KUŚMIEREK JADWIGA, prezes Koła Gdańskiego Światowego Związku Żołnierzy AK, działaczka PTTK
| < Poprzednie | Następne > |
JADWIGA KUŚMIEREK (17 X 1922 Żyrardów – 16 XII 2021 Żyrardów), prezes Koła Gdańskiego Okręgu Pomorskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (AK), działaczka Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK). Córka wieloletniego radnego Żyrardowa Henryka Wincentego Więczkowskiego (15 VII 1896 – 13 IX 1966) i Genowefy z domu Noweckiej (23 V 1901 – 16 II 1990). Siostra Janiny (1926–2013) i Barbary (1930–2013).
W 1936 ukończyła Publiczną Szkołę Powszechną im. Romualda Traugutta, a w 1939 Miejskie Gimnazjum Koedukacyjne im. Adama Skwierczyńskiego w Żyrardowie. Należała do Sodalicji Mariańskiej i Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP). W lipcu i sierpniu 1939, w ramach ZHP, odbyła szkolenie z zakresu łączności oraz sanitarne w szpitalu w Grodzisku Mazowieckim. We wrześniu 1939 sanitariuszka w Żyrardowie i okolicy. Od października 1939 do marca 1940 uczestniczyła w szkoleniu wojskowym w ramach Wojskowej Służby Kobiet Związku Walki Zbrojnej (WSK ZWZ). Od marca 1940, po złożeniu przysięgi, pod pseudonimami „Czarna Hańcza”, „Hańcza”, była członkinią tajnej organizacji WSK ZWZ (od 1942 Armii Krajowej) – Obwód „Bażant” („Mielizna” Milanówek), Ośrodek „Żaba” (Żyrardów). Do jej obowiązków należało utrzymanie m.in. łączności między Obwodem „Bażant” a Ośrodkiem „Żaba”. Od września do marca 1943 uczestniczyła w kursie wojskowym w zakresie szkoły podoficerskiej i do marca 1945 pełniła funkcję łączniczki między Komendą Obwodu „Bażant” a jego ośrodkami oraz Podokręgiem „Hajduki-Hallerowo” (Podokręg Zachodni Obszaru Warszawskiego).
W 1943 na tajnych kompletach uzyskała świadectwo dojrzałości (tzw. dużą maturę). W Gdańsku od końca 1945. W latach 1946–1953 studiowała na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej (PG), magister inżynier chemii. Od marca 1950 do czerwca 1951 pracownik techniczny w Laboratorium Badawczym Zakładów Przemysłu Tłuszczowego i Olejarskiego w Gdańsku. Od lipca 1951 do lutego 1955 była kierowniczką Laboratorium Badawczego i Kontroli Technicznej Zakładów Przemysłu Tłuszczowego w Gdyni, od marca do grudnia 1955 kierowniczką Laboratorium Badawczego Fabryki Farb i Lakierów w Gdańsku-Oliwie. Od stycznia 1956 pracowała w Zakładzie Farb Okrętowych (od 1976 Polifarb Oliva), kolejno na stanowiskach: pracownika inżynieryjno-technicznego, asystenta (od 1958), adiunkta (od 1961). Publikowała artykuły na łamach wydawnictw naukowo-technicznych: „Tworzywa, Gumy, Lakiery”, „Ochrona Przeciwpożarowa w Przemyśle Chemicznym”, „Budownictwo Okrętowe”, „Ochrona przed Korozją”, „Tworzywa Wielocząsteczkowe”. Od 1984 na emeryturze.
Od 1952 członkini PTTK. W latach 1954–1962 była prezesem koła zakładowego PTTK w Fabryce Farb i Lakierów w Gdańsku. Od 1956 członkini Klubu Turystów Pieszych „Bąbelki”, w 1956–1962 sekretarz tego klubu. W latach 1960–1968 w Zarządzie Okręgu PTTK w Gdańsku, w 1961–1968 w Komisji Turystyki Pieszej Zarządu Okręgu PTTK w Gdańsku. W latach 1976–1985 członkini Zarządu Wojewódzkiego PTTK w Gdańsku. Od 1967 członkini Okręgowej Komisji Ochrony Przyrody PTTK w Gdańsku, w latach 1968–2015 przewodnicząca Komisji, od 2015 honorowa przewodnicząca Komisji. W latach 1968–2000 zasiadał w Wojewódzkiej Komisji Ochrony Przyrody przy wojewodzie gdańskim. Od 1991 do 2002 członkini Rady Programowej Regionalnego Ośrodka Programowego PTTK w Gdańsku, w 2002–2008 Rady Naukowej Regionalnej Pracowni Krajoznawczej PTTK w Gdańsku. Wchodziła w skład kolegium redakcyjnego „Jantarowych Szlaków”, kwartalnika Oddziału Gdańskiego PTTK, publikowała też w „Pomorskim Informatorze Turystycznym PTTK”, „Gawronie” (kwartalniku Zarządu Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego) „Gdańskich Zapiskach Historyczno-Społecznych”, „Nad Wisłą”, „Ziemi Gdańskiej”. Autorka i współautorka prac Szlakiem zabytków przyrody Kociewia (1990), Zabytki przyrody Kociewia (1993), Wybrane obiekty przyrody ziemi puckiej (współautorka Bogna Lipińska, 1994), Z biegiem Wisły (współautorka Aleksandra Biernacka, 1997), Nad Bałtykiem. Ciekawostki przyrodnicze gmin nadmorskich woj. gdańskiego (współautor Jan Bogucki, 1998), Remusowym szlakiem. Krajoznawczy kalejdoskop Pojezierza Kaszubskiego (1999, współautor Jan Bogucki, 1999), W kręgu Kociewia. Wokół Wierzycy i Wietcisy (współautorzy Jan Bogucki, Edwin F. Kozłowski, 2001), W kręgu przyrody Dolnego Powiśla (współautorzy Jan Bogucki, Edwin F. Kozłowski, 2002).
W 1997 współzałożycielka Oddziału Regionalnego PTTK w Gdańsku i członkini Zarządu w latach 1998–2001. W latach 2009–2013 sekretarz Oddziału, od 2013 do 2021 przewodnicząca Sądu Koleżeńskiego Oddziału. W 1981–1985 w Zarządzie Głównym PTTK (ZG PTTK). Od 1996 do 2009 należała do Komisji Ochrony Przyrody ZG.
Posiadała uprawnienia i wyróżnienia PTTK: Przodownik Turystyki Pieszej (1963), Społeczny Opiekun Przyrody (1967), Instruktor Krajoznawstwa Regionu (1972), Instruktor Krajoznawstwa (1973), Instruktor Ochrony Przyrody (1979), Instruktor Krajoznawstwa Polski (1990), Honorowy Przodownik Turystyki Pieszej PTTK (1987), Honorowy Instruktor Ochrony Przyrody PTTK (2012), Honorowy Członek PTTK (1990), Sternik Jachtowy (1969), Strażnik Ochrony Przyrody.
Była członkinią Światowego Związku Żołnierzy AK (ŚZŻAK) Koła Gdańsk Okręgu Pomorskiego. Od 2003 podporucznik, od 2013 porucznik Wojska Polskiego. Od 2005 wchodziła w skład Zarządu ŚZŻAK Koła Gdańsk, w latach 2005–2010 była jego sekretarzem, 2010–2013 wiceprezesem, w 2018–2019 prezesem (zrezygnowała ze względu na stan zdrowia). Ponadto należała do Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT), Ligi Ochrony Przyrody (LOP), Ligi Morskiej i Rzecznej (LMiR), Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, Towarzystwa Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej, Towarzystwa Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego, Nadwiślańskiego Towarzystwa Literackiego, Stowarzyszenia Rodzina Ponarska w Gdańsku, honorowa członkini Stowarzyszenia Autorów Polskich (SAP), NSZZ Solidarność, członkini-korespondentka Wielkopolskiego Klubu Publicystów Krajoznawczych.
Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1993), Krzyżem Kawalerskim (2001) i Krzyżem Komandorskim (2009) Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Armii Krajowej (1995), medalem „Pro Memoria” (2011), medalem „Obrońcy Ojczyzny 1939–1945” (2015), medalem „Za zasługi dla Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej” (2014), Medalem Prezydenta Miasta Gdańska (2013, „za 60-lecie działalności społecznej w zakresie turystyki, ochrony przyrody i krajoznawstwa”). Otrzymała odznaki: „Za zasługi dla Gdańska” (1972) i „Zasłużonym ziemi gdańskiej” (1974), a także „Odznakę Walk o Niepodległość” (1995), „Odznakę Pamiątkową Akcji Burza”, odznaki: „Zasłużony dla Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego” (1978), „Zasłużony Pracownik Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska” (1982), złotą odznakę „Zasłużony Działacz Turystyki” (1973), odznaki „Za opiekę nad zabytkami” (1982), „Zasłużony dla Instytutu Tworzyw i Farb” (1979), „Odznakę Honorową Srebrną” NOT (1980), „Odznakę Honorową Złotą” NOT (1991), „Złotą Honorową Odznakę PTTK” (1972), odznakę „100-lecia Zorganizowanej Turystyki w Polsce 1873-1973” (1973), medal „Za wybitne zasługi w krzewieniu krajoznawstwa” (1980), „Złotą Odznakę LOP” (1972), złotą odznakę „Zasłużony dla Ochrony Przyrody” (1983), Krzyż „Pro Mari Nostro” (2014, LMiR), medal „Pro Bono Poloniae”, medal pamiątkowy „XXV-lecia Działalności Okręgu Pomorskiego ŚZŻAK” (2015), „Laur z Gaju Akademosa za wybitne zasługi dla Polski” (2013, Nadwiślańskie Towarzystwo Literackie). Wyróżniona srebrną Nizinną Odznaką Narciarską PTTK (1981), srebrną Odznaką Kajakową PTTK (1963), srebrną Żeglarską Odznakę Turystyczną PTTK (1969), Dużą Złotą Górską Odznakę Turystyczną PTTK (1972), brązową odznaką Fotografii Krajoznawczej PTTK (2011).
Pochowana na Cmentarzu Parafialnym parafii Matki Boskiej Pocieszenia w Żyrardowie.
Bibliografia:
Kuśmierek Jadwiga – odznaczenia, wyróżnienia, dyplomy, medale, mianowania, uprawnienia i odznaki, opracowała Paulina Świerk, w: Zbiory Regionalnej Pracowni Krajoznawczej (RPK) PTTK w Gdańsku, sygn. VI 1787.
Basińska Jadwiga, Por. Jadwiga Kuśmierek ps. Hańcza, Czarna Hańcza, „Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej” 2023, t. 33, s. 118–119.
Biernacka Aleksandra, Burkacki Jerzy, Jadwiga Kuśmierek, w: Żyją i działają wśród nas. Biografie działaczy PTTK województwa pomorskiego, t. 1, Gdańsk 2016, s. 25–33.
