HOEFT WALTER, ksiądz, wikariusz

Aktualna wersja na dzień 14:06, 14 lis 2024

Walter Hoeft

Walter Hoeft

Ksiądz Walter Hoeft i zespół taneczny Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej w Sopocie, po prawej Izabela Roth-Stern, po lewej pani Müller, opiekunka Stowarzyszenia Młodzieży Katolickiej w Sopocie

WALTER HOEFT (29 X 1906 Rybina koło Nowego Dworu – 11 XI 1939 Lasy Piaśnickie), ksiądz, wikariusz w kościołach gdańskich. Urodził się w rodzinie niemieckiego urzędnika pocztowego Eduarda (zm. 2 I 1939) i Polki Anny z domu Lange. Od 1912 mieszkał w Gdańsku w związku z zatrudnieniem ojca na poczcie przy Langgasse (ul. Długa). Uczęszczał do Knabenschule zur Königlichen Kapelle prowadzonej przez proboszczów Kaplicy Królewskiej. Po jej ukończeniu jednak nie mógł dostać się do żadnego z miejskich gimnazjów. W 1920 rodzina przeprowadziła się do Wejherowa. Ojciec, za zdradę niemieckości, znajdował się na listach proskrypcyjnych, poszukiwany był przez Gestapo w Wejherowie jeszcze 9 IX 1939.

W latach 1920–1928 uczył się w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Króla Jana III Sobieskiego w Wejherowie. W czasie nauki należał do harcerstwa, którym kierował nauczyciel historii i języka polskiego Michał Urbanek. Zdobył stopień Harcerza Orlego. Maturę zdał 28 V 1928 i wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie. Święcenia: tonsura – 5 X 1929, ostiariat, lektorat – 3 X 1930; egzorcystat, akolitat – 4 X 1930; subdiakonat – 6 XII 1931; diakonat – 7 lutego 1932. 17 XII 1932 przyjął z rąk biskupa chełmińskiego Stanisława Wojciecha Okoniewskiego święcenie duchowne. Na wniosek biskupa Eduarda O’Rourke, ze względu na bardzo dobą znajomość języka niemieckiego i polskiego, biskup Okoniewski wysłał go do pracy w diecezji gdańskiej.

1 I 1933 rozpoczął pracę duszpasterską w diecezji gdańskiej od wikariatu przy kościele Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej Gwiazdy Morza w Sopocie, w którym proboszczem był ks. Artur Schultz, nieprzyjazny Polakom. Jego samego Polacy sopoccy wspominali z dużym uznaniem ze względu na kazania oraz za pracę z ich stowarzyszeniami. Patronował wielu spotkaniom i uroczystościom organizowanym przede wszystkim przez Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej i Żeńskiej; organizował tradycyjne spotkania „opłatkowe” z członkami polskich organizacji i stowarzyszeń, zachęcał młodzież polską do organizowania drużyn sportowych, orkiestry oraz zespołów teatralnych. Organizował wycieczki krajoznawcze po ziemi gdańskiej, zajęcia teatralne dla dzieci uczących się w niemieckich szkołach oraz kursy językowe dla gdańskich Polaków słabo mówiących po polsku. Przyczynił się do powstania polskiej VII Drużyny Harcerzy im. płk. Leopolda Lisa-Kuli. Włączał się w działalność organizacji polonijnych. W sytuacji skłócenia polskich organizacji po 1933, z chwilą powstania w Sopocie filii Związku Polaków, dzięki swojemu autorytetowi pełnił nieformalną funkcję przywódczą, tonując wiele sporów i powstrzymując kolejne grożące rozłamy.

Od 1934 pracował również w kościele Najświętszego Serca Jezusowego w Gdańsku–Wrzeszczu. Przeniesiony ze względu na naciski nazistowskich władz II Wolnego Miasta Gdańska od 1 V 1935 do parafii w Pręgowie. W Sopocie przebywał do 30 VI 1935. Z parafii w Pręgowie przeniesiony został 1 VIII 1936 do pracy w Gdańsku, przy kościele św. Józefa. 1 I 1937 biskup Eduard O’Rourke wysłał go na urlop zdrowotny, w czasie którego przebywał w Wejherowie. 1 III 1937 przeniesiony został na wikariat w kościele św. Franciszka z Asyżu w Gdańsku–Emaus. W tych ostatnich placówkach, ze względu na problemy ze zdrowiem, jego aktywność była dużo mniej intensywna niż w okresie sopockim. Z powodu pogarszającego się stanu zdrowia biskup Carl Maria Splett 28 X 1938 zawiesił go w pracy duszpasterskiej (suspensio a divinis) i skierował go do domu księży emerytów w Rywałdzie Królewskim. Przebywał tam od 5 do 19 XI 1938. Po powrocie wikariusz w kościele Chrystusa Króla w Gdańsku, gdzie kontynuował pracę wśród Polaków. Od 28 IV 1939 został wpisany na listę kapelanów rezerwy Wojska Polskiego (ze starszeństwem od 1 I 1939). Latem 1939 aresztowany, poddany śledztwu i przesłuchiwany ze względu na organizację zjazdu Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej, połączonego z występami artystycznymi oraz pochodem przez miasto. Zwolniony dzięki interwencji ks. Franciszka Rogaczewskiego wyjechał na urlop do rodziców, do Wejherowa.

1 IX 1939 zgłosił się na ochotnika do 1. Morskiego Batalionu Strzelców (od 24 VIII 1939 część 1. Morskiego Pułku Strzelców) w charakterze kapelana. Odmówiono mu, „podobno ze względu na brak munduru w magazynie”. Wyruszył w kierunku Gdańska, dotarł jedynie do Gdyni. 14 IX 1939 zatrzymany został przez Niemców w charakterze zakładnika i umieszczony w obozie przejściowym w tzw. etapie emigracyjnym w Gdyni–Grabówku. Matka bezskutecznie szukała pomocy w sprawie jego zwolnienia u biskupa Carla Marii Spletta. 20 X 1939 przewieziony do gdańskiego więzienia, 10 XI 1939 do Wejherowa. Rozstrzelany z grupą więźniów w lasach piaśnickich 11 XI 1939. Rodzina wyjechała do Generalnego Gubernatorstwa, matka Anna zginęła podczas powstania warszawskiego.

Jego nazwisko znajduje się na pomniku Martyrologii Polskich Mieszkańców Sopotu, odsłoniętym 22 III 1985 w Sopocie przy ul. Kościuszki. EG LeMo

Bibliografia:
Archiwum Archidiecezjalne w Gdańsku, sygn. IIp/54 (teczka osobowa: Walter Hoeft).
Archiwum Diecezjalne w Pelplinie, Collegium Marianum Pelplin, t. 2, Księga uczniów 1858–1920.
Archiwum Parafii Gwiazdy Morza w Sopocie: Kronika Parafialne (1901–2014).
Baciński Antoni, Polskie duchowieństwo katolickie w Wolnym Mieście Gdańsku 1919–1939, „Studia Gdańskie” 1973, nr 1.
Cisłak Jerzy, Historia kościoła i parafii Najświętszej Marii Panny Gwiazdy Morza w Sopocie, Sopot 2002.
Leksykon kapłanów wyświęconych w latach 1869–1945 pracujących w diecezji gdańskiej, oprac. Maciej Kwiecień, Gdańsk 2014.
Mikos Stanisław, Hoeft Walter, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement I, Gdańsk 1998.
Nadolny Anastazy, Słownik biograficzny kapłanów wyświęconych w latach 1921–1945 pracujących w diecezji chełmińskiej, Pelplin 2021.
Plenkiewicz Maciej, Kościół katolicki w Wolnym Mieście Gdańsku 1933–1939, Bydgoszcz 1980.
Stachnik Richard, Danziger Priesterbuch 1920–1945; 1945–1965, Bonn 1965.