NALESZKIEWICZ JAROSŁAW, profesor Politechniki Gdańskiej
| < Poprzednie | Następne > |
JAROSŁAW NALESZKIEWICZ (21 V 1904 Czarnomin, Podole – 24 XII 1969 Warszawa), profesor Politechniki Gdańskiej (PG), specjalizował się w konstrukcjach lotniczych, konstrukcjach okrętowych i stateczności. Syn prawnika i urzędnika Ministerstwa Skarbu Alfreda (zm. 1942) oraz Amelii z domu Pawlikowskiej. W 1921 był absolwentem Państwowego Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. W latach 1921–1926 studiował na Wydziale Mechanicznym (w Sekcji Lotniczej) Politechniki Warszawskiej. W 1925 odbył praktykę w zakładach lotniczych Lorraine i Hispano-Suiza we Francji. Od 1926 inżynier mechanik. Jako stypendysta Ligi Obrony Powietrznej Państwa zapisał się na studia uzupełniające na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym na Sorbonie (Uniwersytecie Paryskim), jednak rozczarowany niskim poziomem wykładów wrócił do zakładów Lorraine i Hispano-Suiza. Od lutego 1927 do sierpnia 1930 pracował w Podlaskiej Wytwórni Samolotów SA w Białej Podlaskiej jako kierownik narzędziowni, konstruktor samolotów i kierownik grupy konstruktorów. Autor projektów nowych samolotów: PWS-Stemal-VII, PWS-5 (1928), PWS-8, PWS-21 (1929) i PWS-24 (1930). W latach 1930–1931 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, początkowo w grupie pilotażowej, następnie technicznej. W okresie 1931–1933 pracował jako kierownik cywilny warsztatów Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, był konstruktorem pierwszego w Polsce szybowca bezogonowca. W 1931, wraz z inż. Adamem Nowotnym, zaprojektował szybowce: wyczynowy NN-1 oraz szkolno-treningowy NN-2, w 1932 skonstruował szybowce NN-2 Bis, JN-1 i Żabuś-II.
Od 1 V 1933 do III 1936 pracował w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych. Był kierownikiem Referatu Kontroli Konstrukcji samolotów w stopniu radcy, rzeczoznawcą Stacji Technologicznej. Od 1935 doktor na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. W latach 1936–1937 pracował w Lubelskiej Wytwórni Samolotów w Lublinie, był kierownikiem wydziału, prokurentem i zastępcą dyrektora. Od kwietnia 1937 pracował w Wytwórni Silników nr 1 Państwowych Zakładów Lotniczych w Warszawie. Był kierownikiem tzw. Grupy Obliczeniowej w Laboratorium Badawczym do rozwiązywania problemów naukowych mechaniki i wytrzymałości konstrukcji. Opublikował pracę Działanie amortyzacji podwozia (1938), stanowiącą podstawę do otwarcia przewodu habilitacyjnego na Politechnice Warszawskiej. Przewód został przerwany wskutek wybuchu II wojny światowej. W 1939 reprezentował Polskę na Międzynarodowej Konferencji CINA w Paryżu i na Międzynarodowym Kongresie Badań Materiałów w Londynie. Był jedynym Polakiem, który ukończył kurs elastooptyki na Politechnice Monachijskiej.
We wrześniu 1939 otrzymał przydział do 1 Pułku Lotnictwa w Pińsku. Nie został przyjęty z powodu utracenia przez jednostkę samolotów. Od października 1939 do października 1944 mieszkał w Warszawie. Brał udział w tajnym nauczaniu na Politechnice Warszawskiej i Uniwersytecie Warszawskim. Od 1940 należał do batalionu Związku Walki Zbrojnej „Dominik” w Zgrupowaniu Stolica, następnie został przeniesiony do komendy zgrupowania jako szef Działu Uzbrojenia. Organizował gromadzenie broni przechowywanej po wojnie obronnej 1939, a także skup broni od niemieckich żołnierzy i akcje jej zdobywania. Był producentem uzbrojenia, podlegała mu też jednostka instruktorów nauki o broni. W 1941 uczestniczył w rozpracowaniu lotniska Warszawa-Okęcie i podziemnych magazynów paliwa należących do Luftwaffe, które w 1943 roku zniszczyło lotnictwo radzieckie. W Komendzie Głównej Armii Krajowej pracował w wywiadzie lotniczym. Podczas powstania warszawskiego był oficerem łącznikowym w stopniu podporucznika, prowadził nasłuch obcych radiostacji dla Polskiej Armii Ludowej (PAL), pełnił obowiązki administracyjne w organach Delegatury Rządu na Kraj (pseudonim: Jarosław, „1269”).
Po upadku powstania wraz z ludnością cywilną Warszawy został skierowany do obozu przejściowego w Pruszkowie, jednak zbiegł podczas drogi. W listopadzie 1944 aresztowany, a następnie skierowany do Pruszkowa, skąd został wysłany do Konina, gdzie wykonywał prace przymusowe w zakładach skupu zboża. Po kilku dniach ponownie zbiegł, w Myśliborzu szukał rodziny, został aresztowany w Częstochowie i skierowany do Piły do prac w brygadzie naprawy torów kolejowych. W styczniu 1945 podczas bombardowania Piły zbiegł, w lutym i marcu mieszkał w Myśliborzu.
W kwietniu 1945 został zmobilizowany w stopniu kapitana do Wojska Polskiego. Był zastępcą dowódcy wyszkolenia Pułku Lotniczego Ćwiczebno-Szkoleniowego w Radomiu, we wrześniu zdemobilizowany.
Od 1 X 1945 do 1957 pracował na PG, od 1946 jako zastępca profesora, od 1949 jako docent, od 1951 jako profesor kontraktowy, od 1955 jako profesor zwyczajny. W latach 1948–1949 był kierownikiem Katedry Mechaniki Technicznej na Wydziale Mechanicznym, od maja 1949 do 1956 kierownikiem Katedry i Zakładu Wytrzymałości Materiałów i Wyższych Zagadnień Mechaniki na Wydziale Mechanicznym, w latach 1956–1957 na Wydziale Budowy Okrętów Katedry i Zakładu Mechaniki Ustrojów Okrętowych. Jednocześnie w okresie 1945–1947 pracował w Zjednoczeniu Stoczni Polskich w Gdańsku, w 1948 był doradcą technicznym w Gdańskim Urzędzie Morskim. W latach 1958–1960 wchodził w skład Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN.
Po przenosinach do Warszawy pracował w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki, gdzie był kierownikiem pracowni teorii konstrukcji cienkościennych, a po 1958 kierownikiem pracowni stateczności. W latach 1958–1969 pracował w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, był kierownikiem Katedry Aerodynamiki i Budowy Samolotów. Autor publikacji na temat lotnictwa, stateczności, konstrukcji maszyn okrętowych, m.in. monografii Obliczanie drgań kadłubów okrętów (1951), Mechanika Techniczna (t. 1–3, 1952).
W latach 1958–1969 członek Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej (był jednym ze współzałożycieli), w 1951 roku Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (włączone do Polskiej Akademii Nauk w 1951). Ponadto w latach 1956–1959 był członkiem Rady Głównej Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, 1958–1960 członkiem Rady Naukowo-Ekonomicznej przy Ministrze Żeglugi i Gospodarki Wodnej.
W 1952 otrzymał Państwową Nagrodę Naukową III stopnia za prace w dziedzinie wytrzymałości drewna, w 1954 nagrodę naukową Ministra Szkolnictwa Wyższego, w 1957 nagrodę im. Maksymiliana T. Hubera za publikacje z dziedziny kwantyzacji zjawisk niestateczności. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1956).
Był żonaty od listopada 1945 z Anną Mazurkiewicz z domu Ciecierską (21 VII 1911 – 12 II 1985 Warszawa), ojczym Barbary (ur. 8 III 1940), ociec Ryszarda (ur. 6 XII 1946). Pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie.
Bibliografia:
Dział Obiegu i Archiwizacji Dokumentów Politechniki Gdańskiej (akta osobowe).
Pionierzy Politechniki Gdańskiej, red. Zygmunt Paszota, Janusz Rachoń, Edmund Wittbrodt, Gdańsk 2005, s. 377.
Politechnika Gdańska 1945–1970. Księga pamiątkowa, red. Barbara Mielcarzewicz, Gdańsk 1970, s. 219–220.
Wittbrodt Edmund, Naleszkiewicz Jarosław, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 3, Gdańsk 197, s. 290–291.
Wydział Mechaniczny Politechniki Gdańskiej w latach 1945-2005. Monografia historyczno-biograficzna, red. Adam Barylski, Gdańsk 2005, s. 193–194.
