WOLNIK MARIAN, urzędnik, radny wojewódzki
| < Poprzednie | Następne > |
MARIAN FRANCISZEK WOLNIK (6 XI 1925 Sierakowice – 21 VI 1996), urzędnik. Syn strażnika granicznego Franciszka (2 I 1897 – 12 XII 1965 Gdańsk) i Marii z domu Senger (10 II 1906 – 18 VIII 1977 Gdańsk), brat Zygmunta (29 VIII 1928 – 9 VII 1974) i Jadwigi (29 IX 1933). Do 1932 mieszkał w Linii w powiecie morskim, następnie w Kościerzynie, gdzie ukończył szkołę powszechną (sześć klas) i pierwszą klasę gimnazjum ogólnokształcącego (do 1939). W listopadzie 1939 wraz z rodziną został wysiedlony do miejscowości Czeberaki w powiecie siedlecki, gdzie pracował na roli. W 1941 wraz z rodziną przeniósł się do Sokołowa Podlaskiego, pracował tam jako „pomoc domowa”, a od 1943 jako szofer w starostwie powiatowym. W 1944 z rodziną mieszkał w Sochaczewie, gdzie pracował jako szofer w starostwie powiatowym.
W marcu 1945 powrócił z rodziną do Kościerzyny i pod koniec tego samego miesiąca, w ślad za ojcem, wstąpił do Milicji Obywatelskiej (a w późniejszym czasie uczynił to także jego brat). W latach 1945–1948 był funkcjonariuszem w Komendzie Powiatowej Milicji Obywatelskiej (KP MO) w Kościerzynie na kolejnych stanowiskach: szofera (formalnie od 6 IV 1945), następnie w Referacie Śledczym: foto-daktyloskopa (od 24 V 1947), p.o. starszego referenta służby śledczej (od 1 X 1948) i przez jakiś czas p.o. kierownika referatu. Od września 1949 pozostawał w dyspozycji szefa Wojewódzkiego Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (WUBP) w Gdańsku. Początkowo służył w stopniu szeregowego, od 1946 kaprala, od 1947 plutonowego, od 1948 sierżanta. Jak sam stwierdził w jednym z życiorysów „z bronią w ręku brał czynny udział w zwalczaniu … band” antykomunistycznego podziemia. 31 X 1949 został zwolniony jako „element politycznie niepewny” (podobno on i jego ojciec w czasie okupacji utrzymywali dobre kontakty z Niemcami, ponadto dalsi krewni byli wpisani na III grupę niemieckiej listy narodowościowej, a jego rodzice i brat byli praktykującymi katolikami). Rok później zwolniono jego ojca, a później brata.
Po zwolnieniu został skierowany przez Komitet Powiatowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KP PZPR) w Kościerzynie na stanowisko kierownika nowo utworzonej Delegatury Polskich Zakładów Zbożowych (PZZ) w tym mieście (15 XII 1949 – 30 VI 1951). W latach 1951–1957 pracował w strukturach Centralnego Urzędu Skupu i Kontraktacji (CUSiK), od 1953 Ministerstwa Skupu (MS) – od 1957 Ministerstwa Przemysłu Spożywczego i Skupu (MPSiS) na stanowiskach: powiatowego pełnomocnika w Kościerzynie (od 1 VII 1951), kierownika Oddziału Skupu Produkcji Zwierzęcej w Biurze Wojewódzkiego Pełnomocnika w Gdańsku (od 1 VII 1952), p.o. zastępcy wojewódzkiego pełnomocnika (od 1 XI 1953), zastępcy wojewódzkiego pełnomocnika (od 15 III 1954), jednocześnie p.o. wojewódzkiego pełnomocnika (od 26 VI 1954), wojewódzkiego pełnomocnika (od 1 I 1955). W listopadzie 1957 został skierowany do pracy w aparacie partyjnym i urlopowany do prac społecznych.
W latach 1957–1969 był etatowym pracownikiem politycznym PZPR na kolejnych stanowiskach: I sekretarza KP PZPR w Kartuzach (od 20 XI 1957), słuchacza Wyższej Szkoły Nauk Społecznych (WSNS) przy Komitecie Centralnym (KC) PZPR w Warszawie (od 1 X 1961), kierownika Wydziału Administracyjnego Komitetu Wojewódzkiego (KW) PZPR w Gdańsku (od 1 VIII 1964). 15 IX 1969 odszedł z pracy, oficjalnie na własną prośbę z powodów zdrowotnych.
W 1961 ukończył wieczorowe liceum ogólnokształcące w Gdańsku i uzyskał maturę. W czerwcu 1964 ukończył stacjonarne studia wyższe I stopnia na Wydziale Ekonomicznym WSNS, otrzymał tytuł zawodowy ekonomista.
Jako pracownik aparatu partyjnego wielokrotnie wyjeżdżał służbowo do krajów demokracji ludowej (Czechosłowacja, NRD, Węgry i ZSRR). Po przejściu do pracy w KW PZPR w 1964 został wpisany do ewidencji podstawowej organizacji partyjnej (POP) przy Zakładzie Urządzeń Okrętowych „Hydroster”. Jako kierownik Wydziału Administracyjnego KW PZPR nadzorował m.in. wymiar sprawiedliwości, organy ścigania, służby porządkowe i specjalne, wojsko, urzędy celne, opiekę społeczną, służbę zdrowia, mniejszości narodowe, towarzystwa społeczno-polityczne, realizację polityki wyznaniowej. Od 15 IX 1969 do 30 VI 1982 pracował jako przewodniczący Delegatury Najwyższej Izby Kontroli (NIK), od 1976 jako dyrektor Okręgowego Urzędu Kontroli NIK w Gdańsku. Od 1 VII 1982 na wcześniejszej emeryturze spowodowanej stanem zdrowia.
Od lutego do grudnia 1947 był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), a od 21 I 1948 Polskiej Partii Robotniczej (PPR) – od 15 XII 1948 PZPR. Od 1950 był członkiem Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych (ZZPPiS), od 1948 Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (TPPR), od 1966 Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej (ORMO), od 1969 Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego (PTE).
Pełnił różne funkcje społeczne i partyjne, w Kościerzynie latach 1948–1952 był nieetatowym aktywistą KP PZPR i Wydziału Rolnego KW PZPR, członkiem KM PZPR, sekretarzem POP w Delegaturze PZZ, a w latach 1958–1961 radnym Powiatowej Rady Narodowej; w Gdańsku – członkiem KW PZPR (1958–1961 i 1964–1973), nieetatowym instruktorem Wydziału Rolnego KW PZPR (1954–1957), członkiem Komisji Rolnej (lata 50.), przewodniczącym Komisji Wymiaru Sprawiedliwości i Bezpieczeństwa Publicznego KW PZPR (1964–1969, później też jej członkiem), członkiem Wojewódzkiego Zespołu ds. Kleru przy KW PZPR (1964–1969), członkiem prezydium Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej przy KW PZPR (od 1971), radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN) (1954–1958, także w latach 70.) i jednocześnie przewodniczącym Komisji Handlu WRN; ponadto przewodniczącym i zastępcą przewodniczącego Wojewódzkiego Społecznego Komitetu ORMO w Gdańsku. W 1959 był delegatem województwa gdańskiego na III Zjazd PZPR.
Odznaczony Srebrnym (1955) i Złotym (1964) Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969), Medalem 10-lecia (1955) i 30-lecia (1975) PRL, Brązowym (1968) i Srebrnym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”, srebrną i brązową (1972) odznaką „Za zasługi w ochronie porządku publicznego”, odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1966), Złotym Odznaczeniem im. Janka Krasickiego (1970), złotym medalem „Za zasługi dla pożarnictwa” (1969).
Od 1954 był żonaty z Janiną Karoliną z domy Glondys (19 IX 1933), ojciec Wiesława (5 XII 1954), Janusza (26 IX 1956) i Iwony (13 VI 1959). Pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Andrychowie.
Bibliografia:
Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. XX 8301 i XX 19139, Akta osobowe Mariana Wolnika.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Gdańsku, sygn. 250/1922, Akta osobowe Mariana Wolnika.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Gdańsku, sygn. 645/8337, Akta paszportowe Mariana Wolnika.
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku, sygn. 2384/25028, Akta osobowe Mariana Wolnika.
Andrzejewski Marek, Marzec 1968 w Trójmieście, Warszawa–Gdańsk 2008.
Gucewicz Daniel, Próba sił? Rok 1966 w Gdańsku. Milenium kontra Tysiąclecie, Gdańsk 2014.
Marzec 1968 na Politechnice Gdańskiej w dokumentach, wstęp, wybór i oprac. Piotr Abryszeński, Daniel Gucewicz, Gdańsk–Warszawa 2018.
