WILLENBERG SAMUEL FRIEDRICH, profesor Gimnazjum Akademickiego
| < Poprzednie | Następne > |
SAMUEL FRIEDRICH WILLENBERG (2 XI 1663 Brzeg – 12 X 1748 Gdańsk), profesor gdańskiego ► Gimnazjum Akademickiego. Imiona rodziców nie są znane, kwestionuje się jego pochodzenie szlacheckie, przypisywane mu przez Christiana Gottlieba Joechera (autora leksykonu uczonych z XVIII wieku). Wraz z bratem Carlem Sigmundem od grudnia 1682 uczeń gdańskiego ► Gimnazjum Akademickiego. Zapisany został do ostatniej klasy (primy), Carl Sigmund do klasy trzeciej. Wychowanek ► Joachima Hoppego, w grudniu 1683 opublikował panegiryk na jego cześć. Inny z uczniowskich wierszy, z maja 1684, poświęcił przyjacielowi Balthazarowi Joachimowi Schlieffowi, ruszającemu na studia we Frankfurcie nad Odrą. Pod kierunkiem Joachima Hoppego kończył Gimnazjum po czterech latach nauki 19 IX 1686 rozprawą poświęcona głównie kwestią wolność żeglugi w prawie rzymskim (De serwis Romanis atque hodiernis). Od 1 XI 1686 studiował prawo i historię na uniwersytecie we Frankfurcie nad Odrą. Od 1693 tamże doktor obojga praw, prowadził wykłady, od 1699 profesor nadzwyczajny (pomocniczy) tegoż uniwersytetu, zajmował się prawem śląskim.
Od 27 I 1701 do śmierci kierownik kadedry prawa i historii w gdańskim Gimnazjum Akademickim oraz jego inspektor (kontrolujący jakość nauczania). Jego przybycie do Gdańska uczcili specjalnymi wierszami m.in. rektor ► Samuel Schelwig i późniejszy burmistrz ► Johann Wahl, a jego brat stryjeczny, Carl Ludwig Wahl (1681–1708), opublikował stosowny wiersz we Frankfurcie nad Odrą. Po przybyciu do Gdańska zajął się prawem narodów i prawem natury, publikując pierwsze w Polsce podręczniki z tych dziedzin: Sicilimenta iuris gentium prudentiae... (Zebranie nauki praw natury i praw narodów, Gdańsk 1709, Lipsk 1711, wielokrotnie wydawane w Europie). Autor także prac De eo, quod iustum est circa excursiones maritimas vom Recht der Caperey (1711), jednego z pierwszych w Europie opracowań zagadnień prawa morskiego dotyczącego problemu odróżnienia kaprów (sprawiedliwych, walczących w imieniu państw i miast) od piratów, pospolitych przestępcow, oraz m.in. De maris occupatione (1720–1724); ; Poena post mortem durante (1751), gdzie uzasadniał istnienie kar mających trwać nawet po śmierci obwinionego.
W 1712 opublikował krótki zapis z obrony dysertacji (z 22 kwietnia tego roku) swojego ucznia Nicolausa Tornera wraz z głosami oponentów, późniejszego burmistrza ► Friedricha Reygera i Carla Ernsta Pegelau De finibus polygamii licitatae (O granicach dozwolonej poligamii), w której wspomniani dowodzili narzuconej im tezy promotora, że wedle prawa naturalnego poligamia jest dozwolona. Wywołał tym oburzenie i polemikki w kręgach gdańskich (wystąpili przeciwko niemu m.in. rektor ► Samuel Schelwig i pastor ► Joachim Weickhmann), a kiedy Rada Miejska zakazała dalszych sporów, dyskusję przenieśli do innych ośrodków akademickich (Lipsk, Frankfurt nad Odra i inne). Bronił swojego stanowiska w rozważaniach z 1714 W sprawie obrony tez swoich o poligamii równoczesnej. Potępiony został przez arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski, Krzysztofa Antoniego Szembeka, Trybunał Koronny nakazał spalenie tych jego dzieł. Prowadził też z tego powodu spory z ► Joachimem Weickhmannem, pastorem ► kościoła Najświętszej Marii Panny. Specjalnym edyktem z 19 X 1714 władze Gdańska brały przed nim pastora w obronę. Był m.in. w Gimnazjum nauczycielem ► Gottfrieda Lengnicha.
Od 7 IX 1706 żonaty był (po raz drugi) z Anną Catheriną (pochowana 24 XI 1725), córką profesora Gimnazjum ► Johanna Petera Titiusa, wdową po pastorze ► Andreasie Barthcie. Wiersz gratulacyjny z tej okazji ogłosił m.in. Georg Reinhold, syn ► Reinholda Curicke (Taedae nuptiales Samueli Friderico Willenberg et Annae Catharinae Titiae). Jeden z synów żony z pierwszego małżeństawa, Caspar Barth, bronił w Gimnazjum Akademickim napisanej po jego kierunkiem rozprawy. Zmarł bezdzietnie. Pochowany 24 X 1748 w ► kościele św. Trójcy w krypcie nr 51. Program uroczystości pogrzebowych ułożył ► Gottfried Lengnich.
Bibliografia:
Aeltere Universitäts-Matrikeln. Universität Frankfurt a. O., hrsg. v. Ernst Friedländer, Bd. 2, Leipzig 1888, s. 198.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 243.
