KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ SALETYŃSKIEJ
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
[[File:Kościół_w_Sobieszewie.jpg|thumb|Kościół w Sobieszewie przed 1945]] | [[File:Kościół_w_Sobieszewie.jpg|thumb|Kościół w Sobieszewie przed 1945]] | ||
| − | [[File:2__Kościół_Matki_Boskiej_Saletyńskiej.jpg|thumb|Kościół Matki | + | [[File:2__Kościół_Matki_Boskiej_Saletyńskiej.jpg|thumb|Kościół Matki Bożej Saletyńskiej po pożarze 2 II 1986]] |
| − | [[File:3_Koscioł_Matki_Boskiej_Saletynskiej.jpg|thumb|Wypalone wnętrze kościoła Matki | + | [[File:3_Koscioł_Matki_Boskiej_Saletynskiej.jpg|thumb|Wypalone wnętrze kościoła Matki Bożej Saletyńskiej po pożarze 2 II 1986]] |
| − | [[File:4_Kosciół_Matki_Boskiej_Saletyńskiej.jpg|thumb|Wypalone wnętrze kościoła Matki | + | [[File:4_Kosciół_Matki_Boskiej_Saletyńskiej.jpg|thumb|Wypalone wnętrze kościoła Matki Bożej Saletyńskiej po pożarze 2 II 1986]] |
| − | [[File:1_Kościół_Matki_Boskiej_Saletyńskiej_w_Sobieszewie.jpeg|thumb|Kościół Matki | + | [[File:1_Kościół_Matki_Boskiej_Saletyńskiej_w_Sobieszewie.jpeg|thumb|Kościół Matki Bożej Saletyńskiej w Sobieszewie, 2018]] |
| − | [[File:2_Kościół_Matki_Boskiej_Saletyńskiej_w_Sobieszewie.jpeg|thumb|Wnętrze kościoła Matki | + | [[File:2_Kościół_Matki_Boskiej_Saletyńskiej_w_Sobieszewie.jpeg|thumb|Wnętrze kościoła Matki Bożej Saletyńskiej w Sobieszewie, 2018]] |
| − | '''KOŚCIÓŁ MATKI | + | '''KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ SALETYŃSKIEJ''', Sobieszewo, ul. Piesza 1. Kościół rzymsko-katolicki o nieznanym wezwaniu mógł tu istnieć już prawdopodobnie w XVI wieku, przejęty następnie przez luteranów. Od 1590 wymienia się luterańskich kaznodziejów, którzy posługiwali tu w pojedynkę. Zbór luterański początkowo skromnych rozmiarów, w XVII wieku kilkakrotnie był przebudowywany. Była to budowla o konstrukcji szachulcowej, sześcioosiowa, na rzucie prostokąta, kryta dachem dwuspadowym, tzw. karpiówką. W latach 1683–1687, za czasów pastora [[RECHOVIUS PETER, pastor kościoła w Sobieszewie| Petera Rechoviusa]], kościół przebudowano w stylu barokowym, m.in. przebudowując organy i dobudowując im nowy chór, dodając mu wieżę, w 1688 malując i złocąc chór organowy, w 1689 zawieszając na wieży dzwon odlany przez Absalon Witlowskiego. Za czasów pastora [[FALCK NATHANAEL GOTTFRIED, pastor kościoła w Sobieszewie | Nathanaela Gottfrieda Falcka]] w 1742, dzięki wsparciu finansowemu burmistrza [[WAHL JOHANN, burmistrz Gdańska | Johanna Wahla]] odremontowano stary zegar z [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]] i zamontowano na kościelnej wieży, w 1745, wzniesiono od południa kaplicę, a w nawie głównej pojawił się w 1741 nowy ołtarz. W 1771 zbudowano nową ambonę. Po uszkodzeniach spowodowanych kataklizmami (huragan w 1818, powódź w 1840) zbór poddano dwukrotnie renowacji (1823 (zob. [[BÄRREYSEN JOHANN WILHELM LUDWIG, pastor kościołów w Sobieszewie i Zbawiciela | Johann Wilhelm Ludwig Bärreysen]]) i 1845). Ewangelicka parafia na tzw. Mierzei (Nehrung) do 1793 podlegała gdańskiemu Ministerium Duchownemu, następnie funkcjonowała w ramach osobnej superintendentury (o takiej samej nazwie: Nehrung (Żuławy)). W sąsiedztwie kościoła znajdował się cmentarz, a na nim zabytkowe nagrobki, pochodzące z XVIII wieku, dwa obecnie zachowane.<br/><br/> |
| − | dodając mu wieżę, w 1688 malując i złocąc chór organowy, w 1689 zawieszając na wieży dzwon odlany przez Absalon Witlowskiego | + | Podczas walk w 1945 zbór częściowo rozebrano (materiał zużyto na budowę schronów dla Wehrmachtu), częściowo uległ zniszczeniu na skutek ostrzału artyleryjskiego (wieża, kruchta, dachy, chór, galerie, okna i drzwi). Gmina ewangelicka działała do 1946, tj. do wysiedlenia ludności niemieckiej z terenu gminy [[ŚWIBNO | Świbno]]. Kościół w lipcu 1946 oddano do dyspozycji zgromadzeniu zakonnemu [[SALETYNI | saletynów]], w styczniu 1947 erygowano tu kierowaną przez zakonników parafię rzymsko-katolicką pod wyżej wymienionym wezwaniem, obejmującą nie tylko całą [[WYSPA SOBIESZEWSKA | Wyspę Sobieszewską]], ale także wsie Żuław Gdańskich: Trzcinowo, Wiślinkę, Bogatkę i Pleniewo. W latach 1946–1947 świątynia została częściowo wyremontowana i odbudowana. Zrezygnowano jedynie z odbudowania wieży, którą zastąpiła mała czworoboczna drewniana sygnaturka z krzyżem pośrodku dachu. Kościół konsekrowano 5 X 1947, w setną rocznicę objawień w La Salette. W 1948 ustanowiono kaplicę filialną w Świbnie pod wezwaniem św. Wojciecha. Pełne unormowanie prawa własności do kościelnego gruntu nastąpiło w czerwcu 1971. W 1961 sprowadzono i umieszczono we wnętrzu świątyni figurę Matki Bożej Saletyńskiej Płaczącej |
| − | Podczas walk w 1945 zbór częściowo rozebrano (materiał zużyto na budowę schronów dla Wehrmachtu), częściowo uległ zniszczeniu na skutek ostrzału artyleryjskiego (wieża, kruchta, dachy, chór, galerie, okna i drzwi). Gmina ewangelicka działała do 1946, tj. do wysiedlenia ludności niemieckiej z terenu gminy [[ŚWIBNO | Świbno]]. Kościół w lipcu 1946 oddano do dyspozycji zgromadzeniu zakonnemu [[SALETYNI | saletynów]], w styczniu 1947 erygowano tu kierowaną przez zakonników parafię rzymsko-katolicką pod wyżej wymienionym wezwaniem, obejmującą nie tylko całą [[WYSPA SOBIESZEWSKA | Wyspę Sobieszewską]], ale także wsie Żuław Gdańskich: Trzcinowo, Wiślinkę, Bogatkę i Pleniewo. W latach 1946–1947 świątynia została częściowo wyremontowana i odbudowana. Zrezygnowano jedynie z odbudowania wieży, którą zastąpiła mała czworoboczna drewniana sygnaturka z krzyżem pośrodku dachu. Kościół konsekrowano 5 X 1947, w setną rocznicę objawień w La Salette. W 1948 ustanowiono kaplicę filialną w Świbnie pod wezwaniem św. Wojciecha. Pełne unormowanie prawa własności do kościelnego gruntu nastąpiło w czerwcu 1971. W 1961 sprowadzono i umieszczono we wnętrzu świątyni figurę Matki | + | (najstarsza w Polsce, wykonana z drewna dębowego w 1926, do Gdańska przywieziona z klasztoru macierzystego w Dębowcu koło Jasła), rychło otoczoną kultem. W 1981, po wydzieleniu osobnej parafii w Świbnie, przy kościele sobieszewskim pozostała tylko zachodnia część wyspy oraz tereny na Żuławach. <br /><br /> |
| − | 22 II 1986 doszło do pożaru, w wyniku którego poewangelicki kościół uległ całkowitej zagładzie, udało się zeń wynieść niektóre elementy wyposażenia, w tym wyżej wymienioną figurę Matki Boskiej Płaczącej. Ocalała natomiast plebania (osobno stojąca na północny zachód od starego kościoła), na której dziedzińcu przez pół roku odbywały się msze. Kaplicę zastępczą udostępniono już w sierpniu 1986. Od 1988 do 1995 wzniesiono od podstaw, według projektu architektów [[TARASZKIEWICZ LEOPOLD WITOLD, profesor Politechniki Gdańskiej | Leopolda]] i Antoniego Taraszkiewiczów, nową świątynię, od strony wschodniej (prezbiterium i zakrystii) łączącą się z plebanią. Kaplica zastępcza została wówczas zaadaptowana na Dom Pielgrzyma (pod nazwą Dom Maksymina i Melanii). W 1997 [[GOCŁOWSKI TADEUSZ, arcybiskup gdański | abp Tadeusz Gocłowski]] poświęcił kaplicę Matki Boskiej Płaczącej w nawie bocznej nowego kościoła, w 2003 ustanowił tu archidiecezjalne Sanktuarium Matki | + | 22 II 1986 doszło do pożaru, w wyniku którego poewangelicki kościół uległ całkowitej zagładzie, udało się zeń wynieść niektóre elementy wyposażenia, w tym wyżej wymienioną figurę Matki Boskiej Płaczącej. Ocalała natomiast plebania (osobno stojąca na północny zachód od starego kościoła), na której dziedzińcu przez pół roku odbywały się msze. Kaplicę zastępczą udostępniono już w sierpniu 1986. Od 1988 do 1995 wzniesiono od podstaw, według projektu architektów [[TARASZKIEWICZ LEOPOLD WITOLD, profesor Politechniki Gdańskiej | Leopolda]] i Antoniego Taraszkiewiczów, nową świątynię, od strony wschodniej (prezbiterium i zakrystii) łączącą się z plebanią. Kaplica zastępcza została wówczas zaadaptowana na Dom Pielgrzyma (pod nazwą Dom Maksymina i Melanii). W 1997 [[GOCŁOWSKI TADEUSZ, arcybiskup gdański | abp Tadeusz Gocłowski]] poświęcił kaplicę Matki Boskiej Płaczącej w nawie bocznej nowego kościoła, w 2003 ustanowił tu archidiecezjalne Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej, a w 2007, w asyście kilku innych biskupów, dokonał uroczystej koronacji figury. <br/><br/> |
Kościół obecny na planie prostokąta, murowany, z nawami bocznymi. Nad wejściem wieżyczka nawiązująca kształtem do tej zniszczonej w 1945. Prezbiterium ozdobione jedynie prostym drewnianym krzyżem; z prawej strony, w południowej nawie kaplica Matki Boskiej Płaczącej, w nawie przeciwległej kaplica Miłosierdzia Bożego ze stałą adoracją Najświętszego Sakramentu. Przy parafii, w dalszym ciągu kierowanej przez saletynów, działają liczne organizacje i stowarzyszenia katolickie. Na jej terenie funkcjonują też inne zgromadzenia zakonne, w tym od 1946 [[FRANCISZKANIE | franciszkanki]] służebnice krzyża oraz od 1991 [[PALLOTYNKI | pallotynki]]. {{author: SK}} <br /><br /> | Kościół obecny na planie prostokąta, murowany, z nawami bocznymi. Nad wejściem wieżyczka nawiązująca kształtem do tej zniszczonej w 1945. Prezbiterium ozdobione jedynie prostym drewnianym krzyżem; z prawej strony, w południowej nawie kaplica Matki Boskiej Płaczącej, w nawie przeciwległej kaplica Miłosierdzia Bożego ze stałą adoracją Najświętszego Sakramentu. Przy parafii, w dalszym ciągu kierowanej przez saletynów, działają liczne organizacje i stowarzyszenia katolickie. Na jej terenie funkcjonują też inne zgromadzenia zakonne, w tym od 1946 [[FRANCISZKANIE | franciszkanki]] służebnice krzyża oraz od 1991 [[PALLOTYNKI | pallotynki]]. {{author: SK}} <br /><br /> | ||
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
|- | |- | ||
| 1590–1594 | | 1590–1594 | ||
| − | | Nicolaus | + | | [[MENSELIUS NICOLAUS, pastor w Sobieszewie, kaznodzieja kościoła Bożego Ciała| Nicolaus Menselius]] |
|- | |- | ||
| 1594–1603 | | 1594–1603 | ||
| Linia 54: | Linia 54: | ||
|- | |- | ||
| 1709–1714 | | 1709–1714 | ||
| − | | Daniel Hartsch | + | | [[HARTSCH DANIEL, pastor kościoła w Sobieszewie i kościoła św. Jakuba | Daniel Hartsch]] |
|- | |- | ||
| 1715–1762 | | 1715–1762 | ||
| Linia 97: | Linia 97: | ||
| 1916–1935 | | 1916–1935 | ||
| [[BÖHM WALTER, pastor, poseł do Volkstagu | Walter Böhm]] | | [[BÖHM WALTER, pastor, poseł do Volkstagu | Walter Böhm]] | ||
| + | |- | ||
| + | | 1938– | ||
| + | | Friedrich Beutter | ||
|- | |- | ||
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}} | | class="authorEgTab" | {{author: MrGl}} | ||
| Linia 102: | Linia 105: | ||
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
| − | |+ Proboszczowie kościoła Matki | + | |+ Proboszczowie kościoła Matki Bożej Saletyńskiej |
|- | |- | ||
| span style="white-space: nowrap" | 1946–1947 | | span style="white-space: nowrap" | 1946–1947 | ||
Aktualna wersja na dzień 18:47, 1 wrz 2024
KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ SALETYŃSKIEJ, Sobieszewo, ul. Piesza 1. Kościół rzymsko-katolicki o nieznanym wezwaniu mógł tu istnieć już prawdopodobnie w XVI wieku, przejęty następnie przez luteranów. Od 1590 wymienia się luterańskich kaznodziejów, którzy posługiwali tu w pojedynkę. Zbór luterański początkowo skromnych rozmiarów, w XVII wieku kilkakrotnie był przebudowywany. Była to budowla o konstrukcji szachulcowej, sześcioosiowa, na rzucie prostokąta, kryta dachem dwuspadowym, tzw. karpiówką. W latach 1683–1687, za czasów pastora Petera Rechoviusa, kościół przebudowano w stylu barokowym, m.in. przebudowując organy i dobudowując im nowy chór, dodając mu wieżę, w 1688 malując i złocąc chór organowy, w 1689 zawieszając na wieży dzwon odlany przez Absalon Witlowskiego. Za czasów pastora Nathanaela Gottfrieda Falcka w 1742, dzięki wsparciu finansowemu burmistrza Johanna Wahla odremontowano stary zegar z kościoła św. Jana i zamontowano na kościelnej wieży, w 1745, wzniesiono od południa kaplicę, a w nawie głównej pojawił się w 1741 nowy ołtarz. W 1771 zbudowano nową ambonę. Po uszkodzeniach spowodowanych kataklizmami (huragan w 1818, powódź w 1840) zbór poddano dwukrotnie renowacji (1823 (zob. Johann Wilhelm Ludwig Bärreysen) i 1845). Ewangelicka parafia na tzw. Mierzei (Nehrung) do 1793 podlegała gdańskiemu Ministerium Duchownemu, następnie funkcjonowała w ramach osobnej superintendentury (o takiej samej nazwie: Nehrung (Żuławy)). W sąsiedztwie kościoła znajdował się cmentarz, a na nim zabytkowe nagrobki, pochodzące z XVIII wieku, dwa obecnie zachowane.
Podczas walk w 1945 zbór częściowo rozebrano (materiał zużyto na budowę schronów dla Wehrmachtu), częściowo uległ zniszczeniu na skutek ostrzału artyleryjskiego (wieża, kruchta, dachy, chór, galerie, okna i drzwi). Gmina ewangelicka działała do 1946, tj. do wysiedlenia ludności niemieckiej z terenu gminy Świbno. Kościół w lipcu 1946 oddano do dyspozycji zgromadzeniu zakonnemu saletynów, w styczniu 1947 erygowano tu kierowaną przez zakonników parafię rzymsko-katolicką pod wyżej wymienionym wezwaniem, obejmującą nie tylko całą Wyspę Sobieszewską, ale także wsie Żuław Gdańskich: Trzcinowo, Wiślinkę, Bogatkę i Pleniewo. W latach 1946–1947 świątynia została częściowo wyremontowana i odbudowana. Zrezygnowano jedynie z odbudowania wieży, którą zastąpiła mała czworoboczna drewniana sygnaturka z krzyżem pośrodku dachu. Kościół konsekrowano 5 X 1947, w setną rocznicę objawień w La Salette. W 1948 ustanowiono kaplicę filialną w Świbnie pod wezwaniem św. Wojciecha. Pełne unormowanie prawa własności do kościelnego gruntu nastąpiło w czerwcu 1971. W 1961 sprowadzono i umieszczono we wnętrzu świątyni figurę Matki Bożej Saletyńskiej Płaczącej
(najstarsza w Polsce, wykonana z drewna dębowego w 1926, do Gdańska przywieziona z klasztoru macierzystego w Dębowcu koło Jasła), rychło otoczoną kultem. W 1981, po wydzieleniu osobnej parafii w Świbnie, przy kościele sobieszewskim pozostała tylko zachodnia część wyspy oraz tereny na Żuławach.
22 II 1986 doszło do pożaru, w wyniku którego poewangelicki kościół uległ całkowitej zagładzie, udało się zeń wynieść niektóre elementy wyposażenia, w tym wyżej wymienioną figurę Matki Boskiej Płaczącej. Ocalała natomiast plebania (osobno stojąca na północny zachód od starego kościoła), na której dziedzińcu przez pół roku odbywały się msze. Kaplicę zastępczą udostępniono już w sierpniu 1986. Od 1988 do 1995 wzniesiono od podstaw, według projektu architektów Leopolda i Antoniego Taraszkiewiczów, nową świątynię, od strony wschodniej (prezbiterium i zakrystii) łączącą się z plebanią. Kaplica zastępcza została wówczas zaadaptowana na Dom Pielgrzyma (pod nazwą Dom Maksymina i Melanii). W 1997 abp Tadeusz Gocłowski poświęcił kaplicę Matki Boskiej Płaczącej w nawie bocznej nowego kościoła, w 2003 ustanowił tu archidiecezjalne Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej, a w 2007, w asyście kilku innych biskupów, dokonał uroczystej koronacji figury.
Kościół obecny na planie prostokąta, murowany, z nawami bocznymi. Nad wejściem wieżyczka nawiązująca kształtem do tej zniszczonej w 1945. Prezbiterium ozdobione jedynie prostym drewnianym krzyżem; z prawej strony, w południowej nawie kaplica Matki Boskiej Płaczącej, w nawie przeciwległej kaplica Miłosierdzia Bożego ze stałą adoracją Najświętszego Sakramentu. Przy parafii, w dalszym ciągu kierowanej przez saletynów, działają liczne organizacje i stowarzyszenia katolickie. Na jej terenie funkcjonują też inne zgromadzenia zakonne, w tym od 1946 franciszkanki służebnice krzyża oraz od 1991 pallotynki.
| 1590–1594 | Nicolaus Menselius | |
| 1594–1603 | Christianus Denke | |
| 1603–1605 | David Lentzmann (Lutzmann) | |
| 1605–1607 | Heinrich Möller | |
| 1608–1625 | Johann Phaner (Phamer) | |
| 1626–1637 | Martin Jagemann | |
| 1638–1652 | Isaac Kluge | |
| 1652–1655 | Johann Neumann | |
| 1656–1666 | Daniel Matthäi | |
| 1666–1673 | Johann Otzech | |
| 1673–1690 | Peter Rechovius | |
| 1690–1709 | Nathanael Taute (Tautz) | |
| 1709–1714 | Daniel Hartsch | |
| 1715–1762 | Nathanael Gottfried Falck | |
| 1762–1770 | Johann Möller | |
| 1770–1786 | Franz Jakob Schalck (Schirk) | |
| 1787–1791 | Samuel Gottlieb Weickhmann | |
| 1791–1818 | Carl Friedrich Günther | |
| 1818–1826 | Johann Wilhelm Ludwig Bärreysen | |
| 1827–1832 | Karl Adolph Blech | |
| 1832–1840 | Johann Wilhelm Ludwig Bärreysen | |
| 1840–1848 | Emil August Theodor Zander | |
| 1848–1867 | August Eduard Klein | |
| 1868–1879 | Joachim Georg Weickhmann | |
| 1880–1900 | Adolf Hermann Ernst Radtke | |
| 1900–1916 | Emil Otto Dietrich | |
| 1916–1935 | Walter Böhm | |
| 1938– | Friedrich Beutter | |
| 1946–1947 | Stanisław Krzyworączka MS (administrator) |
| 1947–1951 | Józef Gołębiewski MS (administrator) |
| 1951–1952 | Józef Sroka MS (administrator) |
| 1952–1953 | Andrzej Maria Skibiński MS (administrator) |
| 1953–1957 | Józef Sroka MS (administrator) |
| 1957–1965 | Wincenty Bugiel MS (administrator) |
| 1965–1970 | Józef Burdaś MS (administrator) |
| 1970–1973 | Stanisław Błasik MS (administrator) |
| 1973–1976 | Tadeusz Piękoś MS (administrator) |
| 1976–1981 | Paweł Brożyna MS (administrator) |
| 1981–1983 | Stanisław Wygonik MS |
| 1983–1985 | Adolf Grotkowski MS |
| 1985–1991 | Zbigniew Czuchra MS |
| 1991–1997 | Janusz Szubert MS |
| 1997–2000 | Władysław Wichniarz MS |
| 2000–2002 | Marian Mordarski MS |
| 2002–2006 | Władysław Pasiut MS |
| 23 VI 2006 – 15 VIII 2009 | Mariusz Czachor MS |
| 28 IX 2009 – 8 VII 2012 | Rafał Zientara MS |
| 2012–3 VII 2016 | Stanisław Kowalski MS |
| 3 VII 2016 | Maciej Kucharzyk MS |
