HAGEDORN FRIEDRICH, kupiec, armator

Aktualna wersja na dzień 11:22, 15 wrz 2024

FRIEDRICH HAGEDORN (wł. Müllheim/Mulhem zwany Hagedorn; Hagdorn; Friederik) (1645 Dinslaken (Nadrenia Północna-Westfalia) – 1710 Gdańsk), handlarz winem, kupiec, armator. Syn Petera (1600 Dinslaken – ok. 1667 tamże), od 1656 burmistrza Nowego Miasta Dinslaken, i jego pierwszej żony, poślubionej po 12 III 1638 Magdaleny z domu Lugge (ok. 1600 – przed 1645), wdowy po Johannie Müllheimie.

Od 1653 w Gdańsku wraz z bratem Peterem (15 I 1688 wzmiankowany jako ojciec chrzestny w kościele św. Piotra i Pawła) i kuzynem Thomasem (zm. przed 12 IV 1679 Gdańsk, od 8 V 1668 posiadającego kupieckie obywatelstwo kupieckie Gdańska), z którymi dorobił się na handlu winem. Dzierżawił „Piwnicę Rajców” (Ratskeller) pod Dworem Artusa. Od 26 VI 1679 właściciel kupieckiego obywatelstwa Gdańska.

Współudziałowiec, z m.in. Arendtem Buckhackiem, Crafftem Stahlem, Antonem Koomenem i Danielem Jesebuschem, spółki armatorskiej, do której w latach 1689—1697 należały m.in. statki „Die Stadt Danzig”, „Printz Constantin von Pohlen”, „Der Verguldete Friede”, „Das Rathaus von Danzig”, „Verguldete Weintraube”, „Der Verguldete Bauer”. W 1705, w spółce Matiasem Jantzenem, Brunonem Planderem i Martenem Barthelsem, budował 70-łasztowy statek „Der junge Tobias”, a razem z Danielem Bradenem, Joachimem Hasse i Niclasem Littkensem statek „Adam und Ewa”. W rok później (1706) z Brunonem Planderem, Craftem Stahlem, Antonem Koomenem, Johannem von Hoeckiem i Johannem Wilhelmem Buckhackiem zlecił budowę 60-łasztowego statku „Die Weintraube”. W kolejnych latach zlecał jeszcze budowę dalszych jednostek. W 1708 trzech statków (w spółce z Simonem Bantzerem, Brunonem Planderem, Mathiasem Jantzenem, Martenem Barthelsem i Marią Epstein) 190-łasztowego „St. Johannis Kirche von Dantzig”, kolejnego (w spółce z Antonem Koomenem, Johannem von Hoeckiem, Burchardem von der Emsterem, Nicklasem Kitzkatzem, zięciem Johannem Georgiem Pantzerem i Arendtem Buckhackiem) 165-łasztowego „Das Rahthaus von Dantzig” oraz (w spółce z Brunonem Planderem, Antonem Koomenem, Lorentzem Woltersem, Samuelem Ramseyem, Johannem von Hoeckiem, Cornelisem de Cuyperem i Arendtem Buckhackiem) „Das verguldete Einhorn”. Ostatnie zamówienie na budowę nowego statku, 240-łasztowego „Das Wapen von Dantzig”, złożył w 1709 (w spółce z Simonem Bantzerem, Brunonem Planderem, Lorentzem Woltersem, Balthazarem Hagemeistrem, Martenem Barthelsem i Mathiasem Jantzenem).

Od 1698 członek Trzeciego Ordynku, kwatermistrz Kwartału Rybackiego, był także prowizorem kościoła św. Jana. Zapisem testamentowym z 1705 przekazał luterańskiej gminie w Dinslaken 300 florenów.

W 1679 poślubił w Gdańsku Esther z domu Bernsau (chrzest 14 V 1658 w kościele św. Elżbiety – 2 V 1707 Gdańsk). Jej pochówek 14 VIII 1721 w kościele św. Jana uświetniło wykonanie kantaty Wie der Hirsch… Maximiliana Dietricha Freislicha. Ojciec trzech synów i siedmiu córek, ochrzczonych w kościele św. Piotra i Pawła. Synami byli 1/ Friedrich Wilhelm, 2/ Johann Wilhelm i 3/ Johann Gottlieb. Jedną z córek, które dożyły pełnoletności, była 4/ Constantia (chrzest 1 XII 1687 – 28 II 1758 Gdańsk, pochowana w kościele św. Jana pod płytą nagrobną nr 121), od 23 III 1708 żona poślubionego w kościele św. Piotra i Pawła Johanna Georga Pantzera (syna przybyłego z Blombergu (Nadrenia Północna-Westfalia) i od 22 XI 1657 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska Johanna Georga, od 19 IV 1708 także mającego potwierdzone obywatelstwo jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), pochowany 1710 w kościele św. Elżbiety), a od 7 IV 1712 kupca Abrahama Muhla, poślubionego w kościele św. Elżbiety. Kolejna córka Esther (chrzest 30 VI 1690 – ok. 1730), od 9 X 1708 była pierwszą żoną poślubionego w kościele św. Jana Carla Benedicta Henrichsdorffa (ok. 1682 – 20 VIII 1733 Gdańsk), brata pastora Johanna Davida Henrichsdorffa, kupca, kwatermistrza, od 1710 właściciela Doliny Schwabego (Schwabental), któremu urodziła szóstkę dzieci. Kolejna córka, Eva (chrzest 8 XII 1692 – po 1723), od ok. 1710 była żoną Daniela Klemma (zm. 1746). Zmarł podczas epidemi dżumy, podobnie jak zięć i wspólnik Johann Georg Pantzer (zob. epidemie nowożytne, tabela). JANSZ

Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 93, 180, 315, 445.
Drost Willi, Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 1: Sankt Johann, Stuttgart, 1957, s. 119, 220.
Groth Andrzej, Rozwój floty i żeglugi gdańskiej w latach 1660–1700, Gdańsk 1974.
Heß Corina, Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit. Untersuchungen zu Nachlassinventaren des 17. und 18. Jahrhunderts, Münster 2007, s. 92, 148, 165, 169.
Kociumbas Piotr, Repertuar kantat pogrzebowych ze zbiorów danej biblioteki przy kościele św. Jana w Gdańsku, w: Kościół św. Jana w Gdańsku. w kręgu kultury sepulkralnej, pod red. Jakuba Szczepańskiego, Gdańsk 2012, s. 110–111.
Muhl John, Danziger Bürgergeschlechter in ländlichem Besitz, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 71, 1934, s. 99.
Trzoska Jerzy, Z dziejów budownictwa okrętowego w Gdańsku – wykaz statków zbudowanych w pierwszej połowie XVIII w., „Nautologia”, t. 20, 1985, nr 1, tabela.br/> Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 50, 220, 237, 492; 3, 421.