LINDE JOHANN WILHELM, pastor kościoła św. Ducha
| (Nie pokazano 1 wersji utworzonej przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[File:Johann_Wilhelm_Linde.jpg|thumb|Johann Wilhelm Linde, około 1820]] | [[File:Johann_Wilhelm_Linde.jpg|thumb|Johann Wilhelm Linde, około 1820]] | ||
| − | '''JOHANN WILHELM LINDE''' (14 I 1760 Toruń – 16 II 1840 Gdańsk), teolog, pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. DUCHA | kościoła św. Ducha]]. Syn mistrza ślusarskiego Johanna Beniamina Jacobsena, przybyłego około 1749 do Torunia z Dalarny (Szwecja) oraz poślubionej mu 7 XI 1752 Barbary | + | '''JOHANN WILHELM LINDE''' (14 I 1760 Toruń – 16 II 1840 Gdańsk), teolog, pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. DUCHA | kościoła św. Ducha]]. Syn mistrza ślusarskiego Johanna Beniamina Jacobsena Lindta (zm. 1789), przybyłego około 1749 do Torunia z Dalarny (Szwecja) oraz poślubionej mu 7 XI 1752 Barbary Anny (4 XII 1731 – 26 XI 1813 Górsk), córki rzeźbiarza Johanna Antona Langenhahna Starszego (1700 Coburg (Bawaria) – 1757 Toruń). Miał siedmioro rodzeństwa, m.in. był starszym bratem lingwisty Samuela (1771 Toruń – 1847 Warszawa), któremu pomagał finansowo podczas jego studiów. Od 1772 był uczniem gimnazjum w Toruniu, studiował teologię na uniwersytecie w Lipsku (1778–1781) i Halle (1781–1782), gdzie uzyskał tytuł doktora z teologii.<br/><br/> |
| − | + | Od 1782 w Gdańsku, początkowo nauczyciel prywatny, najpierw u gdańskiego [[RADA MIEJSKA | radcy]] Johanna Georga Döringa (1711–1792), następnie [[FRANTZIUS THEODOSIUS CHRISTIAN, kupiec, armator | Theodosiusa Christiana Frantziusa]], od 1786 konrektor [[SZKOŁA MARIACKA | szkoły mariackiej]]. Od wyboru 30 I 1792 do śmierci pastor kościoła św. Ducha, w którym do około 1815 głosił kazania, także w języku polskim. Odrzucał propozycje objęcia wyższych urzędów: pastora gdańskich kościołów [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | św. Trójcy]] i [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | św. Jana]], rektora gimnazjum w Toruniu oraz seniora kościołów w Toruniu i Berlinie. Od 1816 inspektor szkolny dla rejonu Żuław Gdańskich, od 1823 także superintendent tego rejonu. W 1824 doktor honoris causa uniwersytetu w Greifswaldzie za prace literackie (publikowane m.in. w „Danziger Abendzeitung” („Gdańska Gazeta Wieczorna”)), od 1825 superintendent tego uniwersytetu. Członek m.in. [[TOWARZYSTWO BIBLIJNE | Towarzystwa Biblijnego]] i [[TOWARZYSTWO POKOJU | Towarzystwa Pokoju]]. W 1827 odwiedził go w Gdańsku Fryderyk Chopin, którego rodzina była zprzyjaźniona z bratem, Samuelem (ojciec Fryderyka, Mikołaj, zatrudniony został jako nauczyciel w liceum w Warszawie przez sprawującego urząd rektora Samuela Lindego). Z uwagi na stan zdrowia w 1836 zrezygnował ze wszystkich funkcji za wyjątkiem stanowiska pastora. Uznanie zdobył swoim przekładem z języka hebrajskiego biblijnej ''Księgi Mądrości Syracha'' (''Sittenlehre des Jesu Sirach'', A.H.Niemeyer, Lepzig, 1782); w 1795 wydał też jej tłumaczenie na grekę. W 1836, z okazji jubileuszu 20-lecia objęcia urzędu inspektora szkolnego, specjalną łacińską mowę ''Przedstawienie Kościoła Apostolskiego w źródłach Nowego Testamentu'' wygłosił pastor [[WEICKHMANN CARL JOACHIM, pastor| Carl Joachim Weickhmann]], a miasto Toruń uznało go za swojego honorowego obywatela. <br/><br/> | |
| − | Od 1782 w Gdańsku, początkowo nauczyciel prywatny, najpierw u gdańskiego [[RADA MIEJSKA | radcy]] Johanna Georga Döringa (1711–1792), następnie [[FRANTZIUS THEODOSIUS CHRISTIAN, kupiec, armator | Theodosiusa Christiana Frantziusa]], od 1786 konrektor [[SZKOŁA MARIACKA | szkoły mariackiej]]. Od wyboru 30 I 1792 do śmierci pastor kościoła św. Ducha, w którym do około 1815 głosił kazania, także w języku polskim. Odrzucał propozycje objęcia wyższych urzędów: pastora gdańskich kościołów [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | św. Trójcy]] i [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | św. Jana]], rektora gimnazjum w Toruniu oraz seniora kościołów w Toruniu i Berlinie. Od 1816 inspektor szkolny dla rejonu Żuław Gdańskich, od 1823 także superintendent tego rejonu. W 1824 doktor honoris causa uniwersytetu w Greifswaldzie za prace literackie (publikowane m.in. w „Danziger Abendzeitung” („Gdańska Gazeta Wieczorna”)), od 1825 superintendent tego uniwersytetu | + | Od 1793 żonaty z Concordią Eleonorą (1772 – 25 IV 1856 Gdańsk), córką pastora w Świerkach (Tansee), kaznodziei w Sobowidzu i Jeziorze koło Elbląga (Thiensdorf) Ephraima Ohlerta (1770 – 4 IX 1824 Thiensdorf). W rok po śmierci męża, realizując jego życzenie, przesłała do Torunia |
| − | Od 1793 żonaty z Concordią Eleonorą (1772 – 25 IV 1856 Gdańsk), córką pastora w Świerkach (Tansee), kaznodziei w Sobowidzu i Jeziorze koło Elbląga (Thiensdorf) Ephraima Ohlerta (1770 – 4 IX 1824 Thiensdorf). Miał niezamężne córki: Ernestinę Friederikę (1809 – 30 VI 1843 Gdańsk), rentierkę, Anne Anette Elisabeth (1813 Gdańsk – 30 X 1874 Gdańsk) i Wilhelminę (zm. po 1856). {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | + | 1000 talarów na utworzenie nowego stypendium dla uczącej się młodzieży toruńskiej. Miał niezamężne córki: Ernestinę Friederikę (1809 – 30 VI 1843 Gdańsk), rentierkę, Anne Anette Elisabeth (1813 Gdańsk – 30 X 1874 Gdańsk) i Wilhelminę (zm. po 1856). {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> |
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
„Danziger Dampfboote”, nr 24 i 25 z 24 i 25 II 1840 (nekrolog).<br/> | „Danziger Dampfboote”, nr 24 i 25 z 24 i 25 II 1840 (nekrolog).<br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 11:59, 2 gru 2024
JOHANN WILHELM LINDE (14 I 1760 Toruń – 16 II 1840 Gdańsk), teolog, pastor kościoła św. Ducha. Syn mistrza ślusarskiego Johanna Beniamina Jacobsena Lindta (zm. 1789), przybyłego około 1749 do Torunia z Dalarny (Szwecja) oraz poślubionej mu 7 XI 1752 Barbary Anny (4 XII 1731 – 26 XI 1813 Górsk), córki rzeźbiarza Johanna Antona Langenhahna Starszego (1700 Coburg (Bawaria) – 1757 Toruń). Miał siedmioro rodzeństwa, m.in. był starszym bratem lingwisty Samuela (1771 Toruń – 1847 Warszawa), któremu pomagał finansowo podczas jego studiów. Od 1772 był uczniem gimnazjum w Toruniu, studiował teologię na uniwersytecie w Lipsku (1778–1781) i Halle (1781–1782), gdzie uzyskał tytuł doktora z teologii.
Od 1782 w Gdańsku, początkowo nauczyciel prywatny, najpierw u gdańskiego radcy Johanna Georga Döringa (1711–1792), następnie Theodosiusa Christiana Frantziusa, od 1786 konrektor szkoły mariackiej. Od wyboru 30 I 1792 do śmierci pastor kościoła św. Ducha, w którym do około 1815 głosił kazania, także w języku polskim. Odrzucał propozycje objęcia wyższych urzędów: pastora gdańskich kościołów św. Trójcy i św. Jana, rektora gimnazjum w Toruniu oraz seniora kościołów w Toruniu i Berlinie. Od 1816 inspektor szkolny dla rejonu Żuław Gdańskich, od 1823 także superintendent tego rejonu. W 1824 doktor honoris causa uniwersytetu w Greifswaldzie za prace literackie (publikowane m.in. w „Danziger Abendzeitung” („Gdańska Gazeta Wieczorna”)), od 1825 superintendent tego uniwersytetu. Członek m.in. Towarzystwa Biblijnego i Towarzystwa Pokoju. W 1827 odwiedził go w Gdańsku Fryderyk Chopin, którego rodzina była zprzyjaźniona z bratem, Samuelem (ojciec Fryderyka, Mikołaj, zatrudniony został jako nauczyciel w liceum w Warszawie przez sprawującego urząd rektora Samuela Lindego). Z uwagi na stan zdrowia w 1836 zrezygnował ze wszystkich funkcji za wyjątkiem stanowiska pastora. Uznanie zdobył swoim przekładem z języka hebrajskiego biblijnej Księgi Mądrości Syracha (Sittenlehre des Jesu Sirach, A.H.Niemeyer, Lepzig, 1782); w 1795 wydał też jej tłumaczenie na grekę. W 1836, z okazji jubileuszu 20-lecia objęcia urzędu inspektora szkolnego, specjalną łacińską mowę Przedstawienie Kościoła Apostolskiego w źródłach Nowego Testamentu wygłosił pastor Carl Joachim Weickhmann, a miasto Toruń uznało go za swojego honorowego obywatela.
Od 1793 żonaty z Concordią Eleonorą (1772 – 25 IV 1856 Gdańsk), córką pastora w Świerkach (Tansee), kaznodziei w Sobowidzu i Jeziorze koło Elbląga (Thiensdorf) Ephraima Ohlerta (1770 – 4 IX 1824 Thiensdorf). W rok po śmierci męża, realizując jego życzenie, przesłała do Torunia
1000 talarów na utworzenie nowego stypendium dla uczącej się młodzieży toruńskiej. Miał niezamężne córki: Ernestinę Friederikę (1809 – 30 VI 1843 Gdańsk), rentierkę, Anne Anette Elisabeth (1813 Gdańsk – 30 X 1874 Gdańsk) i Wilhelminę (zm. po 1856).
Bibliografia:
„Danziger Dampfboote”, nr 24 i 25 z 24 i 25 II 1840 (nekrolog).
„Danziger Intelligenzblatt”, nr 97 z 26 IV 1856, po s. 1078 (nekrolog żony od córek); nr 98 z 28 IV 1856, s. 1079 (nekrolog żony).
Czerniakowski Małgorzata, Linde Jan Wilhelm, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Suplement I, Gdańsk 1998, s. 189.
Löschin Gotthilf M., Dr. Johann Wilhelm Linde, Danzig 1840.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation..., Königsberg 1834, s. 138, 212, 216.
