SZTABA ROMUALD, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
ROMUALD SZTABA (26 V 1913 Dąbrowa Górnicza – 24 VII 2002 Gdańsk), lekarz ze specjalizacją I i II stopnia z chirurgii dziecięcej, profesor ► Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Syn felczera Antoniego i gospodyni domowej Heleny z domu Reder. Miał siostrę Zofię.
Początkowo pobierał nauki w domu, od 1922 uczył się w Gimnazjum Państwowym w Dąbrowie Górniczej. W 1930 zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego im. Józefa Piłsudskiego, gdzie w czerwcu 1936 uzyskał dyplom lekarza. W latach 1936–1937 odbywał służbę wojskową w Warszawskim Centrum Wyszkolenia Sanitarnego. W 1937–1938 przebywał na stażu w Szpitalu Ubezpieczalni Społecznej w Sosnowcu, następnie był tam młodszym asystentem Oddziału Chirurgicznego oraz lekarzem w przyszpitalnej Poradni Chirurgicznej. We wrześniu 1939 na froncie, w październiku powrócił do Sosnowca, gdzie kontynuował pracę w szpitalu. 10 I 1941 został aresztowany przez Gestapo za działalność w tajnej organizacji „Orzeł Biały”. Do 18 marca 1941 przebywał w więzieniu w Mysłowicach. Był więźniem w obozach koncentracyjnych w Oświęcimiu, Majdanku, Gross Rosen, Leitmeritz (Litomierzyce), będącego filią obozu we Flossenbürgu, gdzie przebywał od 15 II 1945 do 8 V 1945.
W lipcu 1945 powrócił do Polski, pracował w rodzinnej Dąbrowie Górniczej. W 1947 w Warszawie rozpoczął pracę jako starszy asystent na Oddziale Chirurgii Dziecięcej w Szpitalu Miejskim, w Poradni Chirurgii Dziecięcej przy Zespole Klinik w Warszawie oraz w przedszkolu przy ulicy Bema, na stanowisku lekarza przedszkolnego. Od kwietnia 1951 doktor nauk medycznych (Akademia Medyczna w Warszawie), na podstawie pracy Wlewnia doszpikowa u niemowląt. W 1953 ukończył specjalizację II stopnia z chirurgii dziecięcej.
Od 1 I 1955 zatrudniony na stanowisku adiunkta II Kliniki Chorób Dziecięcych AMG. Prowadził między innymi wykłady, ćwiczenia i seminaria z oparzeń i chirurgii dziecięcej. We wrześniu 1955 minister zdrowia przyznał mu tytuł zastępcy profesora i powołał na kierownika Oddziału Chirurgii Dziecięcej przy II Klinice Pediatrycznej, powierzając także obowiązki kierownika Oddziału Pediatrycznego Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Gdańsku. Po przekształceniu Oddziału Chirurgii Dziecięcej w Klinikę Chirurgii Dziecięcej w 1957 – kierownik tejże kliniki do 1983. Jednocześnie pracował w Wojewódzkiej Przychodni Ochrony Macierzyństwa i Zdrowia Dziecka w Gdańsku, był konsultantem w Przychodni Specjalistycznej Chirurgii Dziecięcej, a także konsultantem na terenie województwa gdańskiego i bydgoskiego. W latach 1958–1960 prodziekan Wydziału Lekarskiego AMG.
Od 1963 docent (AMG), na podstawie rozprawy habilitacyjnej Ostre owrzodzenie żołądka i dwunastnicy u dzieci na podstawie materiału klinicznego i sekcyjnego. W 1965 został docentem etatowym w II Katedrze Chorób Dzieci AMG. 23 IX 1971 Rada Państwa nadała mu tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nauk medycznych. Od 1971 kierownik Kliniki Chirurgii Dziecięcej w Instytucie Pediatrii AMG. Funkcję tę pełnił do przejścia na emeryturę w 1983. Odbył wiele szkoleń w kraju i za granicą. Przebywał w ośrodku chirurgii dziecięcej we Francji (1956, 1964), Austrii (1963), Szwajcarii (1964) i Niemczech (1978). Był prelegentem podczas licznych zjazdów naukowych, między innymi w Moskwie (1960), Londynie (1960), Bremie (1967), Sasnitz (1971), Dreźnie (1971 i 1973), Kaszthely (1972) Neubrandenburgu (1975), Pecs (1975, 1980), Ostrawie (1981), Maladze (1981), Jenie (1976), Szeged (1979), Marsylii (1979), Berlinie (1981) i Grazie (1982).
Autor prac naukowych i rozdziałów w podręcznikach dla studentów poświęconych głównie tematyce chirurgii dziecięcej i urologii. Zajmował się wynicowaniem pęcherza moczowego. Stosował zespolenie moczowodowe sposobem Goodvina i Coffey’a, analizował powikłania chirurgiczne. Badał ostre i przewlekłe choroby wrodzone pojedynczej nerki, chirurgiczne powikłania i skutki odmiedniczkowego zapalenia nerek, absorbowała go również tematyka martwicy trzustki. W 1958 ogłosił własną koncepcję mechanizmu powstawania wgłobień jelita u niemowląt, którą opublikował we włoskim czasopiśmie medycznym (Contributo allo studio delle cause dell' invaginazione intestinale nei bambini, „Minerva Medica”). Prowadził także badania nad zakażeniami węzłów krezkowych u dzieci. Interesował się etiologią gruźliczą i rzekomo gruźliczą. Przy współpracy ze ► Stefanem Kryńskim opisał pierwsze przypadki zakażeń węzłów chłonnych u dzieci, wywołanych przez bakterię Yersinię pseudotuberculosis. Współpracował z Instytutem Pasteura w Paryżu. W 1968 zainicjował stosowanie w Polsce metody Duhamela, stosowanej do dziś w leczeniu choroby Hirschsprunga. Był pionierem dziecięcej chirurgii onkologicznej. Wprowadził nowoczesne metody operacyjne w urologii dziecięcej, innowacje w leczeniu spodziectwa, kamicy moczowej i resekcji biegunowej nerki u dzieci. Jako pierwszy w Polsce przeprowadził zabieg sposobem Politano-Leadbettera w leczeniu odpływu pęcherzowo-moczowego.
Do najważniejszych jego prac należą: Tłuszczak mięsakowy u dzieci („Pediatria Polska” 1981); Kamica i ostre choroby dróg żółciowych u dzieci („Przegląd Pediatryczny” 1980); Nowe poglądy na patologię i leczenie niezstąpionych jąder u chłopców („Polski Przegląd Chirurgiczny” 1974); Nowotwory nerek u dzieci („Urologia Polska” 1956). Współpracował z popularnonaukowym czasopismem „Twoje Dziecko”, celem rozpowszechniania wiedzy chirurgiczno-urologicznej, oraz gazetą AMG – prowadził własną rubrykę „Przeczytane...”, w której umieszczał wybrane przez siebie myśli i maksymy sławnych postaci z dziedziny nauki, muzyki, literatury i filozofii. Opublikował własne wspomnienia z przeżyć w obozach koncentracyjnych (wydawane w latach: 1968, 1969, 1979).
Członek m.in. Towarzystwa Chirurgów Polskich, Polskiego Towarzystwa Urologicznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. W latach 1958–1960 był przewodniczącym Sekcji Chirurgii Dziecięcej Polskiego Towarzystwa Chirurgii. W 1973 przy Towarzystwie Chirurgów Dziecięcych założył Polskie Towarzystwo Chirurgii Dziecięcej wraz z Oddziałem w Gdańsku oraz Sekcję Urologii Dziecięcej. Był członkiem hiszpańskiego i brytyjskiego (od 1974) Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych. Członek honorowy Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych w Polsce, na Węgrzech i w Niemczech. Nadano mu również honorowe członkostwo Towarzystwa Urologicznego w Czechosłowacji.
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1959), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1978), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1984), Medalem imienia Profesora Jana Kossakowskiego „Serere ne dubites” (1994), Medalem 30-lecia AMG, Medalem 40-lecia AMG, Medalem „Zasłużonemu AMG” (1981). Otrzymał odznakę honorową „Za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia” (1962), odznakę Tysiąclecia (1966), odznakę honorową Polskiego Czerwonego Krzyża (1970), odznakę ► „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1973). Uhonorowano go Odznaką Pomocy Lekarskiej Współwięźniom Majdanka oraz Krzyżem Oświęcimskim. Przyznano mu również honorowy tytuł „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej” (1984). W 2000 otrzymał ► Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury za „wybitne osiągnięcia zawodowe oraz wkład w rozwój chirurgii dziecięcej w Polsce”.
Żonaty był z Barbarą Stanisławą z domu Lipską. Miał dwie córki: Magdalenę (zm. 22 III 2015), doktora nauk przyrodniczych w Pracowni Immunodermatologicznej AMG/GUMed, żonę artysty Jana Kani, oraz Ewę Sztaba-Chmielarz, filologa. Pochowany 29 VII 2002 w Kwaterze Profesorów na ► cmentarzu Srebrzysko. Przez wiele lat, celem uczczenia jego pamięci, organizowany był w AMG cykl poświęconych mu wykładów, w których brali udział lekarze, naukowcy i badacze z kraju oraz zagranicy.
