NOWAKOWSKI ALEKSANDER, inżynier, inspektor celny
| < Poprzednie | Następne > |
ALEKSANDER NOWAKOWSKI (7 X 1906 Sulmierzyce powiat Krotoszyn – 23 III 1993 Sopot), inżynier budownictwa okrętowego, inspektor celny w II Wolnym Mieście Gdańsku (II WMG). Syn Konrada (17 II 1877 – 1971 Krotoszyn), malarza dekoracyjnego, i Marii z domu Nowickiej (1882 – 1961 Krotoszyn). Brat Stefana, Zofii (ur. 1909), Haliny (ur. 1914), Czesławy (ur. 1921).
Uczęszczał do szkoły powszechnej w Sulmierzycach. Od Wielkanocy 1919 uczeń Gimnazjum im. Hugona Kołłątaja w Krotoszynie, gdzie w maju 1928 zdał egzamin maturalny, po czym rozpoczął służbę wojskową. Kolejno strzelec, starszy strzelec z cenzusem Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Gródku Jagiellońskim (1 IX 1928 – 31 V 1929) i plutonowy podchorąży w 56 pułku piechoty (1 VI 1929 – 30 IX 1929). Od 15 VIII do 30 IX 1929 brał udział w ćwiczeniach rezerwy w 56 pułku piechoty, 1 I 1933 awansowany do stopnia podporucznika rezerwy.
Od września 1929 do kwietnia 1930 praktykant w Głównych Warsztatach Kolejowych w Bydgoszczy. W latach 1930–1933 studiował na Wydziale Budownictwa Okrętowego Technische Hochschule Danzig, odbywając w lipcu– październiku 1930 praktykę w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w St. Denis. W ramach praktyk brał także udział w rejsach statkami: „Kościuszko”, „Warszawa”, „Premjer”, „Katowice” i „Tczew”. Po ukończeniu studiów zatrudniony w polskiej służbie celnej w II WMG jako: pracownik kontraktowy (1 III 1933 – 30 IX 1934) i praktykant celny w X grupie uposażenia (od 1 X 1934). Po złożeniu 14–15 X 1936 egzaminu w kategorii służby w dziale administracji skarbowej, sekretarz administracyjny w X (od 1 XI 1936) i IX grupie uposażenia (od 1 IV 1938). Z ramienia Inspektoratu Ceł sprawował w gdańskich stoczniach nadzór nad sprzętem i materiałem wyposażeniowym do budowy statków, z przerwami na udział w ćwiczeniach wojskowych w 56 pułku piechoty wielkopolskiej (15 VIII – 30 IX 1933) i 66 pułku piechoty w Chełmnie (sierpień – wrzesień 1935) i (sierpień – wrzesień 1938).
28 VIII 1939 aresztowany przez gestapo, po zwolnieniu wyjechał do Gdyni, następnie do Tczewa. Po wybuchu II wojny światowej dotarł do Warszawy, skąd pociągami ewakuacyjnymi podążał w kierunku Dubna i Lwowa. W 1940 aresztowany przez NKWD i wywieziony do ZSRR. We wrześniu 1941 wstąpił do formującego się Wojska Polskiego. Wcielony został do kompanii Marynarki Wojennej, przebywał w Kołtubance, gdzie znajdowała się Stacja Zborna Lotników i Marynarzy. Ewakuowany przez Murmańsk na pokładzie krążownika HMS „Trinidad”. W trakcie rejsu został ranny w ataku niemieckiego lotnictwa. Do Wielkiej Brytanii przybył 30 I 1942 i został skierowany do szpitala na terenie Szkocji. W październiku tego roku urlopowany z wojska, rozpoczął studia na Wydziale Architektury Okrętowej w The Royal Technical Collage w Glasgow. We wrześniu 1945 obronił pracę dyplomową z budowy okrętów, uzyskując też patent z matematyki wyższej stosowanej dla inżynierów tejże uczelni. Po ukończeniu studiów doskonalił umiejętności zawodowe w stoczniach Glasgow, Aberdeen, Montrose, Dundee, Fraserburgh i innych, specjalizując się w budowie małych statków i jednostek rybackich. Przebywając w Wielkiej Brytanii wziął udział w budowie, w ramach UNRRA, tzw. superkutrów dla Polski.
W 23 VI 1947 powrócił do kraju. Pracował w Biurze Konstrukcyjnym Stoczni Rybackiej w Gdyni, z którego zespołem przeszedł do Centralnego Biura Konstrukcji Okrętowych nr 1, gdzie był kierownikiem. Równolegle pracował w Komisji Normalizacyjnej Taboru Rybackiego przy Morskim Instytucie Rybackim w Gdyni. Od kwietnia 1952 do marca 1954 kierownik produkcji Przedsiębiorstwa Demontażu Wraków w Gdyni, zajmował się rozbiórką statków, w tym zatopionego przez Niemców w porcie gdyńskim pancernika „Gneisenau”. Od 1953 był wykładowcą w Katedrze Rybołówstwa Morskiego w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sopocie, pracował też w Instytucie Morskim, będąc zatrudnionym tam w charakterze pomocnika pracownika naukowego (1 VI – 31 XII 1954), kierownika Zakładu Żeglugi (1 I 1955 – 31 V 1958) oraz pracownika inżynieryjnego (do stycznia 1959).
Pracując w Instytucie Morskim, wykonał między innymi studia projektów dużego holownika ratowniczego, pontonu cylindrycznego do podnoszenia zatopionych statków oraz kutra łososiowego. Zajmował się tłumaczeniem literatury technicznej. W 1962, w ramach pomocy dla krajów rozwijających się, wyjechał do Ghany, gdzie do 1965 był dyrektorem stoczni. Następnie główny specjalista w Zjednoczeniu Morskich Stoczni Remontowych w Gdańsku, odpowiedzialny za budowę jednostek rybackich i statków specjalnych. Od 1 II 1972 na emeryturze.
Przed wojną członek Korporacji Polski Związek Akademicki „Gedania”, Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku i Gminy Polskiej Związek Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku (1934–1939) oraz Związku Zawodowego Skarbowców. W okresie powojennym w Związku Zawodowym Metalowców (od 1947) oraz Stronnictwie Demokratycznym (od 1948). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1982), Medalem Zwycięstwa i Wolności (30 IV 1974), Medalem 30-lecia Polski Ludowej (22 VII 1974), Medalem za Udział w Wojnie Obronnej 1939 (14 VII 1974), Odznaką Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (23 IX 1982). Jeden z bohaterów książki Czesława Czerniawskiego Kapitanie, rufa w krzakach (Poznań, 1971).
Przed wojną mieszkał w Gdańsku w Domu Bratniej Pomocy Zrzeszenia Studentów Polaków Politechniki Gdańskiej przy Heeresanger 11 (al. Legionów), Ottostrasse 3 (ul. Słoneczna), po wojnie w Sopocie przy ul. Bałtyckiej 4a, ul. Obrońców Westerplatte 7 i ul. Grunwaldzkiej 79.
Pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie, razem z żoną Joanną Nowakowską (31 VIII 1914 – 1 IV 1995).
