WIZYTY PREZYDENTA REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC RICHARDA VON WEIZSÄCKERA W GDAŃSKU, 1990, 1993, 1997
| < Poprzednie | Następne > |
WIZYTY PREZYDENTA REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC RICHARDA VON WEIZSÄCKERA W GDAŃSKU (Richard Karl Freiherr von Weizsäcker, 15 IV 1920 Stuttgart, Niemcy – 31 I 2015 Berlin), z wykształcenia doktora prawa, przedsiębiorcy, menedżera w przemyśle i bankowości, polityka wywodzącego się z partii CDU (Christlich Demokratische Union Deutschlands – Chrześcijańsko-Demokratycznej Unii Niemiec), burmistrza Berlina Zachodniego w latach 1981–1984, prezydenta Republiki Federalnej Niemiec w latach 1984–1990 i 1990–1994, pierwszego szefa zjednoczonych Niemiec (podczas drugiej kadencji).
Pierwsza wizyta (1990)
Przybył do Polski z oficjalną wizytą 2 V 1990 na zaproszenie prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego jako prezydent Republiki Federalnej Niemiec. Towarzyszyła mu małżonka Marianne von Weizsäcker, wicekanclerz i minister spraw zagranicznych Hans-Dietrich Genscher (pierwszego dnia wizyty), oraz ludzie kultury działający na rzecz zbliżenia polsko-niemieckiego, m.in. Günter Grass, Marion von Dönhoff i Karl Dedecius. Podczas czterodniowej wizyty w Polsce prezydent RFN oddał hołd bohaterom getta warszawskiego oraz pomordowanym Polakom i Żydom w Treblince, a także złożył wieniec na Umschlagplatzu.
Po zakończeniu oficjalnej części wizyty w Polsce i pożegnaniu w Warszawie przez prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego i premiera Tadeusza Mazowieckiego, 4 V 1990 Richard von Weizsäcker z żoną udali się z nieoficjalną wizytą do Gdańska. Na lotnisku w Rębiechowie przybyłych gości witali: minister stanu Piotr Nowina-Konopka, wojewoda gdański Jerzy Jędykiewicz, dowódca Marynarki Wojennej kontradmirał Romuald Waga, dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego generał brygady Zbigniew Zalewski, senator Lech Kaczyński oraz ksiądz Henryk Jankowski.
Bezpośrednio z lotniska goście udali się w kolumnie rządowych limuzyn pod Złotą Bramę, gdzie czekali na nich m.in. liczni dziennikarze i fotoreporterzy. Po opuszczeniu samochodu poirytowany ich natarczywością prezydent podniesionym głosem stwierdził jednak, że przybył zwiedzić miasto, a nie pozować do zdjęć.
Na schodach Ratusza Głównego Miasta gości powitał prezydent Gdańska Jerzy Pasiński. Po zwiedzeniu wnętrz Ratusza, podczas spotkania z przedstawicielami społeczeństwa ziemi gdańskiej w Sali Białej Richard von Weizsäcker oraz Jerzy Pasiński wygłosili krótkie przemowy. Prezydent Niemiec podkreślił uznanie dla wysiłku włożonego w odbudowę miasta oraz dla wychodzącej z Gdańska inicjatywy zmierzania ku wolności, odznaczającej się śmiałością i zarazem roztropnością.
Po wizycie w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny prezydent w towarzystwie ministra Piotra Nowiny-Konopki i kontradmirała Romualda Wagi na pokładzie motorówki Polskiej Marynarki Wojennej (PMW) w asyście dwóch kutrów patrolowych odpłynęli na Westerplatte. Po powitaniu przez wartę honorową złożoną z żołnierzy garnizonu gdańskiego i po odegraniu przez orkiestrę reprezentacyjną PMW hymnów obu państw, niemiecki prezydent przy odgłosach werbli złożył wieniec u stóp pomnika Obrońców Westerplatte.
Ok. godziny 13:00 prezydent udał się wraz z osobami mu towarzyszącymi do hotelu „Hevelius”, gdzie na czas pobytu w Gdańsku zarezerwowano dla niego apartament (pokoje nr 1612 i 1613). Ze względów bezpieczeństwa hotel i znajdujące się w nim kasyno zostały wyłączone z bieżącej eksploatacji. W hotelowej restauracji prezydent wraz z małżonką zjedli obiad. Posiłki zostały przygotowane pod nadzorem lekarza sanitarnego i funkcjonariusza Biura Ochrony Rządu, próbki spożywanych przez gości potraw zabezpieczono na 48 godzin.
Ok. godziny 15:00 goście udali się do kościoła św. Brygidy, po którym oprowadzał ich ksiądz Henryk Jankowski. Kolejnym punktem wizyty było spotkanie w siedzibie Krajowej Komisji Wykonawczej z przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechem Wałęsą oraz wspólne złożenie kwiatów pod pomnikiem Poległych Stoczniowców.
W godzinach popołudniowych Richard von Weizsäcker udał się na Uniwersytet Gdański, gdzie na Wydziale Humanistycznym powitał go rektor Czesław Jackowiak. Po spotkaniu i dyskusji z licznie zgromadzonymi studentami prezydent przekazał w darze od rządu niemieckiego dla Uniwersytetu milion niemieckich marek (wówczas równowartość 6,359 mld zł), która to kwota pozwoliła utworzyć Fundację im. Johanna Gottfrieda Herdera (zarejestrowaną 27 II 1991) i stanowiła podstawę dalszego rozwoju Katedry Filologii Germańskiej UG, powołanej cztery lata wcześniej.
W późnych godzinach popołudniowych prezydent odwiedził katedrę Trójcy Świętej w Oliwie, gdzie w towarzystwie biskupa Tadeusza Gocłowskiego wziął udział w modlitwie ekumenicznej, zwiedził świątynię i wysłuchał koncertu organowego Wielkiej Mszy c-moll Wolfganga Amadeusza Mozarta oraz współtowarzyszących mu chórów, m.in. z Polskiej Filharmonii Bałtyckiej. O godzinie 20:30 Richard von Weizsäcker wydał w sali restauracyjnej hotelu „Hevelius” uroczysty bankiet.
5 V 1990 prezydent odwiedził m.in. Morąg, Frombork i Raczki Elbląskie, ok. godziny 17:00 wraz z małżonką i towarzyszącymi osobami odlecieli z lotniska w Rębiechowie do Niemiec. Wizyta prezydenta miała przyczynić się do przezwyciężenia nieufności pomiędzy oboma narodami i utorować drogę rozwojowi współpracy dwustronnej z korzyścią dla współpracy ogólnoeuropejskiej. Później prezydent w wywiadzie dla tygodnika „Der Spiegel” oświadczył, iż uważał ją za swoją najważniejszą misję zagraniczną, jaką przyszło mu odbyć na stanowisku szefa państwa. Jak relacjonowała ówczesna prasa, pomimo pięknej majowej pogody przyjazd Richarda von Weizsäckera (oprócz wizyty na UG) nie wzbudził większego zainteresowania mieszkańców Gdańska. Prezydentowi najczęściej towarzyszyli jedynie dziennikarze, fotoreporterzy, liczni ochroniarze i niemieckie wycieczki przebywające w tym czasie w Gdańsku.
Druga wizyta (1993)
Richard von Weizsäcker z małżonką po raz drugi, ponownie z wizyta nieoficjalną, przybyli do Gdańska 21 IX 1993. Stroną zapraszającą był wówczas polski prezydent Lech Wałęsa. Okazją do wizyty była uroczystość nadania mu i prezydentowi Francji Françoisowi Mitterandowi honorowych doktoratów UG. Boeing 707 Luftwaffe z niemieckim prezydentem na pokładzie wylądował na gdańskim lotnisku w Rębiechowie o 10:27. O 10:42 podjechał obok niego samochód „Falcon” z prezydentem Françoisem Mitterrandem, który przybył bez małżonki. Na płycie lotniska obu prezydentów powitali: szef Kancelarii Prezydenta i minister Janusz Ziółkowski, minister stanu Jerzy Milewski, Lech Falandysz, minister spraw zagranicznych Krzysztof Skubiszewski oraz wojewoda gdański Maciej Płażyński z małżonką Elżbietą. Obecni byli również ambasadorowie Niemiec Franz Bertel i Francji Alain Bry.
Bezpośrednio z lotniska goście udali się do Dworu Artusa, gdzie przed wejściem powitał ich prezydent Lech Wałęsa z żoną Danutą. Na uroczystość z udziałem Senatu UG, prowadzoną przez rektora tej uczelni Zbigniewa Grzonkę, przybyło kilkuset gości z kraju i zagranicy. Uroczystość transmitowana była przez program pierwszy TVP. Laudatorem doktoratu prezydenta Niemiec był prof. Bogusław Drewniak. W swoim przemówieniu Richard von Weizsäcker podkreślił duże znaczenie tej uroczystości i jej symboliki po 50 latach od wybuchu II wojny światowej. Następnie prezydenci niemiecki i francuski otrzymali z rąk rektora Zbigniewa Grzonki doktoraty honoris causa i medale pamiątkowe wybite w srebrze.
Po symbolicznej lampce wina w piwnicach Dworu Artusa trzej prezydenci odbyli ponad półgodzinną rozmowę w Sali Czerwonej Ratusza Głównego Miasta, w Sali Morskiej złożyli wspólne oświadczenie dla prasy, a w Sali Białej przez ok. godzinę podejmowani byli przez rektora Zbigniewa Grzonkę uroczystym śniadaniem przygotowanym przez gdańską restaurację „Pod Łososiem”. W tym czasie Danuta Wałęsa spacerowała z żoną niemieckiego prezydenta po gdańskim Śródmieściu.
Po krótkim spacerze ulicami Głównego Miasta prezydenci Niemiec, Francji i Polski udali się pod pomnik Poległych Stoczniowców, gdzie po godzinie 15:00 złożyli wieniec. Następnie na Wydziale Filologiczno-Historycznym UG wzięli udział w otwarciu konferencji młodzieży akademickiej Polski, Francji i Niemiec pod hasłem: „Razem w Europie”. Inicjatorami konferencji byli: Gdańska Fundacja Integracji Europejskiej oraz Niezależne Zrzeszenie Studentów.
Bezpośrednio z UG prezydenci, z ponad godzinnym opóźnieniem, udali się na lotnisko w Rębiechowie. Według przyjętego protokołu dyplomatycznego każdy z prezydentów powinien poruszać się własnym samochodem, zdecydowali się jednak wsiąść do wspólnej limuzyny, co spowodowało zamieszanie wśród ochroniarzy i kierowców (m.in. w ostatniej chwili przepinano państwowe proporce na samochodach). Na lotnisku w Rębiechowie Françoisa Mitteranda i Richarda von Weizsäckera pożegnał prezydent Lech Wałęsa. Obecna była również kompania reprezentacyjna Polskiej Marynarki Wojennej. Ze względu na nieoficjalny charakter wizyty nie oddała ona honorów należnych głowom państw. Ceremonia pożegnalna odbyła się ok. godziny 17:35.
Z okazji spotkania trzech prezydentów UG wybił pamiątkowy srebrny medal, a Poczta Polska wydała kartę pocztową ostemplowaną okolicznościowym datownikiem. Karty te można było nabyć w Urzędzie Pocztowym Gdańsk 1 przy Placu Obrońców Poczty Polskiej, w centrum prasowym uroczystości, w Gdańskiej Izbie Gospodarczej przy Długim Targu 39/41 oraz w gmachu Wydziału Filologiczno-Historycznego UG.
Trzecia wizyta (1997)
Richard von Weizsäcker z małżonką Marianną, już jako były prezydent, po raz trzeci przybył do Gdańska 29 VI 1997. Ponownie była to nieoficjalna wizyta. Zaproszenie wystosował były prezydent Lech Wałęsa. Samolot z Hamburga wylądował na gdańskim lotnisku w Rębiechowie ok. godziny 19:40. Richard von Weizsäcker przybył, aby wziąć udział w uroczystej sesji Rady Miasta Gdańska, podczas której wraz z dwoma byłymi prezydentami: Stanów Zjednoczonych Georgem Bushem i Lechem Wałęsą odebrać przyznany im 24 IV 1997 przez gdańskich radnych tytuł honorowego obywatela Miasta Gdańska. Wyróżnienie to otrzymali za wkład w budowę demokracji w Polsce.
Na czas pobytu w Gdańsku Richard von Weizsäcker, podobnie jak George Bush, wraz z osobami im towarzyszącymi zamieszkali w hotelu „Hevelius”. Dwa dni przed przybyciem obiekt ten został przeszukany i zabezpieczony przez niemieckich, amerykańskich i polskich ochroniarzy. Richard von Weizsäcker wraz z żoną zamieszkali na 15. piętrze, a państwo Bushowie piętro niżej. Apartamenty urządzone były w stylu francuskiego króla Ludwika XIV. Piętro delegacji niemieckiej, w odróżnieniu od piętra delegacji amerykańskiej, było otwarte dla hotelowych gości.
Oficjalny program wizyty rozpoczął się 30 VI 1997 o godzinie 9:00 w Ratuszu Głównego Miasta, gdzie Lech Wałęsa powitał obu prezydentów. W Ratuszu George Bush, Lech Wałęsa i Richard von Weizsäcker wzięli udział w nagraniu telewizyjnego programu „Racja stanu”. W tym samym czasie żony prezydentów zwiedziły wystawę „Aurea Porta Rzeczypospolitej” w Muzeum Narodowym w Gdańsku, a następnie udały się do kościoła NMP, gdzie oczekiwali ich mężowie, przedstawiciele władz miejskich i ks. Stanisław Bogdanowicz, który opowiedział gościom o historii świątyni. Szczególne uznanie wśród prezydentów wzbudził zegar astronomiczny.
Po krótkim spacerze ulicami Gdańska, byli prezydenci rozdzielili się. Richard von Weizsӓcker udał się na spotkanie ze studentami germanistyki do Centrum Herdera Uniwersytetu Gdańskiego. Tam w wystąpieniu stwierdził, iż myśli osiemnastowiecznego filozofa Johanna Gottfrieda von Herdera były niezwykle aktualne i użyteczne, bowiem mówiły o zjednoczonej Europie, której fundament stanowiły ojczyzny.
O godzinie 12.30 trzej byli prezydenci złożyli kwiaty pod pomnikiem Poległych Stoczniowców. Następnie wraz z żonami i osobami im towarzyszącymi udali się do rezydencji Lecha Wałęsy przy ul. Polanki na uroczysty obiad. Menu na tę okazję przygotował właściciel restauracji Cristal. Do stołu zasiadło 28 osób. Wiele dyskusji wzbudziło danie o nazwie śledzie a’la Wałęsa, które były przyrządzone na słodko.
Po obiedzie i krótkim odpoczynku goście ponownie udali się do centrum Gdańska. O godzinie 15.30 przeszli Drogą Królewską od Złotej Bramy do Dworu Artusa w towarzystwie gdańskich radnych i wśród wiwatów zgromadzonych tłumów gdańszczan. W Dworze Artusa o godzinie 16:00 rozpoczęła się uroczysta sesja RMG, podczas której byli prezydenci otrzymali tytuły honorych obywatela Miasta Gdańska za wkład w budowę demokracji w Polsce. Akt nominacji wręczył przewodniczący RMG Paweł Adamowicz. Przemówienie na cześć prezydenta Richarda von Weizsäckera wygłosił były polski ambasador w Bonn Janusz Reiter. Przywołał on osobiste wspomnienia z czasów, gdy spotykał się z prezydentem Richardem von Weizsäckerem. W laudacji podkreślono fakt, iż był to polityk nie tylko przemawiający, lecz także słuchający i dyskutujący. Przytoczono również artykuł Richarda von Weizsäckera opublikowany w 1962, w którym wbrew niemieckiej polityce i opinii publicznej przestrzegał przed jednoczeniem Niemiec bez wcześniejszego uznania granic na Odrze i Nysie. Po laudacjach wszystkich prezydentów głos zabrali sami wyróżnieni, którzy w okolicznościowych przemówieniach podziękowali za otrzymane godności.
Po zakończeniu uroczystej sesji RMG prezydenci i zaproszeni goście przeszli do Ratusza Głównego Miasta, gdzie w Sali Białej odbył się uroczysty poczęstunek wydany przez przewodniczącego RMG Pawła Adamowicza. W godzinach wieczornych goście udali się do Oliwy, gdzie w archikatedrze wysłuchali koncertu organowego.
Po gdańskich uroczystościach państwo Weizsӓckerowie pozostali jeszcze przez kilka dni prywatnie w Polsce. Odpoczywali na Mazurach i odwiedzili m.in. Olsztyn.
Bibliografia:
(BaSz), Przyjechali prezydenci Ameryki i Niemiec. Witamy przyjaciół, „Dziennik Bałtycki” 30 VI 1997, nr 150 (16006), s. 1.
Bykowska Halina, Mitterrand–Weizsaecker–Wałęsa. Gdańsk gości trzech prezydentów, „Głos Wybrzeża” 22 IX 1993, nr 221 (13655), s. 1–2.
Bykowska Halina, Richard von Weizsäcker i Francois Mitterrand w Gdańsku. Prezydenckie doktoraty, „Głos Wybrzeża” 18–19 IX 1993, nr 218 (13652), s. 3.
Dziewanowski Kazimierz, Laudacje dla trzech prezydentów. Panie Prezydencie Bush! Pani Barbaro Bush!, „Dziennik Bałtycki” 2 VII 1997, nr 152 (16008), s. 9.
Geniusz Alina, Honorowi goście Gdańska. Parada prezydentów, „Dziennik Bałtycki” 1 VII 1997, nr 151 (16007), s. 3.
m.p., Prezydenci w Gdańsku, „Głos Wybrzeża” 30 VI 1997, nr 146 (14749), s. 1.
Mitterrand–Weizsäcker–Wałęsa. Gdańsk gości trzech prezydentów, „Głos Wybrzeża” 21 IX 1993, nr 220 (13654), s. 1.
Niemcewicz Zbigniew, Prezydent RFN z wizytą w Gdańsku. Spotkanie z władzami lokalnymi i L. Wałęsą. Kwiaty na Westerplatte i pod pomnikiem Poległych Stoczniowców, „Dziennik Bałtycki” 5–6 V 1990, nr 103 (13834), s. 1–2.
Orzeł Romuald, Prezydencki szczyt, „Wieczór Wybrzeża” 22 IX 1993, nr 185 (10642), s. 1, 3.
Orzeł Romuald, Wizyta. Wieczór Towarzyski, „Wieczór Wybrzeża” 24–25–26 IX 1993, nr 187 (10644), s. 8.
Po oficjalnych spotkaniach – wizyta w Gdańsku. Prezydent RFN składa wieniec na Westerplatte, „Głos Wybrzeża” 5–6 V 1990, nr 103 (12630), s. 1–2.
Reiter Janusz, Panie Prezydencie Weizsäcker! Pani Marianne Weizsäcker!, „Dziennik Bałtycki” 2 VII 1997, nr 152 (16008), s. 9.
rom., Najazd prezydentów, „Wieczór Wybrzeża” 21 IX 1993, nr 184 (10641), s. 1.
Szczepuła Barbara, Bush, Weizsӓcker, Wałęsa w Dworze Artusa. Znakomici Gdańszczanie, „Dziennik Bałtycki” 1 VII 1997, nr 151 (16007), s. 1.
Szczepuła Barbara, Trzej prezydenci honorowymi obywatelami Gdańska. Bush–Wałęsa–Weizsäcker, „Dziennik Bałtycki” 30 VI 1997, nr 150 (16006), s. 3.
Warszewski Roman, Takiego zjazdu prezydentów nie pamięta Dwór Artusa. Szczyt na Długim Targu, „Dziennik Bałtycki” 22 IX 1993, nr 220 (14863), s. 1.
Wojciechowska Ryszarda, Spotkanie trzech byłych prezydentów nad Motławą. Po honory do Gdańska, „Wieczór Wybrzeża” 30 VI 1997, nr 135 (11600), s. 2.
Zjazd prezydentów, „Dziennik Bałtycki” 21 IX 1993, nr 219 (14862), s. 1.
