KERSCHENSTEIN SIGISMUND, rajca, burgrabia gdański

Aktualna wersja na dzień 18:58, 8 wrz 2024

Płyta z grobowcem Kerschensteinów w kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, 2021

SIGISMUND KERSCHENSTEIN (Kerssenstein, Kersenstein, Kersensteyn) (5 V 1583 Gdańsk – 22 V 1644 Gdańsk), rajca, burgrabia królewski w Gdańsku. Pochodził z rodziny kalwińskiej, przybyłej w połowie XVI wieku z Czech do Prus, wzbogaconej na handlu drewnem i produktami leśnymi, posiadającej majątki ziemskie (pod Kwidzynem, Elblągiem, Pasłękiem). Syn osiadłych w Gdańsku Ernsta Christiana (zm. 1596) i Elsabeth von Osten, wdowy po Johannie Loitzu. Brat Ludwiga Christiana (chrzest 21 VII 1580 Gdańsk), w lipcu 1592 zapisanego do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, następnie w służbie margrabiego brandenburskiego Georga Wilhelma, oraz Ernsta (chrzest 13 IX 1587 Gdańsk), od kwietnia 1598 także ucznia tego Gimnazjum. Siostra Lukretia (chrzest 13 VIII 1586 – pochowana 2 VI 1644) była od 1612 żoną Daniela Haveratha (zm. 1640 w wieku 67 lat).

Wraz z bratem Ludwigiem zapisany został w lipcu 1592 do Gimnazjum Akademickiego, od 1600 studiował prawo w Lejdzie, od 1605 w Siennie, odbył podróż edukacyjną po krajach Europy Zachodniej. Po powrocie do Gdańska od 1617 ławnik, od 1636 rajca, w 1637 sędzia, w 1641 burgrabia. Prowadził na dużą skalę handel międzynarodowy, głównie handel drewnem z Holandią, wchodził w spółki kupieckie, kapitał lokował w przedsięwzięcia innych kupców. Był właścicielem kamienicy przy Lang Markt (Długi Targ 18), dziedzicem Powunden (Charbrowo) i Rundewiese (Okrągła Łąka) koło Kwidzyna, zastawcą Dollstädt (Stare Dolno) koło Elbląga. W chwili wyboru na rajcę chorował na podagrę, przez długie czas nie opuszczał łoża, co dało powód do plotek, że zdominowana przez luteran Rada specjalnie dokonała wyboru człowieka, który nie mógł brać udziału w obradach w Ratuszu Głównego Miasta.

W 1636 często kontaktował się z przebywającym z Gdańsku sekretarzem francuskiego posła Charlesem Ogierem (podkochującym – czego nie ukrywał – w jego trzeciej żonie), Ten w swoich dziennikach nakreślił jego portret jako człowieka o wysokiej kulturze, jednego z najwybitniejszych ludzi tego czasu w Gdańsku, świetnie zorientowanego w polskich wydarzeniach politycznych, historii miasta (m.in. opowiadał dyplomacie o wydarzeniach związanych ze śmiercią burmistrza Conrada Letzkaua (Leczkowa)), świetnego gawędziarza. Jego przywołane przez Charlesa Ogiera opowieści pozwalają wniknąć w świat prywatno-towarzyskich zainteresowań ówczesnych gdańszczan, we własnym gronie z zapałem dyskutujących o wydarzeniach nadprzyrodzonych, czarownicach, potworach, nieśmiertelnych żołnierzach.

Był trzykrotnie żonaty, śluby zawierał w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP). Po raz pierwszy ożenił się 29 VII 1613 z Catheriną (21 XII 1594 – 24 IV 1623), córką rajcy Johanna Schwartzwalda. Z tego związku doczekał się pięciorga dzieci: 1/ Brygidy (18 VI 1614 – 13 IX 1656), od 1633 żony Mattheasa Krausego (zm. 1649); 2/ Christiana (ur. 13 VIII 1616), prawnika po studiach w Lejdzie, żonatego od 1641 z Phillipiną Krause; 3/ Ernsta (18 I 1619 – 11 XII 1673), prawnika, 4/ Sigismunda-juniora (30 XI 1620 – 13 XII 1664), 5/ Catheriny (30 XI 1623 – 1 IV 1669), żony Rabana Giesego. Po raz drugi ożenił się 21 I 1625 z Dorotheą (zm. 26 VI 1627), córką Klemensa Cölmera, miał z nią syna 6/ Ludwiga, zmarłego po urodzeniu. Po raz trzeci żonaty był od 10 X 1628 z Constantią Czirenberg, córką burmistrza Johanna Czirenberga, miał z nią troje dzieci: 7/ Ludwika (15 VIII 1629 – 13 III 1681 Okrągła Łąka), gdańskiego kupca, po ojcu właściciela Okrągłej Łąki, od 20 X 1656 żonatego bezdzietnie z poślubioną w Amsterdamie Marią von Rothe (Rode), powtórnie zamężną 23 IV 1682 za gdańskiego kapitana Johanna Georga von Trütschlera; 8/ Konstancję (9 III 1631 – 27 II 1652 Gdańsk), zmarłą w połogu po urodzeniu dziecka poślubionemu 6 VI 1651 w Gdańsku Johannowi Philippowi Colmerowi (1622–1667), oraz 9/ młodo zmarłą Annę (30 IV 1633 – 3 XII 1644 Gdańsk), żegnaną żałobnymi utworami przez kantora w kościele NMP Georga Bernhardiego i Georga Grefingera (zm. 1677).

Pochowany 26 V 1644 w kościele NMP pod płytą nr 310, obok żon i dzieci, w skrzyżowaniu południowej nawy kościoła i środkowej nawy południowego transeptu. Na płycie, prawdopodobnie obróconej spodem do góry, zachowało się nazwisko Johann Haselau i data zakupienia przez niego dawnego grobu Kerschensteinów: 1726. RED






Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 56, 62.
Sławoszewska Maria, Kerschenstein Zygmunt, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 12, 1966-1967, s. 350.
Szczuczko Witold, Kerschenstein Zygmunt, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. II, Gdańsk 1994, s. 380.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 112, 270, 314, 459, 499.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 160.