Psalmen…'' (''Na luterańskie melodie w niemieckich pieśniach przetłumaczone 150 psalmów…'', Danzig 1720)). Kolejne pieśni zostały dołączone do części drugiej zbioru wydanego przez zasłużonego dla hymnologii protestanckiej Johanna Anastasiusa Freylinghausena (1670–1739) ''Geistreiches Gesangbuch'' (''Uduchowiona księga hymnów'', 1714). Część jego pieśni przetłumaczono na język angielski i weszły one do hymnarium kościoła anglikańskiego. <br/><br/> | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
'''Bibliografia''': <br/> | '''Bibliografia''': <br/> | ||
| + | ''Album studiosorum Academiae Lugduno-Batavae MDLXXV–MDCCCLXXV. Accedunt nomina curatorum et professorum per eadem secula'', ed. Willem N. Du Rieu, Hagae Comitum 1875, s. 607. <br/> | ||
''Die Matrikel … der Albertus-Universität zu Königsberg'', ed. Georg Ehler, Bd. 2, Leipzig 1911/1912, s. 63. <br/> | ''Die Matrikel … der Albertus-Universität zu Königsberg'', ed. Georg Ehler, Bd. 2, Leipzig 1911/1912, s. 63. <br/> | ||
''Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814'', wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 85.<br/> | ''Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814'', wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 85.<br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 08:13, 19 gru 2024
ERNST LANGE (3 I 1650 Gdańsk – 20 VIII 1727 Gdańsk), sekretarz, rajca. Wywodził się z rodziny przybyłej do Gdańska z Amsterdamu. Syn Melchiora (Matthiasa) (pochowany 25 VI 1668 w gdańskim kościele św. Trójcy w grobie nr 9), witryka tego kościoła, i jego pierwszej żony, poślubionej w 1645, bliżej nieznanej Anny (pochowana 13 II 1660 w tym samym grobie).
W maju 1664 zapisany został do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, był wówczas m.in. autorem poematu witającego na urzędzie rektora Aegidiusa Straucha. Od 11 XI 1670 studiował prawo w Królewcu, następnie w 1674 w Lipsku i od sierpnia 1676 w Lejdzie (zapisany razem z 20-letnim gdańszczaninem, Johannem Carlem Schlacoviusem). W 1680 został sekretarzem miasta Gdańska, 24 października tego roku otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska. Jako sekretarz czasowo rezydował przy polskim królu w Warszawie. Sprawował urzędy na Starym Mieście w Gdańsku: od 1691 ławnik, od 1694 rajca, sędzia w 1695, 1700, 1703, 1708, 1713, 1718, 1723. Rzecznik Rady Starego Miasta Gdańska w 1697, zapewne także w 1701, 1705, 1710, 1715, 1720 i 1725.
W 1698 podczas odwiedzin u rodziny w Amsterdamie zapoznał się z ideologią menonitów i pietyzmem. Po powrocie do Gdańska zbliżył się do głównego wyznawcy pietyzmu, pastora kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP) Constantina Schütza, uczęszczał na zebrania menonitów. Krytykował ortodoksyjnych luterańskich duchownych i popadł z nimi w konflikt – polemizował zwłaszcza z pastorem i rektorem Gimnazjum Akademickim Samuelem Schelwigiem. 21 VI 1701 Rada Miejska wydała mu i adwersarzom zakaz dalszych polemik, które zakończył jednak dopiero w 1703. W następnych latach zajmował się poezją religijną, pisał epicedia (wiersze żałobne), np. po śmierci pastora kościoła NMP Nathanaela Dilgera (w zbiorze wydanym w 1683), czy burmistrza Christiana Schrödera (1701).
W 1708 wydał na nowo pieśni religijne Marcina Lutra Versuch zur poetisch verbeßerten Sing-Andacht, darinnen sonderlich Lutheri Lieder… (Próba poetyckiego udoskonalenia śpiewu, zwłaszcza pieśni Lutra…, Danzig 1708), w 1711 – na swoje 61. urodziny – opublikował zbiór własnych pieśni religijnych Ein und sechzig gottgeheiligte Stunden, in so viel Liedern (Sześćdziesiąt jeden świętych godzin w tylu właśnie pieśniach, Danzig 1711), w 1713 psalmy dopasowane do melodii francuskich hugenotów Die Psalmen Davids, auf reformirte Melodeien übersetzt, und der Königin von Preußen zugeeignet (Psalmy Dawida, przetłumaczone na melodie zreformowane i poświęcone królowej Prus), po latach dopasowane do melodyki luterańskiej Die auf alte und neue lutherische Melodeyen in deutsche Lieder übersetzten CL. Psalmen… (Na luterańskie melodie w niemieckich pieśniach przetłumaczone 150 psalmów…, Danzig 1720)). Kolejne pieśni zostały dołączone do części drugiej zbioru wydanego przez zasłużonego dla hymnologii protestanckiej Johanna Anastasiusa Freylinghausena (1670–1739) Geistreiches Gesangbuch (Uduchowiona księga hymnów, 1714). Część jego pieśni przetłumaczono na język angielski i weszły one do hymnarium kościoła anglikańskiego.
24 V 1696 w kościele św. Katarzyny ożenił się z Katheriną Elisabethą (1666–1745), córką Jana Heweliusza, która była jego drugą żoną. Z obu małżeństw nie pozostawił potomstwa.
Bibliografia:
Album studiosorum Academiae Lugduno-Batavae MDLXXV–MDCCCLXXV. Accedunt nomina curatorum et professorum per eadem secula, ed. Willem N. Du Rieu, Hagae Comitum 1875, s. 607.
Die Matrikel … der Albertus-Universität zu Königsberg, ed. Georg Ehler, Bd. 2, Leipzig 1911/1912, s. 63.
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 85.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 202.
Cieślak Edmund, Lange Ernest (1650–1727), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 16, 1971, s. 487–488.
Cieślak Edmund, Lange Ernest (1650–1727), w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, Gdańsk 1997, s. 26–27.
Lewandowska Liliana, Ludzie pietyzmu gdańskiego, „Gdański Rocznik Ewangelicki” 2020, t. 14, s. 13–34.
Methner Arthur, Die Danziger Stadtschreiber 1650–1700, „Danziger Familiengeschichtliche Beiträge” 1934, Bd. 2, s. 34.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 3, 204.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342-1792 i 1807-1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 190.
