NOWA SZKOŁA GDAŃSKA
| < Poprzednie | Następne > |
NOWA SZKOŁA GDAŃSKA, termin określający środowisko młodych twórców, od połowy lat 80. XX wieku działających w opozycji do utrwalanego przez spadkobierców m.in. tzw. szkoły sopockiej i środowisk uczelnianych, modernistycznego modelu i prymatu malarstwa oraz uznających go instytucji. Artyści undergroundu, w tym absolwenci Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych ( Akademii Sztuk Pięknych) przeciwstawiali się sztuce autonomicznej, niezaangażowanej w społecznej czy politycznej rzeczywistość, nie stronili od podkreślania gdańskiej tożsamości, poszukiwali alternatywnych miejsc i przestrzeni. Sprzeciwiając się odrębności i specjalizacji sztuki, preferowali interdyscyplinarność, łączenie form plastycznych z literackimi, parateatralnymi, performansem, land-artem, muzyką, sztuką wideo i mediami elektronicznymi; ogłaszali manifesty i programy. Terenem działalności undergroundu była m.in. Wyspa Spichrzów, gdzie w 1985 Grzegorz Klaman założył Galerię Wyspa; w 1986, w związku ze spektaklem Miasto – masa – masarnia, na Uniwersytecie Gdańskim powstała formacja Totart (m.in. Zbigniew Sajnóg, Paweł „Konjo” Konnak, Ryszard „Tymon” Tymański, Paweł „Paulus” Mazur), opozycyjna wobec socjalistycznej kultury oficjalnej i solidarnościowo-kościelnego, patetycznego etosu.
Inicjatorem i twórcą kolejnych galerii i projektów był także Marek Rogulski alias Rogulus; w 1988 zawiązała się z jego udziałem grupa Pampers-Maxi. W 1989 z Piotrem Wyrzykowskim stworzył grupę Ziemia Mindel-Würm, odwołującą się do prehistorii i archaicznych rytualno-kultowych praktyk. W 1991 Marek Rogulski, Andrzej Awsiej i Joanna Kabala w dawnej hali zebrań ludowych na ul. św. Barbary założyli C-14~ ~ ~, galerię-pracownię, w której na zasadach wspólnotowych istniały różne formacje i formy artystyczne. W 1992 Marek Rogulski powołał Fundację Tysiąc Najjaśniejszych Słońc, następnie liderzy C-14~ ~ ~, galerii Wyspa i Totartu stworzyli koncepcję Otwartego Atelier (1992–1994), skupiającego niezależnych artystów zespołu multimedialnych pracowni połączonych z galerią (salą koncertową i prelekcyjną), biblioteką itp. Na ten cel został pozyskany obiekt dawnej Łaźni Miejskiej (później przekształcony w Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia), w której odbyła się wspólna wystawa Gdańskie Dni Niezależnych. Marek Rogulski, założywszy Galerię Auto da Fé, realizował też w Łaźni własne projekty, w 1994 założył na Wyspie Spichrzów przy ul. Chmielnej 10/11 niezależną galerię Spichrz 7 (w dawnym spichlerzu Deo Gloria). w 1997 wraz z przeniesieniem na ul. Chmielną 113, przekształcił ją w Spiż 7, jedną z pierwszych galerii istniejących także w przestrzeni wirtualnej.
Dwa równoległe wydarzenia w 1995 akcentowały polaryzację nowej szkoły gdańskiej na zasadnicze środowiska skupione wokół Grzegorz Klamana oraz Marek Rogulskiego. W pierwszej, Wyspa. Miejsce idei. Idea miejsca (10-lecie galerii Wyspa) w Łaźni brali udział m.in.: Jarosław Bartołowicz, Robert Jurkowski, Grzegorz Klaman, Robert Rumas, Marek Targoński, Agnieszka Wołodźko. W alternatywnym pokazie pt. Focus w Spichrzu 7 wystąpili m.in.: Andrzej Awsiej, Anna Baumgart, Iwona Ostoja-Ostaszewska, Marek Rogulski, Norbert Walczak, Piotr Wyrzykowski. Bezprecedensowy był udział dawnych opozycjonistów z Łaźni w prestiżowej politycznej wystawie „Drogi do Wolności” na 20-lecie wydarzeń sierpniowych (2000) w Stoczni Gdańskiej (między innymi Grzegorz Klaman, Robert Rumas, CUKT). Na pozycjach undergroundowych pozostał Marek Rogulski; od końca lat 90. realizuje autorski projekt Poza postmodernizm, wykorzystuje różne formy wypowiedzi (zwłaszcza muzykę improwizowaną), współdziała z artystami różnych opcji i dyscyplin.
Wielu twórców związanych początkowo z nową szkołą gdańską zalicza się do czołówki polskiej sztuki najnowszej różnych przenikających się obszarów i środków wyrazu.
