KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Oliwa)

Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez jednego użytkownika)
Linia 10: Linia 10:
 
18 II 1577 spalony przez gdańszczan w okresie [[WOJNA GDAŃSKA Z KRÓLEM POLSKIM STEFANEM BATORYM | wojny Gdańska z polskim królem Stefanem Batorym]], prowizorycznie odbudowany w latach 1591–1593, konsekrowany 18 I 1604 przez sufragana włocławskiego Franciszka Łąckiego. W 1637, z uwagi na niebezpieczeństwo zawalenia, gruntownie wyremontowany i częściowo przebudowany (zlikwidowano nawę południową). W 1709 otrzymał dzisiejsze zwieńczenie wieży, z 2. połowy XVIII wieku pochodzą rokokowy wystrój, ołtarz, ambona i konfesjonał, powstałe w przyklasztornym warsztacie snycerskim. <br/><br/>
 
18 II 1577 spalony przez gdańszczan w okresie [[WOJNA GDAŃSKA Z KRÓLEM POLSKIM STEFANEM BATORYM | wojny Gdańska z polskim królem Stefanem Batorym]], prowizorycznie odbudowany w latach 1591–1593, konsekrowany 18 I 1604 przez sufragana włocławskiego Franciszka Łąckiego. W 1637, z uwagi na niebezpieczeństwo zawalenia, gruntownie wyremontowany i częściowo przebudowany (zlikwidowano nawę południową). W 1709 otrzymał dzisiejsze zwieńczenie wieży, z 2. połowy XVIII wieku pochodzą rokokowy wystrój, ołtarz, ambona i konfesjonał, powstałe w przyklasztornym warsztacie snycerskim. <br/><br/>
 
Po kasacie klasztoru oliwskiego w 1831 i ustanowieniu kościoła poklasztornego (obecnej archikatedry) siedzibą parafii katolickiej, przeszedł w posiadanie rządu pruskiego. Jego decyzją pozostał w rękach katolików do chwili przysposobienia kościoła poklasztornego do nowych potrzeb, ci zaś 14 II 1833 zwrócili go władzom pruskim. Oddany oliwskiej gminie ewangelickiej (pierwsze nabożeństwo ewangelickie 30 XI 1834) był jej głównym kościołem w Oliwie do 1920, do czasów wybudowania kościoła Pojednania ([[KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ KRÓLOWEJ KORONY POLSKIEJ | kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej]]). Parafia ewangelicka obejmowała Oliwę, [[KLUKOWO | Klukowo]], [[OWCZARNIA | Owczarnię]] i [[ZASPA | Zaspę]]. Przy kościele w 1835 wybudowano plebanię (obecnie ul. Opacka 9, przebudowaną w latach 1870 i 1906). Po raz kolejny remontowany w okresie 1879–1882, otrzymał obecny wystrój zachodniej kruchty i płaskiego stropu. W 1878 zamknięto cmentarz. W 1945, po zajęciu przez cystersów kościoła Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej, ponownie najważniejszy kościół ewangelicki w Oliwie.<br/><br/>
 
Po kasacie klasztoru oliwskiego w 1831 i ustanowieniu kościoła poklasztornego (obecnej archikatedry) siedzibą parafii katolickiej, przeszedł w posiadanie rządu pruskiego. Jego decyzją pozostał w rękach katolików do chwili przysposobienia kościoła poklasztornego do nowych potrzeb, ci zaś 14 II 1833 zwrócili go władzom pruskim. Oddany oliwskiej gminie ewangelickiej (pierwsze nabożeństwo ewangelickie 30 XI 1834) był jej głównym kościołem w Oliwie do 1920, do czasów wybudowania kościoła Pojednania ([[KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ KRÓLOWEJ KORONY POLSKIEJ | kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej]]). Parafia ewangelicka obejmowała Oliwę, [[KLUKOWO | Klukowo]], [[OWCZARNIA | Owczarnię]] i [[ZASPA | Zaspę]]. Przy kościele w 1835 wybudowano plebanię (obecnie ul. Opacka 9, przebudowaną w latach 1870 i 1906). Po raz kolejny remontowany w okresie 1879–1882, otrzymał obecny wystrój zachodniej kruchty i płaskiego stropu. W 1878 zamknięto cmentarz. W 1945, po zajęciu przez cystersów kościoła Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej, ponownie najważniejszy kościół ewangelicki w Oliwie.<br/><br/>
−
W wyniku przesiedleń Niemców i upadku gminy ewangelickiej, 14 VII 1946 przekazany katolikom i poświęcony (ks. [[KOSSAK-GŁÓWCZEWSKI LEON | Leon Kossak-Główczewski]]) jako filialny archikatedry. W 1960 i na przełomie XX i XXI wieku rewaloryzowany. W 2006 otrzymał iluminację. Jeden z nielicznych gdańskich kościołów, gdzie odprawiane są adekwatne do ich wieku niedzielne msze dla przedszkolaków, z udziałem zespołu muzycznego i scholi. {{author: BŚ}} <br/><br/>  
+
W wyniku przesiedleń Niemców i upadku gminy ewangelickiej, 14 VII 1946 przekazany katolikom i poświęcony (ks. [[KOSSAK-GŁÓWCZEWSKI LEON, proboszcz katedry Trójcy Świętej | Leon Kossak-Główczewski]]) jako filialny archikatedry. Przeznaczony na kościół pogrzebowy (odprawiano w nim msze pogrzebowe) i kościół z mszami dla dzieci. Remontowany m.in. w 1960, 1962 (wymiana sieci energetycznej) i z myślą o przeznaczeniu go dla młodzieży akademickiej gruntownie w 1973 (m.in. zlikwidowano chór z czasów protestanckich, odnowiono ołtarz i ambonę, wymieniono ławki, zainstalowano nowe ogrzewanie, naprawiono elewację, uporządkowano otoczenie, poświęcony po remoncie 20 VII 1973). W 2006 otrzymał iluminację. Jeden z nielicznych gdańskich kościołów, gdzie odprawiane są adekwatne do ich wieku niedzielne msze dla przedszkolaków, z udziałem zespołu muzycznego i scholi. {{author: BŚ}} <br/><br/>  
 
{| class="tableGda"
 
{| class="tableGda"
 
|-
 
|-
Linia 16: Linia 16:
 
|-
 
|-
 
| 1590–1591
 
| 1590–1591
−
| ks. [[ADLER PHILIPPUS | Philippus Adler]]
+
| cysters [[ADLER PHILIPPUS, przeor oliwski | Philippus Adler]], głosił kazania
 
|-
 
|-
 
| 1591
 
| 1591
−
| span style="white-space: nowrap" | ks. Christophorus Paraschinski
+
| span style="white-space: nowrap" | cysters Christophorus Paraschinski, udzielał sakramenty
 
|-
 
|-
 
| 1591–1593
 
| 1591–1593
Linia 28: Linia 28:
 
|-
 
|-
 
| 1597–1638
 
| 1597–1638
−
| ks. Zacharias Cultius
+
| ks. Zacharias Cultius (doktor teologii, zm. 2 V 1638)
 
|-
 
|-
 
| 1639–1641
 
| 1639–1641
−
| ks. Robert von Werden
+
| cysters Robert von Werden
 
|-
 
|-
 
| 1641–1647
 
| 1641–1647
−
| ks. Gerhardus Nedatius
+
| cystersk Gerhardus Nedatius
 
|-
 
|-
 
| 1647–1655
 
| 1647–1655
−
| ks. Michael Gaulius
+
| cysters Michael Gaulius
 
|-
 
|-
 
| 1655–1659
 
| 1655–1659
−
| ks. [[HOFFMANN JOHANN AUGUSTIN | Johann Augustin Hoffmann]]
+
| cysters [[HOFFMANN JOHANN AUGUSTIN, proboszcz kościoła św. Jakuba, organizator drukarni | Johann Augustin Hoffmann]]
 
|-
 
|-
−
| 1659–1668
+
| 20 VIII 1659 – listopad 1668
 
| ks. Michael Videt
 
| ks. Michael Videt
 
|-
 
|-
 
| 1669–1683
 
| 1669–1683
−
| ks. [[HOFFMANN JOHANN AUGUSTIN | Johann Augustin Hoffmann]]
+
| ks. [[HOFFMANN JOHANN AUGUSTIN, proboszcz kościoła św. Jakuba, organizator drukarni | Johann Augustin Hoffmann]]
 
|-
 
|-
−
| 1683–1687
+
| 1683 – październik 1687
 
| ks. Andreas G. Friedrich
 
| ks. Andreas G. Friedrich
 
|-
 
|-
Linia 57: Linia 57:
 
| vacat
 
| vacat
 
|-
 
|-
−
| 1693–1701
+
| 1693–1700
 
| ks. Nicolaus Verlorn
 
| ks. Nicolaus Verlorn
 +
|-
 +
| 1700–1702
 +
| cysters Andreas Steinberg
 
|-
 
|-
 
| 1702
 
| 1702
 
| ks. Antonius Rusiecki
 
| ks. Antonius Rusiecki
 
|-
 
|-
−
| 1702–1703
+
| 1702 – wrzesień 1703
−
| ks. Theophilus Tatter
+
| cysters Theophilus Tatter
 
|-
 
|-
 
| 1703–1706
 
| 1703–1706
−
| ks. Gottfried Hoffmann
+
| cysters Gottfried Hoffmann
 
|-
 
|-
−
| 1706–1709
+
| 1706 – 6 VIII 1709
 
| ks. Kaspar Burchard
 
| ks. Kaspar Burchard
 
|-
 
|-
 
| 1709–1710
 
| 1709–1710
−
| ks. Gotthard Wegner
+
| cysters Gotthard Wegner
 
|-
 
|-
 
| 1710–1711
 
| 1710–1711
−
| ks. Gottfried Hoffmann
+
| cysters Gottfried Hoffmann
 
|-
 
|-
 
| 1712
 
| 1712
 
| vacat
 
| vacat
 
|-
 
|-
−
| 1713–1723
+
| kwiecień 1713 – marzec 1723
−
| ks. Tobias Puklinski
+
| cysters [[PUKLIŃSKI TOBIAS, proboszcz kościoła św. Jakuba w Oliwie | Tobias Pukliński]]
 
|-
 
|-
 
| 1723–1724
 
| 1723–1724
−
| ks. Christophorus Tatter
+
| cysters Christophorus Tatter
 
|-
 
|-
−
| 1724–1752
+
| 1724 – 3 V 1752
−
| ks. Kilian Schulz
+
| cysters Kilian Schulz
 
|-
 
|-
−
| 1752–1755
+
| 7 V 1752 – marzec 1755
−
| ks. Albericus Seewald
+
| cysters Albericus Seewald
 
|-
 
|-
−
| 1755–1757
+
| marzec 1755 – wrzesień 1757
−
| ks. Kilian Schulz
+
| cysters Kilian Schulz
 
|-
 
|-
 
| 1757–1772
 
| 1757–1772
−
| ks. Placidus Werner
+
| cysters Placidus Werner
 
|-
 
|-
 
| 1772–1774
 
| 1772–1774
−
| ks. Florian Buch
+
| cysters Florian Buch
 
|-
 
|-
 
| 1774–1782
 
| 1774–1782
−
| ks. Heronymus Teschner
+
| cysters [[TESCHNER HIERONYMUS, proboszcz kościoła św. Jakuba w Oliwie| Hieronymus Teschner]]
 
|-
 
|-
 
| 1782–1787
 
| 1782–1787
−
| ks. Gabriel Mick
+
| cysters Gabriel Mick
 
|-
 
|-
 
| 1787–1802
 
| 1787–1802
−
| ks. Otto Moser
+
| cysters Otto Moser
 
|-
 
|-
 
| span style="white-space: nowrap" | 1802–1804
 
| span style="white-space: nowrap" | 1802–1804
−
| ks. Robert Casperson
+
| cysters Robert Casperson
 
|-
 
|-
 
| 1804–1832
 
| 1804–1832
−
| ks. Johannes Bluhm
+
| cysters Johannes Bluhm (zm. 27 X 1832)
 
|-
 
|-
 
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}}
 
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}}
Linia 124: Linia 127:
 
|-
 
|-
 
| 1834–1865
 
| 1834–1865
−
| [[SADOWSKI ADAM EMANUEL | Adam Emanuel Sadowski]]
+
| [[SADOWSKI ADAM EMANUEL, pastor kościoła św. Jakuba (Oliwa) | Adam Emanuel Sadowski]]
 
|-
 
|-
 
| 1865–1874
 
| 1865–1874
Linia 136: Linia 139:
 
|-
 
|-
 
| 1894–1933
 
| 1894–1933
−
| [[OTTO KARL EMIL ALBERT | Karl Emil Albert Otto]] (od 1920 świątynia główna zob. [[KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ KRÓLOWEJ KORONY POLSKIEJ | kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej]]).
+
| [[OTTO KARL EMIL ALBERT, pastor kościoła św. Jakuba | Karl Emil Albert Otto]] (od 1920 świątynia główna zob. [[KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ KRÓLOWEJ KORONY POLSKIEJ | kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej]]).
 
|-
 
|-
 
| 1934–1945
 
| 1934–1945

Aktualna wersja na dzień 14:31, 31 maj 2024

Kościół św. Jakuba w Oliwie od strony zachodniej, 1910
Kościół św. Jakuba w Oliwie od strony południowej, 1910
Kościół św. Jakuba w Oliwie, widok od strony północnej
Kościół św. Jakuba w Oliwie od strony południowo-zachodniej, 2010
Kościół św. Jakuba, 2021
Kościół św. Jakuba, 2021

KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA, Oliwa, na wzniesieniu przy zbiegu ul. Cystersów, Opackiej i Czyżewskiego (do 1945 Saltzmannstraße i Ludolfiner Weg), po północno-zachodniej stronie kościoła (archikatedry) Trójcy Świętej, niegdyś trzynawowy, obecnie dwunawowy. Wzniesiony w XIII lub początku XIV wieku jako parafialny dla najbliższych wsi będących własnością opactwa cystersów oliwskich. Pierwsza (pośrednia) wzmianka pisemna o jego istnieniu zawarta jest w Kronice oliwskiej, wedle której po rzezi gdańszczan przez Krzyżaków 12/13 XI 1308 opat oliwski Rüdiger kazał pochować pomordowanych rycerzy na cmentarzu św. Jakuba.

18 II 1577 spalony przez gdańszczan w okresie wojny Gdańska z polskim królem Stefanem Batorym, prowizorycznie odbudowany w latach 1591–1593, konsekrowany 18 I 1604 przez sufragana włocławskiego Franciszka Łąckiego. W 1637, z uwagi na niebezpieczeństwo zawalenia, gruntownie wyremontowany i częściowo przebudowany (zlikwidowano nawę południową). W 1709 otrzymał dzisiejsze zwieńczenie wieży, z 2. połowy XVIII wieku pochodzą rokokowy wystrój, ołtarz, ambona i konfesjonał, powstałe w przyklasztornym warsztacie snycerskim.

Po kasacie klasztoru oliwskiego w 1831 i ustanowieniu kościoła poklasztornego (obecnej archikatedry) siedzibą parafii katolickiej, przeszedł w posiadanie rządu pruskiego. Jego decyzją pozostał w rękach katolików do chwili przysposobienia kościoła poklasztornego do nowych potrzeb, ci zaś 14 II 1833 zwrócili go władzom pruskim. Oddany oliwskiej gminie ewangelickiej (pierwsze nabożeństwo ewangelickie 30 XI 1834) był jej głównym kościołem w Oliwie do 1920, do czasów wybudowania kościoła Pojednania ( kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej). Parafia ewangelicka obejmowała Oliwę, Klukowo, Owczarnię i Zaspę. Przy kościele w 1835 wybudowano plebanię (obecnie ul. Opacka 9, przebudowaną w latach 1870 i 1906). Po raz kolejny remontowany w okresie 1879–1882, otrzymał obecny wystrój zachodniej kruchty i płaskiego stropu. W 1878 zamknięto cmentarz. W 1945, po zajęciu przez cystersów kościoła Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej, ponownie najważniejszy kościół ewangelicki w Oliwie.

W wyniku przesiedleń Niemców i upadku gminy ewangelickiej, 14 VII 1946 przekazany katolikom i poświęcony (ks. Leon Kossak-Główczewski) jako filialny archikatedry. Przeznaczony na kościół pogrzebowy (odprawiano w nim msze pogrzebowe) i kościół z mszami dla dzieci. Remontowany m.in. w 1960, 1962 (wymiana sieci energetycznej) i z myślą o przeznaczeniu go dla młodzieży akademickiej gruntownie w 1973 (m.in. zlikwidowano chór z czasów protestanckich, odnowiono ołtarz i ambonę, wymieniono ławki, zainstalowano nowe ogrzewanie, naprawiono elewację, uporządkowano otoczenie, poświęcony po remoncie 20 VII 1973). W 2006 otrzymał iluminację. Jeden z nielicznych gdańskich kościołów, gdzie odprawiane są adekwatne do ich wieku niedzielne msze dla przedszkolaków, z udziałem zespołu muzycznego i scholi. BŚ

Proboszczowie kościoła
św. Jakuba w Oliwie
1590–1591 cysters Philippus Adler, głosił kazania
1591 cysters Christophorus Paraschinski, udzielał sakramenty
1591–1593 ks. Michael Radecki
1593–1597 ks. Bartholomäus Bering
1597–1638 ks. Zacharias Cultius (doktor teologii, zm. 2 V 1638)
1639–1641 cysters Robert von Werden
1641–1647 cystersk Gerhardus Nedatius
1647–1655 cysters Michael Gaulius
1655–1659 cysters Johann Augustin Hoffmann
20 VIII 1659 – listopad 1668 ks. Michael Videt
1669–1683 ks. Johann Augustin Hoffmann
1683 – październik 1687 ks. Andreas G. Friedrich
1687–1688 ks. Ignatius Becke
1689–1693 vacat
1693–1700 ks. Nicolaus Verlorn
1700–1702 cysters Andreas Steinberg
1702 ks. Antonius Rusiecki
1702 – wrzesień 1703 cysters Theophilus Tatter
1703–1706 cysters Gottfried Hoffmann
1706 – 6 VIII 1709 ks. Kaspar Burchard
1709–1710 cysters Gotthard Wegner
1710–1711 cysters Gottfried Hoffmann
1712 vacat
kwiecień 1713 – marzec 1723 cysters Tobias Pukliński
1723–1724 cysters Christophorus Tatter
1724 – 3 V 1752 cysters Kilian Schulz
7 V 1752 – marzec 1755 cysters Albericus Seewald
marzec 1755 – wrzesień 1757 cysters Kilian Schulz
1757–1772 cysters Placidus Werner
1772–1774 cysters Florian Buch
1774–1782 cysters Hieronymus Teschner
1782–1787 cysters Gabriel Mick
1787–1802 cysters Otto Moser
1802–1804 cysters Robert Casperson
1804–1832 cysters Johannes Bluhm (zm. 27 X 1832)
MrGl
Pastorzy kościoła św. Jakuba w Oliwie
1834–1865 Adam Emanuel Sadowski
1865–1874 Karl Heinrich Wachchausen
1874–1883 Hermann Emil Krause
1884–1893 Karl Gustav Hinz
1894–1933 Karl Emil Albert Otto (od 1920 świątynia główna zob. kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej).
1934–1945 Johannes Vorwerg (świątynia główna zob. kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej).
MrGl
Źródło „https://gdansk.gedanopedia.pl/index.php?title=KO%C5%9ACI%C3%93%C5%81_%C5%9AW._JAKUBA_(Oliwa)&oldid=135875”
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania