LWI DWÓR
| < Poprzednie | Następne > |
LWI DWÓR, Gdańsk-►Lipce (Guteherberger / Dobry Zajazd), ul. Trakt św. Wojciecha 297. Na terenie dawnych posiadłości nabytych w połowie XVI wieku przez burmistrza ► Constantina Ferbera. Dwukondygnacyjny, dwutraktowy, drewniany dom podcieniowy o nieustalonej genezie nazwy. Na podstawie badań dendrochronologicznych jego początki datowane są na około 1572. Jest nie tylko najstarszym zachowanym domem podcieniowym w tzw. grupie żuławskiej, czyli grupie zagród wiejskich z Żuław i Powiśla, lecz także w Polsce. Zagrody takie charakteryzowały się połączeniem spichrza z budynkiem mieszkalnym. Z racji kubatury, wynoszącej ok. 1660 m³, zaliczany także w swym typie konstrukcyjnym do największych mieszkalno-gospodarczych budynków użytkowanych w swojej epoce na terenie Polski.
Budynek w rzucie 12 x 20 metrów, ze szczytowym podcieniem. Dach dwuspadowy, kryty dachówką holenderką. Skonstruowany według zasad budownictwa szachulcowego, tzn. przestrzenie między drewnianym szkieletem zostały wypełnione strychułami (mieszanką gliny i wikliny). W łączeniu belek zastosowano drewniane kołki. Zachowały się drewniane stropy, więźba dachowa o konstrukcji krokwiowo-jętkowej oraz profile gzymsów podcienia. Podcień o dużej szerokości posiada aż dziewięć podpór usztywnionych półkoliście zaciosanymi mieczami tworzącymi formę arkad. Mieścił się w nim wóz, swobodnie można też było transportować wciągane przez specjalny luk w stropie zboże, na przeznaczone na magazyny poddasze.
Na parterze trzymano konie i bydło, poddasze obiega galeryjka umożliwiająca wejście do pomieszczeń służących za magazyny zboża i paszy. Pierwotnie pełnił funkcję wyłącznie domu gospodarczego rodziny Ferberów. W późniejszym czasie funkcja budynku ulegała zmianie. Zgodnie z nowym, ogólnym trendem stajnia i obora zostały wyprowadzone z domu, na parterze znalazły się pomieszczenia mieszkalne. Stopniowo cały budynek nabrał charakteru wyłącznie mieszkalnego, a na parterze znalazła się karczma „Lwi Dwór”. Od lat 20. XIX wieku przez stulecie pozostawał w posiadaniu rodziny Kleistów pochodzących z Ostaszewa, dzierżawców także pobliskiego zajazdu ► „Trzy Świńskie Głowy”, nazywanego także „Haus Kleist”. Do właścicieli należał m.in. w 1888 posiadał go Ferdinand Kleiss, z tej rodziny pochodziła także Frieda Theresia, matka popularyzatora przeszłości Gdańska ► Hansa Georga Sieglera.
Po II wojnie światowej wnętrza obiektu, użytkowanego z ramienia Skarbu Państwa przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej Śródmieście, podzielono na mniejsze kwatery i przeznaczono na cele mieszkalne. Z czasem budynek ulegał zniszczeniu, destrukcyjnie działało też otoczenie, z coraz bardziej intensywnym ruchem samochodowym. 18 XII 1959 obiekt wpisano do rejestru zabytków, władze miejskie zlecały jedynie roboty interwencyjne. M.in. w latach 60. XX w. wymieniono dach, gliniane wypełnienie drewnianej konstrukcji w większości zastąpiono otynkowaną cegłą ceramiczną.
W 2002/2003 wraz z otaczającym terenem nabył go od miasta gdańszczanin, Eugeniusz Lorek. Planowano urządzić we wnętrzu na górnej kondygnacji mieszkanie, na parterze obiekt gastronomiczny. Projekt rewaloryzacji i adaptacji wykonał architekt ► Stanisław Michel, współpracujący już z inwestorem przy rekonstrukcji Domu Młynarza przy ► Wielkim Młynie (1997) czy budowie siedziby Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Trakt św. Wojciecha 137). Po gruntownym odnowieniu obiektu prace przerwano, od 2010 wystawiony jest on na sprzedaż.
Bibliografia:
Kloeppel Otto, Die bäuerliche Haus-, Hof und Siedlungsanlage im Weichsel-Nogat-Delta, Danzig 1924, s. 164–166, rys. 29–35.
Samp Jerzy, Gdańskie dwory i pałace, Gdańsk 1998, s. 53–54.
Tłoczek Ignacy, Polskie budownictwo drewniane, Warszawa 1980, s. 98–105.
