PANECKI WŁADYSŁAW, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
WŁADYSŁAW PANECKI (12 VI 1857 Ostrzeszów, Wielkopolska – 6 VIII 1931 Gdańsk), lekarz (specjalista chorób kobiecych), działacz społeczno-polityczny, patron gdańskiej ulicy. Syn nauczyciela Józefa i Florentyny z domu Modrzejewskiej. W 1878 ukończył gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim, do 1883 studiował medycynę we Wrocławiu i w Halle, od 1883 doktor nauk medycznych. W 1884 złożył egzamin państwowy, odbył studia specjalistyczne w dziedzinie ginekologii w Berlinie. Praktykował początkowo w Koronowie pod Bydgoszczą, następnie w Tczewie.
W Gdańsku od 1890. Początkowo przyjmował przy 2. Damm 7 (ul. Grobla II), w latach 1897–1928 właściciel prywatnej kliniki chorób kobiecych przy Grosse Wollwebergasse 3 (ul. Tkacka). Obok praktyki lekarskiej prowadził aktywną działalność społeczno-kulturalną wśród gdańskich Polaków, między innymi w towarzystwie Ogniwo i Towarzystwie Śpiewaczym „Lutnia” w Gdańsku, gdzie 9 II 1918 wybrano go kuratorem (w 1927 w grupie członków nieczynnych). W latach 1917–1919 był kuratorem gdańskiego Towarzystwa Filaretów (zob. Stefan Mirau). Współzałożyciel i udziałowiec w gdańskiej spółce handlowo-komisowej "Ceres", w spółkach "Kupiec" i "Merkury" w Wejherowie. W czasie I wojny światowej zwolniony od służby wojskowej ze względu na wiek.
Po wojnie członek Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej i prezes (utworzonej w jego miejsce) Naczelnej Rady Ludowej. W listopadzie 1919 brał udział w delegacji z Gdańska, zaproszonej do Warszawy przez polskich kupców i przemysłowców. 16 V 1920 wybrany został do Zgromadzenia Konstytucyjnego II Wolnego Miasta Gdańska i przewodniczącym Koła Posłów Polskich.
Poseł do Volkstagu I i II kadencji (1920–1923, 1924–1927), do 1923 przewodniczył frakcji polskiej. Jako najstarszy poseł otworzył 10 I 1924 pierwsze posiedzenie Volkstagu II kadencji i przewodniczył zebraniu do czasu wyboru nowego prezydenta.
W 1920 został prezesem Rady Opiekuńczej Okręgowej, pomagającej Polakom na obszarze Wolnego Miasta bez względu na wyznanie. W 1921 został prezesem Gminy Polskiej. Brał udział w pracach Gdańskiej Macierzy Szkolnej. W lutym 1924 założyciel Klubu Polskiego w przyznanej Polsce kamienicy przy Neugarten 7 (ul. Nowe Ogrody), skupiającego gdańską inteligencję polskiego pochodzenia; założyciel i w latach 1921–1931 prezes Towarzystwa Pomocy Naukowej, którego celem było materialne wspieranie polskich studentów. Działał w Związku Harcerstwa Polskiego, był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Harcerstwa ( harcerstwo). Od 1925 kierował gdańskim oddziałem Ligi Morskiej i Rzecznej, od 1930 Ligi Morskiej i Kolonialnej. Bojkotowany przez lekarzy niemieckich był zastępcą, a następnie naczelnym lekarzem Dyrekcji Polskich Kolei Państwowych w Gdańsku, od 1 V 1925 naczelnikiem Wydziału Sanitarnego DOKP, jednocześnie przewodniczącym Zjednoczenia Lekarzy Kolejowych wchodzącego w skład Zjednoczenia Zawodowego Polskiego. Był członkiem Rady Nadzorczej firmy "Baltoil". Od 31 III 1930 na emeryturze. Mieszkał przy Wollwebergasse Große 3 (ul. Tkacka).
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1923). Od 1886 żonaty był z Antoniną Franciszką z domu Kantak (1861–1927), między innymi przewodniczącej gdańskiego oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża, w 1919 Polskiego Komitetu Opieki nad Reemigrantami, w 1920 członkini zarządu nowo powstałej ochronki dla dzieci polskich w Nowym Porcie. Bezdzietny. Pochowany na
cmentarzu św. Mikołaja przy Wielkiej Alei. Od 28 IX 1971 patron ulicy w Gdańsku- Siódmym (VII) Dworze.
Bibliografia:
Danziger Bürgerbuch. Bilder aus Leben und Wirken Danziger Männer und Frauen in Politik, Wirtschaft, Press, Kunst Wissenchaft, Volksbildung, Danzig 1927, s. 88.
Jednodniówka śpiewacza VI-go Okręgu Pomorskiego Związku Kół Śpiewaczych w Gdańsku, Gdańsk 1927.
Drzycimski Andrzej, Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku (1920–1933), Warszawa 1978.
Hajduk Bolesław, Władysław Panecki, w: Działacze polscy i przedstawiciele RP w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1974, s. 170-177.
Hajduk Bolesław, Panecki Władysław, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, Gdańsk 1997, s. 383–384.
Pelczar Marian, Panecki Władysław, Polski Słownik Biograficzny, 25, 1980, s. 122-123.
Stępniak Henryk, Ludność polska w Wolnym Mieście Gdańsku (1920–1939), Gdańsk 1991 (przez indeks).
