KNAACK PAUL FRIEDRICH, zegarmistrz, radny
| < Poprzednie | Następne > |
PAUL FRIEDRICH KNAACK (20 III 1792 Gdańsk – 7 I 1861 Gdańsk), zegarmistrz, ustawiacz dzwonów automatycznego carillonu Ratusza Głównego Miasta, radny miasta Gdańska. W zegarmistrzostwie kształcił się u Wilhelma Ferdinanda Stiebelmachera (około 1776 – 7 V 1820 Gdańsk). W latach 1827–1829 i 1836–1843 radny Gdańska. Jako zegarmistrz naprawiał chronometry: angielskie, francuskie, szwedzkie, kieszonkowe, stołowe, ścienne, pokojowe, ośmiodniowe, 24-godzinne, zegary wyposażone w mechanizm grający (Taschen-Uhr Glocken). Konserwował i naprawiał zegary w kościołach, między innymi Najświętszej Marii Panny (NMP), św. Bartłomieja i św. Trójcy, w Szpitalu Miejskim (Lazarecie przy Bramie Oliwskiej) oraz zegar carillonowy Ratusza Głównego Miasta]]. W 1850 był głównym wykonawcą prac remontowych tego czasomierza. Spisał wykonane czynności, podał nazwiska pomocników, zleceniodawcy, a kartkę z informacjami umieścił w kuli Księżyca, przymocowanej na tarczy zegara. W 1855 nadzorował prace nad dzwonem godzinowym Ratusza Głównego Miasta. Zachowała się tylko jedna jego praca zegarmistrzowska, mechanizm szafowo-podłogowy z około 1825.
W 1811 prowadził dziennik (Tagebuch vom Jahre 1811). Zapisywał w nim, co robił każdego dnia; po spacerach odnotowywał, w jaki sposób mieszkańcy Gdańska przygotowywali się do wojny, jakiego rodzaju formacje wojskowe przybywały do miasta, jak przebiegały żołnierskie ćwiczenia i manewry. Opisał też uroczyści odbywające się w Gdańsku, zorganizowane z okazji urodzin cesarza Napoleona, narodzin jego syna, urodzin francuskiego gubernatora wojskowego Gdańska Jeana Rappa, które uświetniały okazałe pokazy fajerwerków.
Najpewniej w 1813, po śmierci Johanna Gottlieba Borowskiego, został ustawiaczem dzwonów automatycznego carillonu Ratusza Głównego Miasta. Przygotowując się do programowania bębna carillonu, skopiował w latach 1808–1812 z tabulatury Theodora Friedricha Gülicha 120 melodii przeznaczonych do ustawienia na kolejne niedziele roku liturgicznego, które zapisał w Choral-Buch vom rechstädschen Glockenspiel der Stadt Danzig. Na stanowisku ustawiacza pracował do 1847, kiedy zastąpił go Carl Anton Kaschlinsky.
Od 1831 do końca życia mieszkał w dawnym mieszkaniu swojego nauczyciela przy Matzkauschegasse 412 (Ławnicza). 27 V 1833 w kościele NMP ożenił się z 30-letnią Charlottą Caroliną, najmłodszą córką nieżyjącego już mistrza siodlarskiego Johanna Adolpha Hinzen z St. Petri Kirchhof (ul. Świętego Piotra) przy kościele św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu. Ojciec Carla Friedricha (ur. 2 VI 1834), Ottona Friedricha (ur. 8 VII 1837), Emilii Mathildy Henrietty (ur. 19 V 1840) i Hermanna Eduarda (ur. 2 IV 1842).
Zmarł na porażenie mózgowe, pochowany został 14 I 1861.
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, sygn. 300,R/Uu,q9.
Danziger Stadt- und Adreβ-Almanach für das Jahr 1831, hrsg. v. Wilhelm Schumacher, Danzig 1831.
Januszajtis Andrzej, Gdańskie zegary, dzwony i karyliony, Pelplin 2003.
Knaack Paul Friedrich, Tagebuch. vom Jahre 1811. Paul. Friedrich. Knaack. in Danzig (własność prywatna).
Popinigis Danuta, Dziennik Paula Friedricha Knaacka z 1811 roku – przyczynek do historii pierwszego Wolnego Miasta Gdańska, „Libri Gedanensis” 2021, t. 38.
Popinigis Danuta, Carillony i muzyka carillonowa dawnego Gdańska, Gdańsk 2014.
Prószyńska Zofia, Słownik gdańskich zegarmistrzów i gnomoników, w: Zegary gdańskie, red. Zofia Prószyńska, Ewa Barylewska-Szymańska, Dariusz Kaczor, Wojciech Szymański, Gdańsk 2005.
Woźniak Jolanta, Długońska Barbara, Popinigis Danuta, Szlagowska Danuta, Thematic Catalogue of Music in Manuscript in the State Archive in Gdańsk, vol. 3, Kraków–Gdańsk 2008.
